Grudki są ograniczonymi wzniesieniami skóry, różnych rozmiarów i kształ­tów, które nie przekraczają 1 cm średnicy. Lues. Cechy. Grudki pojawiają się jako wykwit w kile drugorzędowej w po­łączeniu z plamkami lub niezależnie od nich. Prosówkowe lub pęcherzykowo-grudikowe uszkodzenia kiłowe skóry są w dotyku szorstkie i sprawiają wra­żenie drobnego śrutu; wykazują one zmienne rozmiary, począwszy od łebka szpilki i więcej, są zaokrąglone lub zaostrzone. Najczęściej występują na tułowiu, grzbiecie i w okolicy lędźwiowej. Barwa tych zmian jest zbliżona do barwy surowej szynki. Zmiany te często pojawiają się w grupach, które za­chodzą, jedne na drugie; czasami są rozmieszczone pierścieniowato. Drugą od­mianą są płaskie lub soczewkowate grudki kiłowe, różnych rozmiarów, od główki szpilki do ziarna bobu, a w danym przypadku przeważają małe lub duże zmiany. Są one zupełnie okrągłe, ze spłaszczonym wierzchołkiem, ale nieco wzniesione, brązowoczerwonej barwy. Obejmują one całe ciało z nie­wielką skłonnością do skupiania się; czasami tworzą obrączki wokół brwi na pograniczu włosów (corona veneris). W niektórych przypadkach pojawiają się obrączkowate wykwity (obrączkowate lub pierścieniowate zmiany kiłowe skóry) na brodzie, wokół warg lub nozdrzy, czasami na sromie; składają się one z małych, żółtawoczerwonawych grudek z drobną łuską. Grudkowo-łuskowe zmiany kiłowe pojawiają się na dłoniach i podeszwach, często pomie­szane ze zmianami plamkowo-grudkowymi i grudkowo-guzkowymi; mają one brudnoszarą łuskę, ale pod łuską są barwy surowej szynki. Varicella (ospa wietrzna). Cechy. Wykwitami są grudki różowej barwy, zmieniające się w ciągu kilku godzin w pęcherzyki wielkości łebka od za­pałki. Variola vera (ospa prawdziwa). Cechy. Stadium grudek pojawia się w ciągu kilku godzin po okresie plam (na czwarty dzień). Grudki wyczuwa się jak śrut w skórze. Piątego lub szóstego dnia przekształcają się one w pęcherzyki. Morbilli (odra). Cechy. Zazwyczaj są plamki, ale bywają wykwity nieco wzniesione i grudkowe. Acne vulgaris. Cechy. Zmianą pierwotną jest zawsze zaskórnik. Następnym okresem zmian jest półkulista lub, znacznie rzadziej, zaostrzona grudka ota­czająca zaskórnik, zwykle intensywnie czerwona, usadowiona głęboko lub powierzchownie i niekiedy bolesna przy ucisku. Ropa tworzy się w ciągu 24—48 godzin i grudki przemieniają się w krosty. Acne rosacea. Cechy. Podobne do trądzika zmiany współistnieją z rumie­nieni i rozszerzeniem naczyń na twarzy i nosie. Grudki są często duże i szpecące. Eczema papulosum. Cechy. Postać ta zaczyna się bardzo małymi grudkami usadowionymi wokół mieszków włosowych. Bywają też grudki większe, od 2 do 4 mm średnicy. Początkowo są one dobrze odgraniczone i oddzielone, lecz już wkrótce zlewają się, a wtedy grudek już nie można odróżnić, chyba że czasem przy brzegach. Niektóre grudki bywają pokryte drobnymi pęcherzy­kami. Grudki są czerwone,- występuje rumień sąsiadującej skóry. Zmiany umiejscowione przeważnie na ramionach, w dołach pachowych, na nogach i grzbiecie; zwykle znaczne łuszczenie się; silne swę­dzenie; oporność na leczenie. Miliaria (potówka). Cechy. Liczne, drobne, zaostrzone grudki, pęcherzyki, zmiany pęcherzykowo-grudkowe lub połączenie tych trzech zmian spotyka się na tułowiu, a zwłaszcza na klatce piersiowej. Każda z nich otoczona jest obwódką rumienią. Występowanie latem; czasem palenie i swędzenie; czas trwania od 4 dni do tygodnia. Keratosis pilaris. Cechy. Zmiany składają się ze ściśle skupionych wynio­słości wielkości łebka od szpilki, stożkowatych, grudkowatych, łuszczących się, odpowiadających ujściom mieszków włosowych. Są one szarawe, białawe łub czarniawe i sadowią się zwykle na powierzchniach wyprostnych ramion i ud. Brak swędzenia; przewlekłość; w niektórych przypadkach wskutek niedoboru witaminy A; może towarzyszyć niedoczynności tarczycy,czasem są to zmiany wrodzone. Scabies (świerzb). Cechy. Małe, silnie swędzące grudki, pęcherzyki i krosty zwykle występują na rękach między palcami, na nadgarstkach, w dołach pa­chowych, na zewnętrznych narządach płciowych, poniżej sutków i na we­wnętrznych powierzchniach ud. Wśród tych zmian można znaleźć nory świerzbowca w postaci przebarwionych nakrapianych, nieco wzniesionych linii. W wywiadzie — zarażenie; swędzenie; rozprzestrzenianie się; nory pasożyta; wielokształtność zmian chorobowych. Verruca acuminata. Cechy. Miękkie, szare, bladożółte lub czerwonawe, dobrze unaczynione, suche lub wilgotne, nieuszypułowane lub uszypułowane wyrosła pojawiają się w grupach w okolicy narządów płciowych. Towarzyszy im sączenie