O wiele mniej istotne znaczenie diagnostyczne niż wysokie ciśnienie krwi ma nienormalnie niskie ciśnienie krwi. Różnym nieokreślonym stanom niemo­cy (chociaż wcale nie wszystkim) może towarzyszyć obniżenie ciśnienia krwi. Tu należą choroby zakaźne, zwłaszcza gruźlica, zapalenie płuc i dur brzuszny. Rożne trucizny mogą obniżać ciśnienie krwi (np. fosfor, chlor, arsen, tytoń, alkohol, metan, narkotyki i środki znieczulające). W końcowych okresach chorób wyniszczających, zwłaszcza na krótko przed śmiercią, ciśnienie krwi ulega obniżeniu; wzrasta ono tylko okresowo w czasie znacznego niedotlenie­nia (np. w przypadkach raka, porażenia ogólnego itp.). W stanach ostrych niedokrwistości ciśnienie krwi wykazuje skłonność do obniżenia. Ciśnienie krwi spada w przypadkach omdlenia. Bywa ono obniżone w przypadkach żółtaczki i znacznego przyspieszenia akcji serca. Niedociśnienie może być utrwalone, ostre lub napadowe. Morbus Addisoni. Cechy. W tej chorobie występuje najniższe ciśnienie krwi, czasami nawet na poziomie 50 mm Hg. Ciśnienie skurczowe może sięgać jednak powyżej 100 mm Hg, a ciśnienie rozkurczowe ponad 70 mm Hg. Istnie­jące uprzednio nadciśnienie może utrzymywać się w pewnych granicach. Tętno jest przeważnie małe, bardzo miękkie. Hypotensio essentialis.. Cechy. Ciśnienie skurczowe waha się pomiędzy 115 a 100 mm Hg lub niżej, rozkurczowe zaś pomiędzy 60 a 70 mm Hg lub niżej. Brak energii; łatwe męczenie się; zimne kończyny; nie­zdolność do długiej pracy umysłowej lub fizycznej; niestrawność nerwowa; ból głowy; zmęczenie; przygnębienie; przelotne bóle; zaparcie; brak określo­nej choroby organicznej; brak postępu choroby i powikłań. Wstrząs urazowy. Cechy. We wstrząsie występuje zawsze znaczny spadek ciśnienia krwi z różnych przyczyn. Poprzednio uraz przypadkowy lub chirurgiczny albo opa­rzenie; bladość; rozdrażnienie; niska ciepłota; nitkowate tętno; zapaść. Haemorrhagia. Cechy. Ciśnienie krwi obniża się w następstwie dużego krwotoku, może niemal nie dać się określić. Infarctus myocardii. Cechy. Niskie ciśnienie krwi, występujące po napadzie bólu zamostkowego, oraz zapaść wskazują na zawał mięśnia sercowego w przeciwieństwie do dławicy piersiowej, jeśli pacjent przeżył napad bólowy. Główne objawy. Nagły zamostkowy lub przedsercowy ból dławicowy (trwa­jący jedną do kilku godzin); zapaść; powiększenie serca; umiarkowana go­rączka; umiarkowana leukocytoza; duszność; niekiedy tarcie osierdziowe; seryjne badanie elektrokardiograficzne (zmiany załamka T i odcinka ST, głę­boka fala Q itp.). Insufficientia coronaria. Cechy. Ciśnienie krwi często wyraźnie spada. Obraz ten należy odróżnić od dławicy piersiowej, w której rzadko występuje znacz­ny spadek ciśnienia krwi. Ból jak w ostrym zawale mięśnia sercowego, ale brak in­nych objawów podmiotowych i przedmiotowych tego stanu chorobowego; ujemny wynik badania transaminazy. Zastosowanie związków blokujących zwoje w nadciśnieniu. Cechy. Niedociśnienie w pozycji stojącej często występuje przy użyciu takich leków, jak ansolysen i ekolid. Niedociśnienie może pojawiać się, kiedy pacjent stoi lub nawet siedzi, jeżeli dawka jest nieco nadmierna, lub niekiedy z niejasnych przyczyn. W wywiadzie — stosowanie leków; zawroty głowy; osła­bienie lub nawet omdlenie; zwykle występuje poprawa po położeniu się. Tuberculosis pulmonum chronica (phthisis). Cechy. Ciśnienie krwi jest zwy­kle niskie, ale we wczesnym okresie bywa prawidłowe. Nie ma określonej zależności od okresu choroby, chociaż ogólnie zależy ono od stopnia zatrucia. Arthritis chronica primaria. Cechy. Ciśnienie krwi jest zazwyczaj niskie. Choroby serca na tle nadciśnienia i stwardnienia tętnic. Cechy. Z reguły, nawet w niewydolności krążenia pochodzenia sercowego, ciśnienie krwi po­zostaje wysokie w nie powikłanej chorobie serca na tle nadciśnienia. Niekiedy jednak ciśnienie krwi staje się prawidłowe lub nawet poniżej normy, jeśii istnieje znacznego stopnia stwardnienie naczyń wieńcowych bez współistnie­jącego nadciśnienia, ciśnienie krwi może być niskie wskutek zwłóknienia mięśnia serca. Hypotensio orthostatica idiopathica. Cechy. Ciśnienie krwi może być nor­malne, a pacjent czuje się dobrze w pozycji leżącej; jednak gdy chory wstaje, ciśnienie krwi ulega obniżeniu i występują zawroty głowy, a nawet omdlenie. Może dołączać się przyspieszenie czynności serca. Brak uchwytnej przyczyny; poprawa po stosowaniu leków zwężających naczynia. Syndroma sinus carotici (nadwrażliwość zatoki szyjnej). Cechy. Pobudzenie zatoki może powodować każdy z trzech odczynów lub ich połączenia, a mia- nowicie spadek ciśnienia krwi, zwolnienie akcji serca i omdlenie lub nawet drgawki. Występowanie najczęściej u starszych osób ze stwardnie­niem tętnic, u których nawet obcisły kołnierzyk może być przyczyną napadu; niekiedy bywa guz w okolicy zatoki szyjnej; czasem poprawa po przecięciu nerwu zatoki szyjnej. Mniej częste przyczyny. Embolia pulmonum; pancreatitis acuta; Peritonitis acuta diffusa; albuminuria orthostatica; phosphaturia; pericarditis exsudativa (tamponada serca); coma diabeticum; trypanosomiasis; VomituS; amyloidosis; anaphylaxia; hyperpituitarismus; acromegalia; aneurysma dissecans; syndro­ma carcinoides; dysenteria; cholera; zatrucie tlenkiem węgla (późny okres).