Pleuritis (zapalenie opłucnej). Cechy. Suche zapalenie opłucnej zaczyna się zwykle ostro gwałtownym bólem w bocznej części klatki piersiowej, prze­ważnie w dolnej części w linii pachowej lub w dolnej okolicy dołu pacho­wego. Ból jest często ostry, podobny do ukłucia nożem lub o charakterze przeszywającym, potęgując się przy kaszlu, głębokim oddychaniu oraz przy zmianach pozycji. W zapaleniu opłucnej z wysiękiem ból, niekiedy gwał­towny, może występować w początkach choroby, wzmagając się przy każdym ruchu, a zwłaszcza przy głębokim wdechu, kaszlu i przy kichaniu. Ból może promieniować do grzbietu lub do klatki piersiowej, do barków i do kończyn górnych, a niekiedy do brzucha. Jeśli zbierze się płyn w ilości wystarczającej do oddzielenia powierzchni opłucnej, ból ustępuje. Niekiedy zapalenie opłuc­nej z wysiękiem może przebiegać zupełnie bez bólu. Ostry początek; gorączka; palpacyjnie i osłuchowo stwier­dza się szmer tarcia opłucnej; nieruchomość chorej strony; w późniejszym okresie mogą pojawiać się objawy wysięku (stłumienie odgłosu opukowego, osłabienie szmerów oddechowych, nieobecność szmeru tarcia); badanie radio­logiczne. Pneumonia crouposa (płatowe zapalenie płuc). Cechy. Ból w przedniej linii pachowej i w jej dolnej części wskutek włóknikowego zapalenia opłucnej jest wczesnym objawem; rzadko nie występuje, a często jest bardzo gwałtowny; nasila się przy kaszlu i przy głębokim wdechu. Jeśli dolny płat jest zaatako­wany, ból jest wyraźniejszy; słabszy ból towarzyszy zapaleniu w obrębie szczytu płucnego, a w środkowym zapaleniu płuc ból nie pojawia się. Przy silnym ucisku występuje ból. Pacjent nierzadko odczuwa promieniowanie bólu do jamy brzusznej lub do dołu biodrowego. Ból bywa reflektoryczny, a chory może odczuwać go po przeciwnej stronie wraz z powierzchowną tkli­wością. Fractura costarum (złamanie żeber). Cechy. Ostry ograniczony ból wystę­puje w uszkodzonym punkcie, wzmagając się przy ruchach oddechowych oraz przy bezpośrednim ucisku. W wywiadzie — uraz; trzeszczenie; nienaturalna rucho­mość; niekiedy zniekształcenie; czasem kaszel i krwioplucie; zmiany radio­logiczne. Neuralgia intercostalis (nerwoból międzyżebrowy). Cechy. Wzdłuż przebie­gu nerwu międzyżebrowego po obu stronach występuje ostry, strzelający, kłu­jący lub palący ból okresowy z punktami wrażliwymi wzdłuż przebiegu nerwów. Tuberculosis pulmonum chronica. Cechy. Przeważnie pojawia się w klatce piersiowej ból o charakterze zmiennym. Bywa on ostry i jak ukłucie nożem, jak ma to miejsce w bólu opłucnowym, który występuje w związku z oddy­chaniem, kaszlem lub śmiechem; niekiedy bywa to uczucie tkliwości w oko­licy barków i w klatce piersiowej. Napady mogą nawracać w długich odstę­pach czasu. Niekiedy występuje nerwoból międzyżebrowy. Herpes zoster (zona; półpasiec). Cechy. Przed pojawieniem się wykwitów skórnych ból jest palący lub przeszywający i gwałtowny, zmniejszając się po erupcji; po wystąpieniu wykwitów ból jest znaczny, ma charakter newral­giczny; dotyczy okolicy wykwitów i często nie poddaje się leczeniu. Charakterystyczne wykwity pęcherzykowe ułożone w sku­pieniach wzdłuż przebiegu nerwów; pęcherzyki pękają i tworzą się strupki; jednostronna lokalizacja; niekiedy zniekształcające blizny. Infarctus pulmonum (embolia pulmonum; thrombosis arteriae pulmonalis). Cechy. Niekiedy występuje nagle ostry ból w boku, częściej po stronie pra­wej, wskutek dołączającego się zapalenia opłucnej; ból często umiejscawia się wzdłuż krawędzi żebra między pachą i łopatką. Abscessus fossae axillaris profundus (głęboki ropień dołu pachowego). Cechy. Ból jest umiejscowiony, ostry, rwący lub rozlany, tępy. W wywiadzie — zakażenie bliższej części kończyny gór­nej, zaczerwienienie, obrzmienie, tkliwość, ucieplenie, obrzęk, pulsowanie, napięcie, chełbotanie, nacieczenie; dreszcze, gorączka, poty; aspiracja (ropa). Pleuritis diaphragmatica (zapalenie opłucnej przeponowej). Cechy. Ból, umiejscowiony nisko w klatce piersiowej w okolicy przepony, może pozoro­wać ból wskutek ostrych chorób jamy brzusznej. Ból nasila się przy ucisku okolicy przyczepu przepony do 10 żebra i w tylnym trójkącie karkowym. Ból może promieniować do okolicy pęcherzyka żółciowego, jest jednak powierz­chowny a nie głęboko umiejscowiony. Opisywany ból spotyka się dwukrot­nie częściej po stronie prawej niż po lewej. Tor oddechowy piersiowy; oddech krótki; niekiedy napady duszności lub dusznicy; rzadko obfity wysięk; znaczne objawy podmiotowo przy błahych przedmiotowych; należy wykluczyć choroby w zakresie jamy brzusznej. Empyema pleurae (ropniak opłucnej, pleuritis purulenta). Cechy. Ból w bocz­nych częściach klatki piersiowej nie zawsze występuje. Jeśli jest obecnv, nosi charakter przeszywający i występuje nagle lub podstępnie. Niewielki kaszel; poty i nieregularna gorączka. Bladość i osłabienie zwłaszcza u dzieci; zmniejszenie ruchów oddechowych klatki piersiowej; przemieszczenie serca i wątroby; objawy fizyczne zapalenia opłuc­nej z wysiękiem; leukocytoza; aspiracja (ropa). Syndroma flexuare splenicae coli (zespół zagięcia śledzionowego okręż-nicy). Cechy. Gwałtowny ból w okolicy lewej dolnej części klatki piersiowej od przodu. Występowanie u osób w stanie napięcia nerwowego; ustę­powanie po atropinie lub po podobnych lekach przeciwskurczowych; brak objawów choroby organicznej; obecność pęcherzy gazowych przy badaniu radiologicznym (prześwietlenie lub zdjęcie). Pneumothorax spontaneus (samorodna odma opłucnej). Cechy. W ostrych przypadkach nagły, niepohamowany, przeszywający ból w boku, zwykle w dolnej części okolicy pachowej, poniżej łopatki lub pod obojczykiem; ból oraz duszność, która mu towarzyszy, bardzo nasilają się przy każdym poru­szeniu lub przy najlżejszym kaszlu. Niekiedy ból bywa minimalny, występuje jednak nieokreślone uczucie dolegliwości w klatce piersiowej z dołączającą się niewielką lub umiarkowaną dusznością, która pojawia się wraz z narasta­niem zapadu płuca. Wielka duszność; zapaść; tętno małe, przyspieszone; nieru­chomość i poszerzenie uszkodzonej strony; przemieszczenie uderzenia koniusz­kowego ku stronie przeciwnej do zajętej; zniesienie drżenia głosowego, od­głos opukowy bębenkowy, zniesienie lub osłabienie szmerów oddechowych; metaliczny odgłos oskrzelowy mowy; objaw trojaka; niekiedy rzężenia (meta- licznie dźwięczne) i kaszel; później szmer pluskający i objawy ruchomego płynu; zmiany radiologiczne. Morbus Potti vgruźnca kręgosłupa). Cechy. Rzadko występuje gwałtowny ból; może on nosić charakter nerwobólu międzyżebrowego. Neoplasmata pleurae maligna, primaria et secundaria (złośliwe nowotwory opłucnej pierwotne i wtórne). Cechy. We wczesnych okresach — skargi na uczucie ciężaru, pełności, bądź na tępy ćmiący ból w klatce piersiowej. Wkrótce ból przybiera charakter bólu opłucnej, staje się ostry, podobny do pchnięcia nożem, rżnącym i przeszywającym, występując w powiązaniu z oddychaniem. Kaszel; tarcie opłucnej; duszność; narastający wysięk; wychudnienie i osłabienie; niekiedy objawy szerzenia się w głąb płuca (plwo­cina o wyglądzie galaretki z porzeczek); zastój żylny, ucisk na tchawicę itd.; aspiracja (krwawy płyn); czasem podskórne guzki wzdłuż żeber,- niekiedy za­jęcie węzłów chłonnych szyjnych i pachowych; zmiany radiologiczne. Tumor medullae spinalis (guz rdzenia kręgowego w odcinku piersiowym). Cechy. Ból często ma charakter stałego nerwobólu międzyżebrowego lub uczu­cia obręczy wokół klatki piersiowej. Utrata czucia bólu i ciepła po stronie przeciwnej, poniżej uszkodzenia; obszar nadwrażliwości powyżej poziomu uszkodzenia; powoli postępujące osłabienie kończyn dolnych, przechodzące w porażenie, najpierw po stronie nowotworu; później obustronne porażenie o typie spastycznym; blok płynu mózgowo-rdzeniowego (objaw Queckenstedta); badanie radiolo­giczne po wstrzyknięciu lipiodolu. Pleurodynia epidemica (nagminna mialgia). Cechy. Gwałtowny ból w klat­ce piersiowej, nie dający się odróżnić od bólu w zapaleniu opłucnej. Nagminne pojawianie się w czasie ciepłych miesięcy, głównie u dzieci i młodych osób dorosłych; nagły początek z gorączką i dresz­czami; ból i gorączka przez 12—48 godzin; nagłe ustępowanie; często drugi napad; niewielka leukopenia. Mniej częste przyczyny. Gościec zwyradniający kręgosłupa piersiowego; zespół żebra szyjnego i mięśnia pochyłego przedniego; zniekształcenie klatki piersiowej; złamanie kręgosłupa; rak kręgu; gruźlica żeber; gruźlica opłucnej; ropniak gruźliczy (prosty lub mieszany); gośćcowe zapalenie opłucnej; lupus erythematodes disseminatus; zespół Meigsa; chylothorax; pourazowa odma opłucnej; guzy przepony; nowotwory żeber (szpiczak, mięsak); kilaki żeber; zniekształcające zapalenie kości; ropień podprzeponowy,- zapalenie szpiku kostnego żeber,- promienica żeber; białaczka; adiposis dolorosa; neurofibro­matosis; psychonerwica; choroba Kiimmela (pourazowy krąg klinowaty); spon­dylitis rhizomelica; wiąd rdzenia (ból o charakterze obręczy); myelitis trans­versa; kamica żółciowa; tętniak tętnicy głównej zstępującej; guz Pancoasta; szpiczak mnogi; fibrositis costochondralis; hernia nuclei pulposi; proteinosis alveolaris pulmonum.