Bardzo częstą i ważną przyczyną bólów w okolicy lędźwiowej są ostre cho­roby zakaźne, a wśród nich przede wszystkim grypa, rzadziej ospa, zapale­nie opon mózgowych, zapalenie płuc, zapalenie rogów przednich rdzenia, dur, denga. Stwierdzamy wówczas u pacjenta ostry stan chorobowy z go­rączką, złym samopoczuciem i innymi objawami wskazującymi na ostrą cho­robę zakaźną; w przypadkach tych ból okolicy lędźwiowej jest jednym z wy­raźnych objawów. Istnieje jednak wiele trudnych diagnostycznie przypadków, w których przewlekły ból w okolicy lędźwiowej jest jedynym poważnym objawem. Zmęczenie, wysiłek mięśniowy, ostatni okres ciąży, okres poopera­cyjny — to także stany przebiegające z bólami lędźwi. Przyczyny tej dole­gliwości są więc liczne. Wady postawy (przewlekłe lumbago). Cechy. U około 90% osób cierpią­cych na bóle w dolnym odcinku grzbietu (okolica lędźwiowo-krzyżowa) można stwierdzić wady postawy lub zaburzenia mechaniki ciała. Występuje wówczas przewlekły, stały lub przerywany ból, wrażliwość i usztywnienie okolicy lędźwiowej, nasilające się przy wstawaniu, aktywności fizycznej i pogarsza­jące się w miarę upływu dnia (zmęczenie), podczas gdy odpoczynek w pozycji leżącej na plecach łagodzi te dolegliwości (dopóki nie pojawią się zmiany organiczne). Ostre lumbago (fibrositis acuta; ostry gościec mięśniowy). Cechy. Silny, ostry, unieruchamiający ból narasta gwałtownie przy najmniejszym nawet ruchu, zwłaszcza przy schylaniu się lub przy skręcaniu. Stwierdza się wraż­liwość na ucisk i zwiększone napięcie mięśni okolicy krzyżowo-lędźwiowej. Często w tej okolicy można wyczuć stwardnienie lub głęboko położone, tkli­we guzki. Gwałtowny początek. Uraz, zziębnięcie, kaszel lub wysiłek mięśniowy w wywiadzie, często wady postawy. Wrażliwość uciskowa i zwięk­szone napięcie mięśni okolicy lędźwiowo-krzyżowej. Powolny chód, sztyw­ność grzbietu. Obecność punktów wywołujących ból. Częste nawroty. Zmiany zwyrodnieniowe kręgosłupa (osteoarthrosis). Cechy. Dolegliwości bólowe podobne do opisanych w przypadku wad postawy. Wrodzone zmiany zwyradniające kręgosłupa i kręgozmyk (spondylolisthe­sis). Cechy. Nawracający, tępy ból i usztywnienie dolnej części grzbietu są ograniczone do linii środkowej ciała. Dolegliwości te nasilają się w miarę upływu czasu. Kamica nerkowa (nephrolithiasis). Cechy. Gwałtowny, ostry ból rozpoczyna się po zajętej stronie okolicy lędźwiowej i promieniuje w dół, wzdłuż moczowodu do pachwiny, wewnętrznej strony uda, do jądra lub wargi sromowej po tej samej stronie. Zmiany pozycji ciała nie przynoszą ulgi. Po ustąpieniu stanu skurczowego utrzymuje się w okolicy lędźwiowej tępe pobolewanie. Kamienie pozostające w obrębie miedniczki nerkowej są albo bezobjawowe, albo też towarzyszy im stały ból o różnym nasileniu, odczuwany w okolicy nerki, promieniujący lub nawet odczuwany po przeciwnej stronie ciała. Poty, nudności, wymioty. Przyspieszenie tętna, czasami dreszcze, gorączka. Często tkliwość w okolicy nerki lub wzdłuż przebiegu Klinicz­ne inne obja­wy starze­nia się, złamania po banalnych urazach objawy cho­roby będą­cej przyczy­ną unieru­chomienia objawy przedwczes­nego sta­rzenia się, zwłaszcza skóry osłabienie, bóle grzbie­tu, bóle uogólnione. Tkliwość kości, kami­ca nerkowa, zmniejsza­nie się