Utrzymująca się czkawka (singultus) pojawia się wskutek rytmicznie nawra­cających mimowolnych skurczów klonicznych przepony; szczególny dobrze znany dźwięk, który cechuje to zjawisko, powstaje na drodze gwałtownego wciągnięcia powietrza wskutek skurczu przepony i równoczesnego przywie-dzenia strun głosowych oraz zamknięcia głośni, co prowadzi do nagłego za­hamowania wdechu. Przypuszcza się istnienie trzech zasadniczych przyczyn czkawki, a mianowicie: odruchowe pobudzenie nerwu przeponowego ze strony narządów leżących poniżej przepony; pobudzenie nerwu przepono­wego pochodzenia mózgowego (wpływy psychiczne i zaburzenia emocjonalne, organiczne uszkodzenia mózgu, chemiczne podrażnienie ośrodka oddechowego substancjami docierającymi do niego drogą krwi — czynniki toksyczne, różne metabolity) oraz bezpośrednie podrażnienie nerwu przeponowego gdzie­kolwiek wzdłuż jego brzegu. Czkawka często nie ma znaczenia klinicznego, występując u zdrowych osób z błahych przyczyn lub samoistnie. Uszkodzenia narządów jamy brzusznej oraz otrzewnej (łącznie z czkawką pooperacyjną). Cechy. Większość przypadków klinicznych czkawki, które trafiają do obserwacji, kojarzy się ze zmianami patologicznymi w zakresie narządów ijamy brzusznej i otrzewnej. Do błahych przyczyn okresowej czkaw­ki ze strony żołądka i jelit należy za szybkie spożywanie obfitych posiłków (nadmierne rozciągnięcie żołądka), zbyt szybkie przyjmowanie za gorących lub zimnych względnie pieprznych (ostrych) pokarmów, połykanie powietrza, rozdęcie żołądka gazem i zwykła niestrawność. Większe znaczenie i poważną prognozę, jeśli utrzymuje się, posiada czkawka występująca w ostrym zapa­leniu otrzewnej, ostrym krwotocznym zapaleniu trzustki, ostrej niedrożności jelit i w ostrej pooperacyjnej rozstrzeni żołądka. Względnie częsta i poważna postać czkawki może występować jako powikłanie po zabiegach operacyj­nych w zakresie jamy brzusznej w nieobecności zapalenia otrzewnej i ostrej rozstrzeni żołądka, zwłaszcza pojawiając się po operacjach na narządach gór­nej części jarny brzusznej (czkawka pooperacyjna); etiologię tej czkawki może stanowić odruchowe podrażnienie nerwu błędnego wskutek mechanicznego pobudzenia nerwów sympatycznych w wyniku silnego pociągania tkanek. Objawy zależne od czynnika przyczynowego. Neurosis (nerwica; czkawka histeryczna). Cechy. Czkawka może być stałym objawem w ciągu dnia, trwając tygodniami, przy częstości dwu do trzech razy na minutę. Czkawka nie pojawia się w czasie snu, ale może utrzymywać się podczas jedzenia. Uraemia (mocznica). Cechy. Czkawka występuje często, jest trudna do opa­nowania i rokuje poważnie. Alcoholismus. Cechy. Czkawkę obserwuje się często w ostrym i przewlek­łym alkoholizmie. Irritatio nervi phrenici (podrażnienie nerwu przeponowego). Cechy. Podraż­nienie nerwu przeponowego przez zmienione narządy śródpiersia (węzły chłonne zmienione gruźliczo, tętniak, rozszerzenie przełyku, powiększenie serca, zrosty osierdziowe, guzy złośliwe lub gruczolaki chłonne (lymphadenoma), zapalenie śródpiersia, zapalenie opłucnej itd.) może powodować nawra­cające napady opornej na leczenie czkawki. Obraz ten jest również częstym powikłaniem po zabiegach operacyjnych na klatce piersiowej (po zabiegach torakochirurgicznych), w czasie których gałązki nerwu przeponowego są na­rażone na uszkodzenie. Objawy zasadniczej choroby. Singultus epidemicus (nagminna czkawka). Cechy. Nagle pojawia się utrzy­mująca się rytmiczna czkawka, która trwa bez przerwy przez cały dzień, ustę­puje przy mówieniu i jedzeniu, niekiedy powoduje wymioty i* znika w czasie snu. Dolegliwości trwają zwykle 24 do 72 godzin, ale napad może przedłużać się do tygodnia. Choroba jest zwykle łagodna, ale niekiedy rokuje poważnie. Nagminność; poprzedzające objawy łagodnej infekcji gór­nych dróg oddechowych z niewielką gorączką i zwolnieniem akcji serca przez 24 do 48 godzin; występowanie we wczesnym okresie zimy; niekiedy objawy podmiotowe i przedmiotowe encephalitis lethargica (nagminne zapalenie móz­gu); brak wyraźnych objawów ogólnych; ujemny wynik badania płynu móz-gowo-rdzeniowego. Pneumonía crouposa (zapalenie płatowe płuc). Cechy. Czkawka może wy-stęuować w razie dołączającego się zapalenia opłucnej przeponowej. Tabes dorsalis (wiąd rdzenia). Cechy. Przełomy z czkawką mogą niekiedy zastępować inne przełomy wiądowe. Napady mogą być niepokojące, długo­trwałe i oporne na leczenie. Mniej częste przyczyny. Gastritis; carcinoma ventriculi; carcinoma hepatis; abscessus hepatis; gumma hepatis; carcinoma coli; carcinoma uteri; carcino­ma oesophagi; hernia diaphragmatica; abscessus subphrenicus; appendicitis; infarctus lienis; strangulatio herniae; hydrocephalus; meningitis tuberculosa; encephalitis; syringomyelia; epilepsia; chorea; pleuritis diaphragmatica; mor-bus Addisoni; arthritis úrica; diabetes mellitus,- meteorismus; pericarditis exsudativa; typhus abdominalis; cholera; pooperacyjne zabiegi chirurgiczne na drogach moczowych; haemorrhagia; insufficientia circulatoria cardiaca; nephritis chronica; gangraena pulmonum; hepatitis; tumor endocranialis (szcze­gólnie w fossa posterior); meningitis; haemorrhagia cerebri; rozmięknienie rdzenia przedłużonego; acetonaemia; helminthiasis; amoebiasis; septicaemia; erysipelas; laesio medullae spinalis posttraumatica; schock et collapsus; dysmenorrhoea.