Opłucna żebrowa (pleura costalis) przylega obustronnie do powierzchni wewnętrznej ścian klatki piersiowej za pośrednictwem tkanki podopłucnowej czyli tzw. powięzi wewnątrzpiersiowej (fascia endothoracica). Siedząc opłucną żebrową od przodu do tyłu stwierdzamy, że pokrywa ona po­wierzchnię wewnętrzną mostka i mięsień poprzeczny klatki piersiowej ; dalej naczynia piersiowe wewnętrzne, żebra chrzestne i kostne, oraz mięśnie międzyżebrowe wewnętrzne ; z tyłu wyścieła ona mięśnie między­żebrowe zewnętrzne, naczynia i nerwy międzyżebrowe, pień współczulny oraz po­wierzchnię boczną trzonów kręgów piersiowych wraz z odpowiednimi więzadłami łączącymi żebra z kręgami . Wzdłuż swych brzegów, przedniego, tylnego i dolnego, opłucna żebrowa przechodzi w sąsiednie części opłucnej ściennej. Opłucna przeponowa pokrywa obustronnie kopuły przepony i ich zbocza sięgając na obwodzie prawie do przy­czepu początkowego przepony, przyśrodkowo zaś do śródpiersia; część pośrodkowa prze­pony , która dźwiga śródpiersie nie jest więc pokryta opłucną. Opłu­cna przeponowa jest bardzo cienka i skleja się z przeponą za pośrednictwem ubogiej war­stwy tkanki podopłucnowej, która jest częścią powięzi wewnątrzpiersiowej i ma nazwę powięzi przeponowo-oplucnowej (fascia phrenicopleuralis). W warunkach prawidło­wych daje się ona odpreparować od podłoża bez większego trudu; na swych brzegach przechodzi w opłucną żebrową i opłucną śródpiersiowa. Opłucna śródpiersiowa (pleura mediastinalis) prawego i lewego worka opłucnej rozpięta jest między kręgosłupem piersiowym a mostkiem i przykrywa narządy po- łożone w śródpiersiu stanowiąc jego ścianę boczną. Oba worki opłucnej zbliżają się do siebie najbardziej zarówno ku tyłowi od mostka, jak i do przodu od kręgosłupa, w miejscu gdzie prawy worek opłucnej wytwarzać może zachyłek żebrowo-śródpier-siowy tylny. Wskutek tego zbliżenia się.dwóch blaszek opłucnej ściennej do siebie, prawej i lewej, powstają twory podobne do krezek; z jednej strony do przodu i ku górze od serca między osierdziem a mostkiem (na poziomie 3—4 żebra) powstaje cienka przegroda przedzielająca obie jamy opłucnej, z drugiej strony ku tyłowi od serca, gdzie również opłucne stron obu zbliżają się do siebie.Opłucna śródpiersiowa pokrywa osierdzie (w większym stopniu po stronie lewej niż prawej) i tą część opłucnej śródpiersiowej nazywamy opłucną osierdziową. Nerw przeponowy przykryty opłucną śródpiersiowa prześwieca przez opłucną prawie wzdłuż całego swego przebiegu, między opłucną osierdziową a osierdziem podążając ku przeponie. W obrębie opłucnej śródpiersiowej znajduje się jej przejście w opłucną płucną. Przejście to-—krezka płuca (mesopneumonium) obejmuje korzeń płuca, który wnika do wnęki, oraz ku dołowi od korzenia wytwarza więzadło płucne. W związku z tym opłucna śródpiersiowa wykazuje odrębne stosunki powyżej wnęki, na poziomie wnęki i poniżej. Powyżej wnęki blaszka surowicza opłucnej śródpiersiowej rozpięta jest nieprzerwanie między kręgosłupem a mostkiem. Na poziomie wnęki korzeń płuca zatrzymuje blaszkę surowiczą i zmusza ją do przerzucenia się nań i przedłużenia się następnie w opłucną płucną. Korzeń płuca dzieli więc opłucną śródpiersiowa na dwie części, tylną biegnącą od kręgosłupa do ściany tylnej korzenia i przednią, rozpiętą między mostkiem a powierzchnią przednią korzenia. Poniżej wnęki układ jest na ogół podobny do poprzedniego. Opłucna śródpiersiowa i tutaj dzieli się na dwie części, tylną i przednią. Obie te części po zbliżeniu się do siebie kierują się przyśrodkowo i powracają następnie na powierzchnię śródpiersiowa płuca, gdzie się rozchodzą i przedłużają w opłucną płucną. Obie te zlepione blaszki, które w kierunku poprzecznym ciągną się od śródpiersia do części podwnękowej płuca, w kie­runku podłużnym od