wy­sokości ciała. Osła­bienie czyn­ności nerek wypadanie zębów, tkli­wość kości, bóle grzbie­tu. Tężyczka opóźnione kostnienie ciemiączek, opóźnione ząbkowanie. Różaniec krzywiczy, pałąkowa-tość nóg, wypukłe czoło. Ję­zyczka Przebieg łagodny i przewle­kły zależny od choroby wy­wołującej. Ponowne uwapnienie kości wraz-z powrotem aktywności fizycznej przewlekły i postępu­jący przewlekły i postępują­cy, jeżeli nie usunie się gruczo-laka przewlekły, powolna po­prawa po podawaniu wapnia, fosforu i wit. D reaguje dobrze na wczesne leczenie wapniem i wit. D. Mogą po­zostawać zniekształce­nia moczowodu. Krwiomocz. Badanie radiologiczne (negatywne w przypadku ka­mieni moczanowych). Cystoskopia. Cewnikowanie moczowodu. Pielografia. Kamica nerkowa (bez kolki). Cechy. Jeżeli kamień ze względu na swoją wielkość lub ułożenie wypełnia jamę, w której się znajduje, wówczas może pojawić się stały, tępy ból i bolesność uciskowa. Może występować częste oddawanie moczu. Uporczywy krwinkomocz. Czasami ropomocz. Niekiedy przez długi okres czasu utrzy­muje się nieznacznie podwyższona ciepłota ciała. Badanie radiologiczne. Zakażenie górnych dróg moczowych (zapalenie miedniczek nerkowych, za­palenie miedniczek nerkowych i nerek, roponercze, ogniskowe ropne zapale­nie nerek, jednostronny zakażony zawał nerki). Cechy. Po jednej stronie okolicy lędźwiowej występuje ból i tkliwość szczególnie wyraźnie w kącie żebrowo-kręgosłupowym (może nie występować w stanach przewlekłych). Ból lokalizuje się raczej od przodu niż od tyłu, czasem promieniuje do różnych punktów jamy brzusznej i zaostrza się przy ruchach, zwłaszcza przy kaszlu. Nagły początek, nieregularna gorączka o typie septycz-nym, dreszcze. Poty. Ropomocz, częste oddawanie moczu. W przypadku ropo­nercza może być wyczuwalne obrzmienie. Ropień okołonerkowy (paranephritis abscedens). Cechy. Głęboki, jedno­stronny ból w okolicy lędźwiowej nasila się przy ucisku na tę okolicę, cza­sami promieniuje do stawu biodrowego, do uda, kolana lub jądra. Możliwość stwierdzenia w wywiadzie czyraczności łub innych stanów infekcyjnych. Dreszcze, gorączka, tkliwość okolicy nerkowej, zwiększone napięcie mięśni. Kończyna dolna często zgięta w stawie biodro­wym, stopa obrzęknięta (dotyczy kończyny po zajętej stronie), chory kuleje. Obecność nieostro odgraniczonego oporu w okolicy lędźwiowej jamy brzusz­nej. Miejscowy obrzęk skóry. Wysoka leukocytoza. Gruźlica nerki (tuberculosis renis). Cechy. W około połowie przypadków w okolicy lędźwiowej pojawia się niezbyt silny ból i tkliwość nerki. Ból może występować również po stronie zdrowej nerki z powodu jej przerostu. Kolka nerkowa zjawia się rzadko. Gruźlica nerki przez długi czas może prze­biegać bezobjawowo. Objawy ze strony pęcherza (częste i bolesne oddawanie moczu). Nieznaczny wzrost ciepłoty ciała. Krwiomocz lub krwinkomocz, ropo-mocz. Czasami wyczuwalna duża lub tkliwa nerka. Prątki gruźlicy w moczu. Próba biologiczna. Cewnikowanie moczowodów. Badanie radiologiczne („po-wygryzana" lub postrzępiona nerka z obecnością kamieni lub bez nich). Nerka ruchoma (ren mobile, opadnięcie nerki, nephroptosis). Cechy. Rwący ból w okolicy lędźwiowej. W przypadku zagięcia lub skręcenia moczowodu występuje tzw. przełom Dietla — silny ból, wymioty, wielomocz. Objawy