Na tułowiu występują wykwity o charakterystycznym rozmieszczeniu i ce­chach. Wykwity te opisano w rozdziałach tyczących różnych chorób skóry, w dziale objawów ogólnych. Syphilis (kiła). Cechy. Większość zmian skóry w drugim okresie kiły wy­stępuje na klatce piersiowej; zmiany te jednak z zasady nie ograniczają się do klatki piersiowej, pojawiając się również na brzuchu i na kończynach, a w mniejszym stopniu także na twarzy. Zwykłą osutkę kiłową stanowią plam­ki różyczkowate duże lub małe, barwy różowawej do ciemno-purpurowo-czer-wonej. Osutka grudkowa może przypominać pokrzywkę; zmiany mają barwę bladoróżowawą, kształt owalny, są dobrze odgraniczone, o długości około 1 cm. Niekiedy stają się one obrączkowate podobnie jak wykwity plamiste. Prosówkowy wykwit grudkowaty stanowi grudkę małą, stożkowatą, umiejsco­wioną w ujściu mieszka włosowego; niekiedy wykwity te układają się w kręgi. Grudki soczewkowate mogą być rozproszone po całym ciele, wykazu­ją jednak skłonność do skupiania się. Inną odmianę stanowią duże, krążko-wate, miękkie rozsiane grudki przerosłe, sączące. Wykwity grudkowe mogą rozpadać się z wytworzeniem osutki krostkowej. W późnej kile mogą rozwi­jać się na skórze tułowia zmiany powierzchowne o charakterze kiły guzko-wo-pełzakowatej. Kilaki mogą występować na klatce piersiowej; w razie prze­bicia się tworzą one obwałowany krater; owrzodzenie czasem bywa przykryte grubym blaszkowatym strupem. Zmiany kiłowe skóry mają barwę ciemną lub słabo czerwonawą, często miedzianą. Zmianom tym zwykle towarzyszą objawy podmiotowe. Acne vulgaris. Cechy. Wykwity często umiejscawiają się na barkach, na grzbiecie, jak również w górnej okolicy klatki piersiowej. Spotyka się sku­pienia grudek, krostek i zaskórników; grudki i krostki są usytuowane po­wierzchownie lub głębiej. Krostki pękają samoistnie, zwykle bez wytworze­nia blizny; (jeśli jednak zmiana sadowi się głęboko, może pozostawać zblizno-wacenie. Pojawienie się w okresie pokwitania; zajęcie gruczołów łojowych; przewlekłość. Herpes zoster (połpasiec). Cechy. Nagle występują w skupieniach pęcherzy­ki wzdłuż przebiegu nerwów międzyżebrowych; początkowo wykwity są od­osobnione, później zlewają się. Pęcherzyki są wypełnione jasnym płynem i oto­czone czerwoną obwódką. Pęcherzyki wysychają i pokrywają się strupkami w 10 — 14 dniu choroby. Zmiany występują po jednej stronie klatki piersiowej. Wyraźne palenie i bóle newralgiczne wzdłuż przebiegu nerwu międzyżebrowego poprzedzają pojawienie się wykwitów, towarzyszą im lub następują po ich zniknięciu; zmiany zapalne miejscowych węzłów chłonnych; niekiedy pozostają zniekształcające blizny. Pityriaris rosea (łupież różowy). Cechy. Nagle pojawiają się wykwity roz­sypane na rozległych przestrzeniach, zajmując przede wszystkim tułów, a zaw­sze oszczędzając twarz, ręce i stopy. Wykwity mają charakter plamisty, pla-misto-grudkowy lub wyraźnie grudkowy. Zmiany są owalne, pokryte łuską, błyszcząco różowoczerwone, o zmiennych rozmiarach, o długości 0,7—1,5 cm i układają się długą osią równolegle do żeber. W ciągu kilku dni środek wykwitu żółknie, podczas gdy brzeg pozostaje różowy. Zmiany plamisto-grud-kowe i grudkowe mają mniejsze rozmiary niż plamiste. Medalionowate wykwity, zwykle na bokach; nieżyt gard­ła i złe samopoczucie; nagłe pojawienie się wykwitów; choroba trwa kilka tygodni do kilku miesięcy. Dermatitis seborrhoica (łojotokowe zapalenie skóry). Cechy. W razie zajęcia klatki piersiowej zmiany występują w okolicy mostka oraz międzyłopatkowej; mają one postać masywnych żółtych tłustawych łusek umieszczonych na od­graniczonej podstawie o barwie rumienią. Niekiedy niewielkie swędzenie. Psoriaris (łuszczyca). Cechy. Chorobę cechują nieco uniesione blaszki, po­kryte