Ogólnie przyczyny przedłużającego się stanu gorączkowego można ująć jak następuje: choroby zakaźne; choroby kolagenowe; choroby nowo­tworowe; choroby układu krwiotwórczego; choroby układu naczynio­wego i mieszane obrazy chorobowe (gorączka polekowa, symulacja, utrzy­mująca się niewielka gorączka u dzieci bez uchwytnej przyczyny, hyper­thermia habitualis u młodych osób dorosłych bez uchwytnej choroby orga­nicznej, nieropne choroby wątroby itd.). Tuberculosis pulmonum chronica (przewlekła gruźlica płuc; phthisis). Cechy. Gorączka jest wczesnym i najdonioślejszym objawem przedmiotowym oraz najbardziej wartościowym wskaźnikiem ciężkości i postępu choroby. We wczesnych okresach czynnej gruźlicy występuje popołudniowy wzrost ciepłoty ciała o 0,6°—1,4°C ze szczytem między godziną 2 a 6 po południu. Objaw ten może występować codziennie lub tylko co drugi bądź co trzeci dzień. Objaw ten nasila się przy wysiłku i może znikać po dostatecznym wypoczyn­ku w łóżku. Jeśli postęp choroby nie uległ zahamowaniu, lub też choroba stale się rozwija, ciepłota jest umiarkowanie wysoka i może być przerywana, na­wracająca lub ciągła. Ciepłota ciała może unormować się lub przechodzić w typ trawiący z wyraźnymi remisjami i przerwami. Jeśli choroba szerzy się, lub gwałtownie rozwija, gorączka może mieć charakter ciągły lub odwrócony. W jeszcze późniejszych okresach ciepłota jest wyraźnie nieregularna. Typhus abdominalis (et paratyphi). Cechy. Ciepłota ciała wzrasta stopniowo codziennie i osiąga szczyt pod koniec pierwszego tygodnia, zwykłe na po­ziomie około 40°C. Utrzymuje się ona stale w ciągu drugiego tygodnia z nie­wielkimi dziennymi zmianami i zwalnia w trzecim tygodniu, opadając litycz­nie, przy czym ciepłota ciała wieczorem często sięga normy pod koniec czwar­tego tygodnia. U osłabionych pacjentów gorączka może utrzymywać się w okresie zdrowienia. Nawroty są częste. W paradurze wzrost gorączki jest szybszy, przebieg bardziej nieregularny, spadek szybszy, a czas trwania cho­roby wynosi tylko około 2 tyg. Bronchopneumonia (bronchitis catarrhalis). Cechy. Gorączka jest bardzo zmienna, sięgając od 39°—40°, a niekiedy trwając wiele tygodni z wyraź­nymi wahaniami w ciągu dnia o 1,7°C lub więcej. Infectio pyogenes localisata (cum seu sine septicopyaemia). Cechy. Początek choroby zaznacza się gwałtownym dreszczem i wzrostem gorączki do 39,5° lub 40°C, po czym pojawiają się zlewne poty. Powtarza się to albo codziennie lub co drugi dzień z niewielką gorączką między tymi okresami. Gorączka ciągła występuje w posocznicy gronkowcowej, przerywana — w posocznicy wywołanej pałeczką okrężnicy lub gonokokowej, a każdego rodzaju — w po­socznicy paciorkowcowej. Obecność czynika etiologicznego (p. niżej foci suppuratio-nis w „mniej częstych przyczynach"); dreszcze i poty; tętno małe, miękkie, przyspieszone; wyczerpanie; zaburzenia żołądkowo-jelitowe; bladość; wybro­czyny punkcikowate; leukocytoza; białkomocz; niekiedy objawy zatorowe; czasem powiększenie śledziony,- niekiedy dodatni posiew krwi. Endocardiłis septica subacuta (podostre posocznicowe zapalenie wsierdzia; endocarditis maligna). Cechy. Przez okres dni, tygodni lub miesięcy jedynym wyróżniającym się objawem charakterystycznym może być ciągła gorączka, wzrastająca wieczorem do 38,2°C i spadająca rano do 37,4°C. Gorączka może sięgać 39,5° do 40,5°C, będąc wyraźnie nieregularną, nawracającą lub prze­puszczającą bądź stale wysoką, jeśli choroba przebiega szybko. Jednak mogą występować dłuższe okresy bezgorączkowe (okres bezbakteryjny). Morbus rheumaticus (choroba gośćcowa). Cechy. Gorączka szybko narasta i sięga zwykle 39° do 40°C. Jest ona szczególnie nieregularna z wyraźnymi okresami zwolnień i zaostrzeń. Gorączka spada zwykle stopniowo. Okresy remisji przeważnie zbiegają się ze zlewnymi potami. Gorączka ulega zmniej­szeniu pod wpływem salicylanów, jeśli nie ma powikłań. Niekiedy występuje nadmierna gorączka. Brucellosis (febris undulans). Cechy. Gorączkę o typie falistym charaktery­zuje