A A A

BUDOWA NOSA ZEWNĘTRZNEGO

Pod względem budowy nos składa się: ze szkieletu, z wastwy mię­śniowej, z warstwy skórnej zewnętrznej i z warstwy skórnej wewnętrz­nej. Szkielet nosa. W budowie szkieletu nosa biorą udział kości, chrząstki i łącząca je łącznotkankowa błona włóknista. Kości. Szkielet kostny nosa tworzą kości nosowe, wyrostek czołowy szczęki i brzeg przyśrodkowy trzonu szczęki, który swym wcięciem nosowym i kolcem nosowym przednim wraz z dolnym brzegiem kości nosowych ogranicza otwór gruszkowaty. Z powyższymi częściami kostnymi nosa za­poznaliśmy się w nauce o kościach. Chrząstki. Głównie trzy większe chrząstki kształtują szkielet nosa; są to: chrząstka przegrody nosa, chrząstka boczna nosa i chrząstka skrzydłowa większa. Poza tym kilka drobnych chrząstek uzupełnia szkielet chrząstkowy. Wszystkie chrząstki nosa zbudowane są z chrząstki szklistej; są one parzyste z wyjątkiem chrząstki przegrody nosa. Chrząstki są przedłużeniem szkie­letu kostnego nosa i pozostałością czaszki pierwotnej. Chrząstka przegrody nosa (cartilago septi nasi) ma kształt niere­gularnej, czworobocznej płytki położonej pośrodkowo, która tworzy część przednio-dolną przegrody nosa i wypełnia trójkątną przestrzeń zawartą między blaszką pionową kości sitowej a lemieszem. Brzeg tylno-górny łączy się z blaszką pionową, brzeg tylno-dolny z rynienką lemiesza i z przednią częścią grzebienia nosowego obu szczęk. Brzeg przednio-górny przylega u góry do szwu międzynosowego łączącego obie kości nosowe; odpowiada on grzbietowi nosa i ku dołowi wsuwa się między obie chrząstki boczne nosa, z którymi się zrasta. Brzeg przednio-dolny tworzy z przodu górną granicę części błoniastej przegrody nosa, ku tyłowi schodzi nieco niżej i przyczepia się do kolca nosowego przedniego. Kąt przedni i górny są mniej więcej proste, dolny jest tępy, tylny ostry; w większości przypadków wydłuża się on w wyrostek tylny, który kieruje się ku tyłowi i ku górze między blaszkę pionową kości sitowej a lemiesz. Czasami może on sięgać aż do kości klinowej. Prze­groda nosa rzadko tylko ustawiona jest ściśle pionowo; przeważnie jest ona wygięta bocznie, przy czym częściej w stronę prawą niż lewą. Chrząstka boczna nosa (cartilago nasi lateralis) jest cienką, trójkątną płytką, która tworzy zrąb części środkowej ściany bocznej nosa. Brzeg górny łączy się bezpośrednio z brzegiem dolnym kości nosowej i przeważnie z brzegiem przednim wyrostka czołowego szczęki. Brzeg dolny sięga częściowo aż do chrząstki skrzydłowej większej; brzeg przyśrodkowy na grzbiecie nosa częściowo zlewa się z chrząstką przegrody. Podano wg drugiego wydania powojennego. Wyrostek klinowy (processus sphenoidalis). Chrząstka skrzydłowa większa (cartilago alaris major) jest szcze­gólnie cienka i bardzo zmienna. Otacza ona nozdrze od strony bocznej, przyśrodkowej oraz od przodu i składa się z dwóch odnóg przechodzących jedna w drugą na końcu nosa i zagiętych haczykowato. Szersza odnoga boczna (crus laterale) wytwarza skrzydło nosa; u góry przylega częściowo do chrząstki bocznej. Węższa odnoga przyśrodkowa (crus mediale) obu­stronnie przylega częściowo do chrząstki przegrody nosa, częściowo obie odnogi pośrodkowo łączą się z sobą luźną tkanką łączną; tworzą one chrzestne podłoże przegrody błoniastej (czyli skórnej) nosa. Szczelinę między obydwiema odnogami przyśrodkowymi wyraźnie wyczuwamy przy wymacywaniu wierzchołka nosa. Czasami w miejscu tym skóra się wpukla wytwarzając rowek na podstawie nosa, który sięgać może aż na koniec nosa. Dzięki tym haczykowato zagiętym chrząstkom nozdrza przednie są otwarte.Błona włóknista. Wszystkie przestrzenie nie zajęte wyżej wyszcze­gólnionymi chrząstkami wypełnione są łącznotkankową błoną włóknistą, zwykle bardzo odporną, która łączy z sobą poszczególne chrząstki, te zaś z kostnym podłożem nosa. Błona ta pochodzi z okostnej i ochrzęstnej, które pokrywają kości oraz chrząstki. Odcinając wyżej opisany aparat chrząstkowy i włóknisty od jego kostnego podłoża wzdłuż brzegów otworu gruszkowatego możemy odchylić nos miękki ku dołowi łub na bok i uzyskać szeroki dostęp dla zabiegów operacyjnych na podstawie czaszki. Chrząstki trzeszczkowate nosa (cartilagines sesamoideae nasi). Warstwa mięśniowa, która pokrywa szkielet nosa, opisana była w nauce o mięśniach. Z wyjątkiem mięśnia podłużnego nosa, który pociąga skórę okolicy gladzizny ku dołowi, grę skrzydeł powodują rozwieracz i zwieracz oraz obniżacz przegrody nosowej, jak również dźwigacz wargi górnej i skrzydła nosa . Warstwa skórna zewnętrzna. Na kostnym i chrzestnym grzbiecie nosa skóra jest cienka oraz łatwo przesuwalna i nie zawiera tłuszczu w tkance podskórnej. Na skrzydłach i wierzchołku nosa staje się znacznie grubsza oraz ściśle złączona z podłożem. Zawiera tu gruczoły potowe i liczne, duże gruczoły łojowe występujące w towarzystwie torebek włosowych; w tkance podskórnej tej okolicy występują niezbyt liczne komórki tłuszczowe. Warstwa skórna wewnętrzna jest przedłużeniem skóry zewnętrznej, która przez nozdrza przednie wnika do jamy nosowej. Wyścieła ona tzw. przedsionek nosa (vestibulum nasi) dający się z łatwością wymacać palcem. Ku górze przedsionek odgraniczony jest od właściwej jamy noso­wej, zwłaszcza na ścianie bocznej wyraźnym fałdem, wypuklonym brze­giem górnym odnogi bocznej chrząstki skrzydłowej większej, tzw. progiem nosa (limen nasi). Ku przodowi przedsionek rozciąga się w obręb wierzchołka, wytwarzając zachyłek wierzchołka nosa. Na progu nosa skóra przechodzi stopniowo w błonę śluzową jamy nosowej. Skóra przedsionka zbudowana jest podobnie jak skóra zewnętrzna. Jest ona wysłana wielowarstwowym nabłonkiem płaskim i zawiera gruczoły potowe oraz liczne gruczoły łojowe; ma też grube, krótkie włosy nozdrzy (vibrissae), które jak siatka ochronna zatrzymują ciała obce powietrza wde­chowego.