neurastenii i zaburzeń trawienia. Badanie fizyczne (wymacanie ruchomej nerki). Badanie radiologiczne. Wodonercze (hydronephrosis). Cechy. Jednostronny ból lędźwi i nieokre­ślone bóle brzucha. Częsty skąpomocz. Czasem guz w okolicy lędźwiowej, utrzymujący się stale lub okresowo znikający wraz z oddaniem dużej ilości moczu, Pielografia. Ostre zapalenie kłębków nerkowych (glomerulonephritis acuta). Cechy. Na początku choroby mogą występować bóle lędźwi. Nagły początek ze złym samopoczuciem, gorączką, mdło­ściami i wymiotami. Skąpomocz z oddawaniem intensywnie zabarwionego moczu zawierającego krew, białka i wałeczki. Wczesne obrzęki, głównie twa­rzy i powiek. Niekiedy umiarkowany wzrost ciśnienia krwi. Może rozwijać się mocznica. Guz nerki (rak, nadnerczak, mięsak). Cechy. Może występować ból o róż­nym nasileniu, nie jest to jednak objaw stały. Jeśli ból występuje, ma charak­ter bólu ciągłego, tępego, usadawia się w okolicy lędźwiowej i promieniuje w dół, do ud. Czasami wraz z moczem chory wydala skrzepy krwi. Wypadnięcie jądra miażdżystego (prolapsus nuclei pulposi). Cechy. Wy­stępuje ostry, okresowy ból dolnego odcinka grzbietu z towarzyszącymi objawami nerwobólu kulszowego, częściej jednostronnego, nasilającego się przy kaszlu i kichaniu. Często w wywiadzie uraz, dźwiganie z pochyleniem się do przodu lub nagłe skręcenie tułowia. Sztywność lędźwiowego odcinka kręgosłupa, tkliwość wyrostków kolczystych. Niekiedy spotyka się osłabienie lub zniesienie odruchu ze ścięgna Achillesa, zaburzenia czucia i parestezje, często wzrost poziomu białka w płynie mózgowo-rdzeniowym. Dodatni objaw Lasegue'a. Badanie radiologiczne (z użyciem lipiodolu). Ostre zapalenie wyrostka robaczkowego (appendicitis acuta). Cechy. Ból w prawej części okolicy lędźwiowej może się pojawić w przypadku wyso­kiego zakątniczego położenia wyrostka. Tętniak w jamie brzusznej. Cechy. Prawie stałym objawem jest ból (nieraz ostry), pojawiający się zwykle w okolicy grzbietu. Mniej częrte przyczyny. Guz ogona końskiego; kamień w pęcherzu mo­czowym; zaklinowanie kału; przewlekłe zapalenie gruczołu krokowego; prze­puklina; bąblowiec nerki, nerwoból lędźwiowo-brzuszny; guz jamy brzusznej, splenomegalia; zapalenie rdzenia kręgowego; cukrzyca; wrady wrodzone czwartego i piątego kręgu lędźwiowego i pierwszego kręgu krzyżowego; zła­manie wyrostka poprzecznego kręgu lędźwiowego; uszkodzenie powierzchni stawowej kręgu lędźwiowego; kompresyjne złamanie trzonu kręgu lędźwio­wego; uderzanie o siebie wyrostków kolczystych sąsiadujących kręgów lędźwiowych; kiła kręgu; zmiany w kręgosłupie o typie artropatii Charcota; zapalenie trzustki; krzywica dorosłych lub zrzeszotnienie kości; nadczynność przytarczyc; rozmiękanie kości; rak żołądka; rak trzustki; opadnięcie trzew; tarń dwudzielna (skryta); zapalenie nerwu; gruźlica kręgosłupa; choroby za­kaźne; guz jelita cienkiego; tętniak tętnicy nerkowej; nowotwór kręgu lędź­wiowego; nadwerężenie mięśni; choroba Scheuermanna (ból w górnym od­cinku lędźwi); półpasiec; tętniak rozdzielający tętnicy głównej; guz zaotrzew-nowy; ból grzbietu pochodzenia psychosomatycznego; nerwica pourazowa; wypuklenie tkanki tłuszczowej podpowięziowej; blizny (pooperacyjne, poura­zowe); skurcz odźwiernika; zator tętnicy nerkowej.