drażniącej wydzieliny. Fibroepithelioma benignum (papilloma). Cechy. Pólkulista narośl znajduje się zazwyczaj na twarzy, może z niej wystawać kępka włosów. Średnica tej zmiany waha się od 2 do 12 mm. Jest ona mocno przytwierdzona do skóry, lecz nie do głębszych struktur. Inna odmiana jest uszypułowana lub nitko­wata, a jeszcze inna duża i skręcona, umocowana na cienkiej szypulce. Obecność od urodzenia. Milium. Cechy. Małe złogi są umiejscowione przy ujściu mieszka i pokryte bardzo cienką warstwą naskórka. Takie małe zmiany są często usytuowane wokół powieki i przylegającej skóry oraz na narządach płciowych. Verruca (brodawka pospolita). Cechy. Twarde, ograniczone wzniesienie róż­nych rozmiarów, od ziarnka prosa do ziarna grochu, występuje powszechnie na rękach i palcach. Urticaria papulosa (liehen urticatus). Cechy. Widoczne są oddzielne, roz­proszone grudki, najczęściej na ramionach, których wierzchołki są zwykle zdrapywane z powodu swędzenia. Są one barwy różowej. Wykwity mogą utrzymywać się przez kilka miesięcy, powstając w rzutach. Występowanie u dzieci; dermografizm; obecność rozrzuco­nych bąbli pokrzywkowych (może też zaczynać się bąblami). Lichen planus. Cechy. Sinawe, kanciaste grudki, od 1 do 5 mm średnicy, przeważnie ułożone rzędami, spotyka się głównie na wyprostnych powierzch­niach kończyn dolnych i po stronie zginaczy na kończynach górnych, a w mniejszym stopniu na tułowiu. Często znajduje się grudki na błonie ślu­zowej policzków i na zewnętrznych narządach płciowych męskich, ale rzadko na twarzy i owłosionej skórze głowy. Nagłe pojawienie się; dokuczliwe swędzenie; uporczywy przebieg; oporność na leczenie. Typhus abdominalis. Cechy. Małe, lekko wzniesione, różowej barwy plamki znikające pod uciskiem pojawiają się często w kolejnych rzutach między 7 a 10 dniem choroby, najobficiej na brzuchu, często także na klatce piersio-' wej i grzbiecie. Wysypka polekowa. Cechy. Bromki, jodki, arsen, aspiryna, kwas benzoeso­wy, benzoesan sodu, bizmut, boraks, kwas borowy, chloral, naparstnica, mezan-toina i pochodne sulfonamidów bywają czasami przyczyną osutKi poiekowej lub mieszanych zmian skórnych. W wywiadzie — używanie tych związków; znikanie zmian po odstawieniu leku. Lupus erythematosus. Cechy. Przewlekłe, zaczerwienione, lekko wzniesione wykwity pojawiają się zazwyczaj na policzkach, nosie, uszach lub owłosionej skórze głowy, mniej więcej symetrycznie i w niewielkiej ilości. Są one łuskowate, rozprzestrzeniają się ku obwodowi, pozostawiając po sobie bliznowatą tkankę. Na obwodzie wykwity są wzniesione, środek jest zagłębiony i wy­kazuje zmiany zanikowe. Czasem spotyka się wykwity na przestrzeni o kształ­cie motyla, zajmujące nos i przyległe części obu policzków. Rzadko zmiany ulegają rozsianiu na dużej przestrzeni. Występowanie u dorosłych; przewlekłość; brak objawów podmiotowych; nie ma skłonności do owrzodzeń; bywa rozszerzenie gruczo­łów łojowych. Erythema multiforme (varietas papulosa). Cechy. Grudki są zmiennych roz­miarów, od 6 do 20 mm, niektóre okrągłe, pozostałe — kształtu nieregular­nego, ostro odgraniczone. Barwa zmienia się od bladoróżowej do żywoczerwonej. Zazwyczaj ograniczają się do grzbietu rąk i przedramion, lecz kończyny i twarz mogą być również zaatakowane. Obraz ten stanowi najczęstszy typ choroby. Mniej częste przyczyny. Anthrax (pierwszy okres); tuberculosis lichenoides; phtiriasis; prurigo; psittacosis; sodoku; sycosis vulgaris (wcześnie grudki); rubeola (czasami postać plamkowo-grudkowa); herpes zoster (postać poronna); psoriasis (na początku); acne varioliformis; lupus vulgaris; parakeratosis; keratosis follicularis; malleus; milium colloidale; degeneratio colloidalis cutis; lichen striatus; morbus moniliformis; parapsoriasis; parapsoriasis varioliformis; lichen nitidus; trichophytosis; histoplasmosis; coccidioidomycosis (na początku uogólnione wykwity plairikowo-grudkowe); pityriasis rosea (wykwity grud­kowe i plamkowe); pityriasis rubra pilaris; sarcoidosis; granuloma annulare; lepra; tularemia; framboesia; treponematosis (pierwszy okres); molluscum contagiosum; dermatitis herpetiformis; adenoma sebaceum; urticaria pigmen­tosa; leucaemia; morbus Hodgkini; mycosis fungoides (drugi okres); Poikilo­dermia atrophicans vascularis Jacobi (wczesne zmiany); dermatitis pigmentosa lichenoides Gourgerot-Blum; leishmaniosis cutis; hypovitaminosis A (zrogo-waciałe grudki); wstrzyknięcie antytoksyn; nabłoniak torbielowaty łagodny mnogi; guzki mleczarzy; ospa riketsjowa; leishmaniosis americana; verruca peruviana; mononucleosis infectiosa (wykwity grudkowo-plamkowe).