wnęki prawie aż do przepony noszą nazwę więzadła płucnego (ligamentum pulmonale). Więzadło płucne razem z opłucną obejmującą korzeń tworzą krezkę płuca (mesopneumonium; p. dalej). Stosunek do narządów śródpiersia. Z powodu asymetrycznego położenia narządów mieszczących się w śródpiersiu pokrywająca je opłucna śródpier­siowa wykazuje nieco odmienne stosunki po stronie prawej i lewej. Opłucna śród­piersiowa prawa idąc od tyłu do przodu przykrywa powierzchnię prawą przełyku poniżej korzenia płuc (i bardzo nieznaczny odcinek powyżej), tchawicę, żyłę niepa­rzystą, żyłę główną górną i dolną, żyłę ramienno-głowową prawą i pień ramienno-gło-wowy, osierdzie oraz nerw błędny prawy, początek n. krtaniowego wstecznego prawego, nerw przeponowy prawy i towarzyszące mu naczynia osierdziowo-przeponowe, biegnące między osierdziem a opłucną osierdziową. Opłucna śródpiersiowa lewa powleka kolejno powierzchnię lewą przełyku w górnym i dolnym odcinku jego części piersiowej, aortę piersiową i łuk aorty, tętnice: podobojczykową lewą i szyjną wspólną lewą, żyłę ramienno-głowową lewą, oraz żyłę nieparzystą krótką i nieparzystą krótką dodatkową, nerw błędny lewy (i początek n. krtaniowego wstecznego lewego), wreszcie osierdzie i tak jak po stronie prawej nerw przeponowy oraz naczynia osierdziowo-przeponowe. Osklepek opłucnej (cupula pleurae). Górna część ściennego worka opłucnej, który obustronnie wystaje nad otworem górnym klatki piersiowej i wnika w obręb szyi, nosi nazwę osklepka lub sklepienia opłucnej. W nim leży szczyt płuca wytwarzając jak gdyby odlew osklepka i wypełniając go całkowicie zarówno podczas wdechu, jak i wydechu; od szczytu płuca oddziela go tylko szczelina jamy opłucnej. W osklepku opłucna żebrowa przechodzi w opłucną śródpiersiowa. Z powodu skośnego położenia otworu górnego klatki piersiowej wierzchołek osklepka, który z tyłu odpowiada głowie 1 żebra, z przodu wystaje o kilka centymetrów nad otworem górnym klatki piersiowej w zależności od położenia 1 żebra podczas wdechu i wydechu. Z zewnątrz ochraniają osklepek mięśnie pochyłe. Osklepek umocowany jest połączeniem opłucnej z okostną powierzchni wewnętrznej 1 żebra, jak również włóknistymi pasmami więzadłowymi; z pasm tych bardziej regularnie przebiegają: więzadło kręgowo-opłucnowe i więzadło żebrowo-opłucnowe. Pierwsze z nich biegnie od wyrostka po­przecznego ostatniego kręgu szyjnego do najwyższego punktu osklepka. Drugie, wię­zadło żebrowo-opłucnowe odchodzi od szyjki pierwszego żebra i przyczepia się częściowo do opłucnej, częściowo zaś, przylegając do niej i krzyżując następnie krzywiznę 1 żebra, również na 1 żebrze w bocznej części jego wklęsłości. Oba te więzadła napinają osklepek, podobnie jak m. pochyły najmniejszy. Również naczynia krwionośne połączone tkanką łączną okołonaczyniową z osklepkiem umocowują go. Oprócz tętnicy i żyły podobojczykowej odgrywa tu rolę tętnica międzyżebrowa najwyższa, która łuko­wato przebiega nad najwyższym punktem osklepka, jak również tętnica piersiowa wewnętrzna i tętnica kręgowa. Mięśnie, naczynia i nerwy swymi osłonkami łączno-tkankowymi wspólnie z więzadłami wzmacniają cienką błonę osklepka opłucnej. Oba wyżej wymienione więzadła osklepka napinają go ku górze oraz ku tyłowi, i przeciwdziałają opadaniu osklepka w czasie normalnie panującego podciśnienia w kla­tce piersiowej. Włókna mięśnia pochyłego najmniejszego i pochyłego przedniego dzia­łanie to wzmagają. Natomiast w nadciśnieniu wewnątrzpiersiowym osklepek opłucnej napina się wskutek parcia od dołu, od strony swej wklęsłości. Hayek opisuje przypadek, kiedy osklepek nie zdołał się oprzeć temu nadciśnieniu i zrazik płucny większy niż ziarno fasoli położony na szczycie płuca wywołał przepuklinowate uwypuklenie osklepka ku tyłowi od tętnicy podobojczykowej.