gęsto dachówkowato ułożoną, szczecinowatą białawą łuską; po usunię­ciu blaszki pojawiają się drobne punkty krwawiące. Zmiany są ostro odgra­niczone, o średnicy jednego do kilku cm. Przewlekłość; występowanie zmian po stronie prostowni­ków i na uwłosionej części głowy; poprawa w lecie. Tinea versicolor (pityriasis vesicolor; łupież pstry). Cechy. Zmiany wy­stępują głównie na klatce piersiowej i na grzbiecie. Choroba rozpoczyna się pojawianiem się plamek barwy brunatnej, pokrytych otrębowatymi łuskami, początkowo odosobnionych, ale z zasady szybko zlewających się. Przed zlewa­niem się średnice zmian wynoszą 4—5 mm. Obecność zarodników grzybka ułożonych groniasto; w ze-skrobinach grzybnia Malassezia iuiłur. Urticaria (pokrzywka). Cechy. Chorobę charakteryzuje występowanie bąbli pokrzywkowych o różnych rozmiarach i o barwie od białej do bladoczerwo-nej. Pokrzywka, wywołana mechanicznie, oraz dermografizm wskazują na reagowanie skóry pokrzywką na uraz pochodzenia zewnętrznego (zadrapanie, uderzenie, tarcie lub kłucie). Często tło alergiczne, czasem idiopatyczne; niekiedy pod wpływem czynników psychicznych; ostry początek; nasilone swędzenie; zni­kanie zwykle w ciągu kilku godzin (z wyjątkiem utrwalonej postaci poleko­wej); ulga po wstrzyknięciu adrenaliny i (lub) przeciwhistaminowych środków leczniczych. Keratosis seborrhoica (zrogowacenie łojotokowe). Cechy. Początkowo zmia­ny narastają powoli, są szorstkie, żółtawobrązowawe lub niemal czarne, roz­szerzają się i grubieją. Mogą występować na twarzy, tułowiu, a często na uwłosionej części głowy, pojedynczo lub w większej liczbie. Występowanie zwykle w średnim wieku lub później; do­brotliwy charakter. Haemangioma acquisitum (naczyniäk krwionośny nabyty). Cechy. Chorobę charakteryzuje pojawianie się niewielkich obrączkowatych czerwonych grudek o rozmiarach od łebka szpilki do 0,5 cm. Grudki są nieco uniesione nad po­wierzchnię skóry i bledną pod wpływem ucisku, co nie odnosi się do wybro­czyn. Na tułowiu spotyka się pojedyncze lub liczne rozproszone wykwity. Naevus nonvascularis (znamię nienaczyniowe). Cechy. Istnieje kilka odmian znamion nienaczyniowych; wykwity i plamy pigmentowane (naevus spilus); miękkie znamiona o różnych postaciach, niekiedy uwłosione; twarde znamiona brodawkowate (naevus verrucosus); znamię błękitne (plama mon­golska). Wiele tych znamion może pojawiać się na klatce piersiowej. Plama mongolska umiejscawia się w okolicy krzyżowej. Haemangioma congenitum (naczyniak krwionośny wrodzony; naevus vasculo-sus). Cechy. W naczyniaku prostym (znamię naczyniowe płaskie) zmiana ma brzegi nieregularne, jest miękka i żywo czerwona. Rozmiary tych znamion zmieniają się od bardzo małych do bardzo dużych. W haemangioma hyper-trophieum znamię stanowi uniesiony, ciemnoczerwony, błyszczący guz o zmien­nej wielkości. Guz może rosnąć szybko w ciągu pierwszych kilku miesięcy, ale zwykłym objawem jest później samoistne jego cofanie się. Haemangioma cavernosum jest głęboko usadowionym guzem, często złożonym jakby z guz­ków czy zrazików, zwykle o niebieskawym zabarwieniu; skóra nad naczynia-kiem jest ścieńczała wskutek ucisku. Znamiona tego typu mają różne roz­miary, rosną powoli i rzadko cofają się po osiągnięciu swych indywidualnych rozmiarów. Miliaria rubra (potówka czerwona). Cechy. Występują tu błyszczące czer­wone, kończyste grudki, szczelnie zgrupowane koło siebie i poprzedzielane pęcherzykami i krostkami. Do powstawania zmian są predysponowane nieod-kryte miejsca ciała. Występowanie w okresie upalnej pogody po obfitym po­ceniu się; uczucie swędzenia i palenia; skłonność do powstawania zmian wypryskowatych. Petechiae (petocie). Cechy. Są to punkcikowate wylewy krwawe do skóry. Początkowo są one