Dziś już zdaje się nie ulegać wątpliwości, że zjawiska alergiczne prowa­dzące do powstania ostrego rozlanego zapalenia kłębków są następstwem zakażeń, w których główną, aczkolwiek nie wyłączną rolę odgrywają pa­ciorkowce hemolizujące należące do grupy A Lancefielda, rzadziej pacior­kowiec zieleniejący, pneumokoki, a czasami gronkowce, pałeczki błonicy, duru i inne zarazki. Wpływy termiczne, zwłaszcza wilgoć i oziębienie, którym dawniej przypisywano wybitne znaczenie w etiologii ostrych za­paleń kłębków nerkowych, stanowią raczej czynnik usposabiający. W 85% przypadków Loncope i współpr. (cyt. za Fishbergem) stwierdzili ostre zakażenie lub zakażenie ogniskowe. W bardzo nielicznych przypad­kach, w których nie udało się tego ustalić, przebieg kliniczny oraz zmiany czynnościowe i anatomiczne były tak podobne, że trudno było przyjąć inną etiologię. Szczególnie często występują ostre zapalenia kłębków ner­kowych po płonicy, zapaleniu migdałków, po zakażeniach górnych dróg oddechowych, zakażeniach skórnych (róża, piodermia), po zapaleniach uszu, i zatok obocznych nosa, po zapaleniach płuc, infekcjach grypowych itd. Według autorów radzieckich (Wowsi, Susłowa, Pieżarska i Babicka, Rejzelman) grypa i zapalenie migdałków są przyczyną zapalenia kłębków w 37,3% do 44,5% przypadków. Poinfekcyjne (zapalenie migdałków i szkarlatyna) zapalenia nerek występują przeważnie w kilka do kilku­nastu dni po chorobie. We wszystkich wymienionych zakażeniach, szcze­gólnie w zakażeniach górnych dróg oddechowych — anginach, nieżytach gardła i oskrzeli, w płonicy, róży zasadniczą rolę odgrywają paciorkowce. Ale zapalenia nerek mogą występować także w przebiegu lub w następ­stwie wielu innych zakażeń. Nie mówiąc już o wymienionych wyżej gron-kowcowych zakażeniach skóry i zapaleniach płuc, spostrzegano ostre krwotoczne zapalenia nerek również w związku z durem brzusznym, odrą, ospą, świnką, zapaleniem opon mózgowo-rdzeniowych, bakteryjną czer­wonką, rzeżączką, a nawet zimnicą. Nie wykluczone jest jednak, że i w tych przypadkach dołącza się świeże lub ujawnia się skryte zakażenie paciorkowcowe, które stanowi istotną przyczynę zapalenia nerek. Łączy się to bezpośrednio z zagadnieniem tzw. zakażeń ogniskowych (czy też ognisk zakażenia) i ich związku z zapaleniem nerek, co do któ­rego panuje ciągle jeszcze znaczna różnica zdań między klinicystami, po­dobnie zresztą jak w sprawie stosunku tych ognisk np. do choroby reu­matycznej. Istnieje szereg niewątpliwych danych przemawiających za istnieniem bliskiego związku przyczynowego między ogniskowym zakażeniem w mig-dałkach, zębach, zatokach szczękowych itd. a występowaniem zapaleń kłębków nerkowych. Dowodzi tego między innymi: 1) częste występowa­nie zapaleń nerek po ostrych lub obostrzonych zapaleniach migdałków i nieżytach górnych dróg oddechowych, w których przeważnie biorą udział paciorkowce grupy A; 2) możliwość stwierdzenia identycznej flory bakteryjnej w posiewie z moczu i z usuniętego ogniska; 3) podnoszone przez licznych autorów częste ogniska zakażenia w migdałkach, zębach lub innych narządach w przypadkach zapaleń kłębków nerkowych, zwłaszcza u dzieci. Według Rejzelmana znaczenie przyczynowe ma tu nie bezpośredni czynnik zakaźny, ale swoiste zmiany powstające w ustroju pod wpływem długotrwałego działania nań zakażenia; 4) chwilowe obo­strzenia zapalenia nerek (nasilenie krwiomoczu i białkomoczu, zwyżka ciśnienia, nawet wzrost azocicy), które spostrzega się często po usunięciu np. migdałków, zależą zdaniem niektórych autorów od nieswoistego od­czynu białkowego związanego z zabiegiem. W każdym razie najczęściej następuje potem wyraźna poprawa, a nieraz zupełne wyleczenie uprzed­nio ciężko i opornie przebiegającego zapalenia nerek. Mogliśmy to nieraz stwierdzić na własnych przypadkach, o ile zabieg nie był zbyt późno wy­konany, w okresie, kiedy rozwinęły się w nerkach nieodwracalne zmiany anatomiczne. Volhard jest zdania, że gdyby w przebiegu ostrego zapalenia nerek usuwano zakażone migdałki nie później niż po 6 tygodniach choro­by — o ile nie zaznaczy się samoistna poprawa — to udałoby się uniknąć w większości przypadków przejścia w okres podostry i przewlekły; 5) wszystkim klinicystom wiadomo, jak dalece ujemny wpływ na przebieg zapalenia nerek w okresach późniejszych mogą mieć przypadkowe, nawet pozornie łagodne i przelotne zapalenia migdałków, gardła i tzw. „grypo­we" nieżyty górnych dróg oddechowych. Wśród czynników usposabiających wymienić można wiek. Ostre zapa­lenie nerek występuje znacznie częściej u dzieci niż u dorosłych (70% przypadków w wieku 5—20 lat), co wiąże się niewątpliwie z częstszym występowaniem zapalenia gardła i chorób zakaźnych, szczególnie płonicy, w wieku dziecięcym. Wśród starszych osób częściej chorują mężczyźni, co znów można by wiązać z częstszym ujemnym wpływem warunków atmosferycznych w pracy zawodowej i częstszym zapadaniem na zakaże­nia górnych dróg oddechowych. Od dawna już podnoszono sprawę istnienia rodzinnych skłonności do zapaleń nerek (tzw. familiäre Nephritis). Istnieje wiele prac, z których wynika, że w niektórych rodzinach można stwierdzić niezwykłą skłonność do ostrych i przewlekłych chorób nerkowych, zwłaszcza po przebytych chorobach zakaźnych, jak płonica, angina, rumień zakaźny. W tych ro­dzinach stwierdza się nawet przypadki zapalenia nerek u nowo­rodków (nephritis congenitalis). Herzog sądzi, że „rodzinne" zapalenie nerek zależy od swoistej nadwrażliwości tkanki nerkowej na czynniki toksyczne.