kilka fal gorączkowych. W innych przypadkach gorączkę mogą powstrzy­mywać przypadkowe przemoczenia, lub może ona pozorować krzywą gorącz­kową w durze brzusznym lub w zimnicy. Przeciętny czas trwania napadu gorączki o typie falistym wynosi około trzech miesięcy. W okresie przewlek­łym ciepłota ciała może nie przekraczać 37,8°C, ale ciepłota w granicach 40° do 40,5°C jest nierzadka. W wywiadzie — picie surowego mleka na jeden do trzech tygodni przed wystąpieniem choroby lub też odpowiedni zawód (rolnik, we­terynarz, pracownik rzeźni); początek podstępny; osłabienie; utrata wagi; nerwoból nerwu kulszowego i bóle stawowe; zwykle niewielka leukopenia; niekiedy splenomegalia; dodatni posiew krwi lub szpiku; test aglutynacji; test skórny. Peritonitis tubeiculosa (gruźlicze zapalenie otrzewnej). Cechy. Gorączka jest wyraźnym objawem w przypadkach ostrych i może sięgać 39,5° do 40°C. W przewlekłych przypadkach jest ona niewielka — około 37,8°C, albo ciągła lub występuje z przerwami. Często spotyka się ciepłotę poniżej normy. Malaria (zimnica; postać wiosenno-letnia). Cechy. Gorączka może być ciągła 38,9° do 39,5°C z mniej lub bardziej zaznaczonymi okresami remisji i zwykle z wyraźnymi napadami z dreszczami (lub bez), w czasie których ciepłota ciała wzrasta do 40,5° lub 41,1°C. Gorączka utrzymuje się przez okres jednego do dwu tygodni, po czym występują wyraźne remisje. Występowanie w krajach podzwrotnikowych; obecność pa­sożytów w rozmazach krwi; dodatni wpływ leczenia za pomocą chininy lub innych leków przeciwmalarycznych (przeciwzimniczych). Tularemia. Cechy. Okres gorączkowy zwykle trwa przez kilka tygodni. Nawroty i ponowne zaostrzenia są częste. Gorączka może sięgać 40°C lub więcej. Może ona być stała lub wykazywać wyraźne remisje w ciągu dnia. W wywiadzie — ukąszenie przez kleszcza albo gza lub czyszczenie chorych królików na dwa do czterech dni przed wystąpieniem choroby; wysztancowane owrzodzenie koło ukąszenia z miejscową limfadeno-patią, często z ropieniem; osłabienie; poty; utrata wagi; często powiększenie śledziony; umiarkowana leukocytoza; test aglutynacyjny. Meningitis tuberculosa (gruźlicze zapalenie opon mózgowych; meningitis basilaris). Cechy. Gorączka początkowo niewielka, ale stopniowo narasta' do 39° lub 39,5°C. Może ona być bardzo nieregularna, zmieniając się nawet 3 do 4 razy w ciągu dnia. Pod koniec choroby może ona opadać do 34,4°—35°C lub może być nadmierna gorączka. Cała choroba trwa od 2 do 3 lub 4 tyg. Istnieją przypadki, w których gorączka nie przekracza 37,8°C w czasie całej choroby. Gorączka plamista Gór Skalistych. Cechy. Gorączka narasta szybko do 39°C—40°C lub wyżej i utrzymuje się na wysokim poziomie z niewielkimi rannymi zwolnieniami przez 2 tyg.; w 3 tyg. spada litycznie. Główne objawy. W wywiadzie ukąszenie przez kleszcze na 4 do 8 dni przed początkiem choroby; początek choroby nagły z dreszczem, bólami mięśni i stawów, bólem głowy i światłowstrętem; niepokój, bezsenność, majaczenie; uogólnione zabarwione różowo wykwity plamiste, w końcu o charakterze wybroczyn punkcikowatych (włączając dłonie i podeszwy); w ciężkich przy­padkach martwica skóry; niewielka leukocytoza; dodatni odczyn Weil-Felixa; test wiązania dopełniacza. Leucaemia (białaczka). Cechy. Ostrym białaczkom niemal zawsze towarzyszy gorączka sięgająca niekiedy do 40,5°C. W przewlekłych białaczkach okresy gorączkowe mogą występować na przemian z przedłużonymi okresami zaci­sza (2/s przypadków). Ciepłota ciała może sięgać od 39° do 39,5°C. Tuberculosis miliaris acuta (ostra gruźlica prosówkowa). Cechy. Przez kilka dni ciepłota może przypominać ciepłotę spotykaną w durze brzusznym. Zwy­kle jednak charakteryzuje się ona bardziej znaczną nieregularnością oraz zwolnieniami sięgającymi 1° do 1,7°C. Od czasu do czasu ciepłota o typie odwróconym (wyższa rano niż wieczorem). Pneumonia seu bronchopneumonia tuberculosa. Cechy. W przebiegu cho­roby występuje nieregularna i zwykle wysoka gorączka trawiąca. Główne Typhus