błyszcząco czerwone, później zmieniają się w brązowe i jasnożółte, znikając w ciągu kilku dni. Petocie nie bieleją pod uciskiem. Mogą pojawiać się po kilka lub w dużych grupach, występując rzutami. Petocie mogą występować w każdej okolicy ciała. Pojawiają się w podostrym bakte­ryjnym zapaleniu wsierdzia, w niektórych chorobach zakaźnych oraz w skazie krwotocznej (p. petocie, wylewy krwawe, plamica, str. 982). Purpura (plamica). Cechy. Podobnie jak wybroczyny punkcikowate jest to krwawienie do skóry, ale wykwity w plamicy są plamami barwy purpurowej o różnych rozmiarach i kształcie. Podobnie jak w wybroczynach punkcikowa-tych krwista barwa wykwitów w plamicy nie zmienia się pod uciskiem przy diaskopu. Z czasem zmiany cofają się, wykazując ewolucję barwy podobnie jak w siniakach. Duże plamy wybroczynowe pojawiają się w wielu choro­bach powodujących plamicę. Spider naevi (znamiona pajączkowate). Cechy. Gwiazdkowate rozszerzenia naczyń włosowatych występują najczęściej na karku i barkach, ale mogą po­jawiać się również w górnej okolicy klatki piersiowej. Guzek składa się ze środkowej tętniczki z wężykowatymi odgałęzieniami; po zblednięciu pod ucis­kiem napełnia się krwią od środka ku obwodowi. Guzki rzadko osiągają roz­miary powyżej 1 cm średnicy. Praktycznie biorąc, są one objawem patogno-monicznym wrotnej marskości wątroby, ale pojawiają się również w ciąży. Sudamina (miliaria cristallina). Cechy. Po okresie nadmiernego pocenia się w przebiegu chorób gorączkowych nagle pojawiają się na tułowiu liczne pę­cherzyki wielkości łebka od szpilki, odosobnione, przeświecające, bez obja­wów podmiotowych. Dermatitis medicamentosa (polekowe uszkodzenia skóry). Cechy. Różne postacie wykwitów pojawiają się głównie wskutek uczulenia. Niekiedy mają one charakter rumienią, plamicy, opryszczki, krostek, bądź przypominają liszaj płaski, rumień wielopostaciowy lub rumień guzowaty. Nadwrażliwość może ograniczać się do jednego leku lub dotyczyć grupy ciał podobnych che­micznie. W wywiadzie — używanie środków leczniczych; znikanie wykwitów po przerwaniu przyjmowania tych leków. Tuberculosis cutis papulonecrotica (gruźlica skóry grudkowo-zgorzelinowa). Cechy. Grzbiet klatki piersiowej ulega częściej zaatakowaniu niż przednia jej część. Zmiany występują w różnej liczbie, od trzech — czterech do bardzo licznych. Charakterystyczny wykwit stanowi zbita grudka w skórze właściwej zwykle w otoczeniu mieszka włosowego. W środku grudki pojawia się mart­wica i niewielkie owrzodzenie, ulegające wyleczeniu z wytworzeniem blizenki. Występowanie zwykle u osób młodych; brak zaskórników; blizny po uprzednich rzutach; ograniczone rozmieszczenie; cofanie się rzutu w ciągu czterech do sześciu tygodni; nawracające rzuty. Mniej częste przyczyny. Lichen planus; eczema; molluscum pendulum; pedi­culosis vestimenti; favus; mycosis fungoides; lichen scrophulosus; scleroderma; keloid; sarcoidosis; dermatitis ex usu chemicaliorum; dermatitis contagiosa; vitiligo; pityriaris lichenoides et varioliformis acuta; keratosis follicularis; dermatitis actinica; excoriationes neuroticae; dermatitis artificialis; dermato-mycosis; hypertrichosis; alopecia; teleangiectasiae; urticaria papulosa; para-psoriaris; carcinoma et sarcoma cutis; dermatofibroma; epithelioma basocellu-lare,- lupus vulgaris; tinea circinata; lupus erythematodes; framboesia; cocci­dioidomycosis; blastomycosis; lepra; leishmaniosis; treponematosis; moniliasis cutis; erythrodermia exfoliativa; erythema infectiosum; allergia infectiosa; lymphoblastoma; leucaemia cutis; melanoma malignum; pemphigus vulgaris; hydroa vacciniforme; lymphangioma; epidermolysis bullosa; neurofibromatosis Recklinghausen!; erythema multiforme; scleroderma; sarcoma Kaposi.