exanthematicus (dur plamisty). Cechy. W ciągu pierwszych 4 do 5 dni ciepłota ciała stale wzrasta z niewielkimi remisjami porannymi. Szczyt osiąga zwykle piątego dnia, sięgając niekiedy od 39,5° do 41,7°C. Od tego czasu przeważnie utrzymuje się z niewielkimi porannymi zwolnieniami aż do 12 lub 14 dnia, gdy występuje przełom. Mononucleosis infectiosa (gorączka gruczołowa). Cechy. Ciepłota ciała jest nieregularna i stopniowo osiąga 37,8° do 40°C. Gorączka trwa przez 2—3 tyg. Podstępny początek z nieżytem gardła, bólem głowy, dresz­czami, bólem w jamie brzusznej oraz poceniem się; uogólniona umiarkowana limfadenopatia (szczególnie tylny łańcuch szyjny) z tkliwością; umiarkowana splenomegalia; leukocytoza (10 000 do 30 000) ze znacznym wzrostem liczby krwinek białych jednojądrzastych; obecność przeciwciał heterofilnych we krwi (aglutyniny czerwonych krwinek bararia). Anaemia perniciosa (niedokrwistość złośliwa). Cechy. Często spotyka się umiarkowaną gorączkę, która może utrzymywać się przez kilka tygodni w cza­sie nawrotu. Jednak w okresie zwolnienia ciepłota jest normalna. Morbus Hodgkini (lymphadenoma). Cechy. W niektórych przypadkach wy­stępują wyraźne postacie gorączki. Składa się ona z pojawiających się na przemian okresów gorączki i stanów bezgorączkowych, z których każdy trwa 8—10—12 dni; ogólnie gorączka pojawia się przez 6—9 lub 12 miesięcy. W okresie gorączkowym ciepłota, zaczynając się w pobliżu normy, staje się coraz wyższa z dnia na dzień aż do 4 lub 5 dnia, gdy wieczorem osiąga swój szczyt na poziomie 39° do 39,5°C; w ciągu następnych 4—5 dni gorączka stopniowo powraca do normy, a potem przez 3—4 dni opada coraz bardziej poniżej normy aż do osiągnięcia minimum; odtąd stopniowo powraca do nor­my i dalej rozpoczyna się druga krzywa gorączkowa. Ta postać gorączki może występować w powiązaniu z zajęciem jedynie wewnętrznych węzłów 'chłonnych. Mniej częste przyczyny. Hepatitis amoebica; histoplasmosis; coccidioidomyco­sis; schistosomiasis; Polyarteriitis nodosa; lupus erythematosus disseminatus,erythema nodosum,- polyarthritis rheumatica chronica primaria; arteriitis tem­poralis; syphilis (drugo- i trzeciorzędowa); thyreotoxicosis (zwyżki ciepłoty o 0,6°—1°C powyżej normy); purpura Henoch-Schönleini; zakrzepy i zatory; sarcoidosis; gorączka polekowa (sulfonamidy, antybiotyki, pochodne arsenu, jodki, pochodne tiouracylu, pochodne barbiturowe, fenolftaleina itd.); menin­gitis cerebrospinalis (postać przewlekła); gorączka śródziemnomorska; influen­ca; psittacosis; tetanus; morbus Weili; malaria (złośliwa); cirrhosis hepatis; trypanosomiasis; kala-azar; framboezia; morbus tsutsugamushi; variola; lymphogranuloma inguinale; pemphigus; carcinoma (zwłaszcza wątroby, trzustki lub żołądka); hypernephroma,- sarcoma (szczególnie zajmująca kości lub tkankę łimfatyczną); lymphadenitis tuberculosa (węzłów tchawiczo-oskrze-lowych i uogólniona); tuberculosis renis; cholangitis suppurativa; encepha­litis epidemica; erysipelas; pyelitis; pyelonephritis; cystitis acuta; vesiculitis,-colitis ulcerosa; polymyositis; diathesis urica; febris Haverhill; malleus; tri­chinosis; gonorrhoea; haemorrhagia meningealis; przełomy hemolityczne; foci suppurationis (abscessus prostatae, periproctitis abscedens, abscessus ischio-rectalis, zapalne schorzenia w obrębie miednicy, tonsillitis abscedens, absces­sus retropharyngeus, otitis media, mastoiditis abscedens, highmoritis puru-lenta, periostitis abscedens, endostitis abscedens, ropień okołozębowy, carbun-culus, osteomyelitis, lymphangiitis suppurativa, ropień sutka, parotitis absce­dens, empyema, abscessus hepatis, pyonephrosis, abscessus subdiaphragma-ticus, empyema vesicae felleae, cholangitis suppurativa, pylephlebitis, para­nephritis abscedens, abscessus mediastini, abscessus frigidus, diverticulitis, ap­pendicitis abscedens, actinomycosis, ileitis regionalis itd.; p. wyżej pod miej­scowe zakażenia ropne); dermatomyositis; anaemia chronica; febris Oroya; endometritis; febris Q.