Kanaliki nerkowe zaczynają się od torebki Bowmana, otaczającej do­okoła kłębki, z pozostawieniem przerwy tylko w miejscu wejścia tętniczki doprowadzającej i wyjścia odprowadzającej. W miejscu zagięcia i przej­ścia zewnętrznej blaszki torebki w wewnętrzną powstaje jakby mała wnęka kłębka (ryc. 1). W miejscu przeciwległym do wnęki blaszka zew­nętrzna tworzy początek kanalika, który powstając w obrębie istoty ko­rowej nerki zdąża do rdzenia i zmieniając kilkakrotnie kierunek oraz kształt uchodzi do cewki zbiorczej. Zdaniem Smitha kanalikową część nefronu można podzielić w zależności od budowy histologicznej i czyn­ności — na 3 odcinki (ryc. 4): odcinek p r o k s y m a 1 n y, rozpoczynający się wąską szyjką przy odejściu od torebki kłębka; tworzy on w dalszym przebiegu kilka­naście zakrętów, stąd nazwa kanalik kręty (cewka kręta) I rzędu (pars convoluta s. tubulus contortus proximális, tubulus primae ordinis) — następnie przechodzi w stosunkowo krótki i gruby odcinek prosty — pars recta; odcinek cienki, obejmujący cienkie ramię zstępujące pętli Henlego (ramus descendens ansae Henlei), biegnące z rdzenia w obrębie piramid nerkowych w kierunku brodawki; c) odcinek dystalny, czyli kanalik dystalny (distal tubule), obejmujący prostolinijne wstępujące ramię pętli Henlego (pars recta s. ramus ascendens ansae Henlei), grubsze niż ramię zstępujące; ramię to zdąża ponownie w kierunku kory, gdzie w pobliżu swego kłębka tworzy znowu szereg skrętów, czyli kanalik kręty (cewka kręta) II rzędu (tubulus contortus distalis s. secundae ordinis), który łączy się następnie krótką i wąską wstawką z najbliższą cewką zbiorczą. Odcinek proksymalny kanalika ma najszersze światło i składa się z du­żych sześciennych komórek z obfitą zarodzią i okrągłymi jądrami położo­nymi u podstawy. W obrębie cienkiego, zstępującego ramienia pętli Hen­lego komórki nabłonka wyściełającego są spłaszczone, o jasnej zarodzi i jądrze nieco wystającym do światła pętli. Kanaliki nerkowe, podobnie jak i cewki zbiorcze, mają otoczkę zewnętrzną — błonę podstawową (ba-sement membranę), której obecność można wykazać również i w obrębie kłębków między trzewną blaszką torebki Bowmana a splotem włośniczek (fakt ten ma doniosłe znaczenie dla czynności nerek). Błonka podstawna, bardzo cienka w warunkach normalnych, stanowi przegrodę między świa­tłem włośniczek kłębka a światłem torebki Bowmana. Wszelkie zmiany chorobowe powodujące jej zgrubienie mogą odgrywać, zdaniem Smitha, dużą rolę w niektórych chorobach aparatu kłębkowego. Długość pętli Henlego bywa bardzo różna w poszczególnych nefronach, o czym będzie jeszcze mowa dalej. W obrębie grubszego odcinka wstępującego ramienia pętli, a także w kanalikach krętych II rzędu, komórki nabłonka wyście­łającego stają się znów wyższe, sześcienne, a nawet cylindryczne. Peter w latach 1909 i w 1927, a niezależnie Huber w latach 1911 i 1935 — przeprowadzili szczegółowe badania nad budową i przebiegiem kanali­ków nerkowych. Otóż Peter (wg Truety) odróżnia w rdzeniu nerki war­stwę zewnętrzną i wewnętrzną, a w tej pierwszej pas zewnętrzny i pas wewnętrzny (p. ryc. 5). Według Petera w warstwie zewnętrznej rdzenia leżą grube wstępujące ramiona pętli Henlego, cienkie zstępujące ramiona niektórych pętli oraz cewki zbiorcze (collecting tubules). W warstwie wewnętrznej przebiegają tylko cienkie odcinki pętli Henlego i cewki zbiorcze. W schemacie swoim Peter odróżnia dwa rodzaje pętli Henlego, a mia­nowicie: 1) pętle długie, które wychodzą z kłębków, położonych w głębszych (przyrdzeniowych wg Truety) warstwach kory, 2) pętle krótkie, biorące początek od wspomnianych wyżej korowych kłębków Truety. Według Petera tylko długie pętle należą do nefronów przyrdze­niowych. Dochodzą one głęboko, aż do wewnętrznej warstwy rdzeniowej, inne zaś — krótkie, należące do nefronów bardziej powierzchownych, kończą się już w warstwie zewnętrznej. W r. 1935 Pain stwierdził istnie­nie jeszcze jednego typu nefronów, których pętle w ogóle nie dochodzą do rdzenia i nie mają odcinka cienkiego (nefrony typu korowego). Huber (wg Truety) w r. 1935 na podstawie swoich badań histologicz­nych także rozróżnia 3 typy nefronów, zależnie od tego, czy zaczynają się one w zewnętrznej, środkowej, czy w wewnętrznej, przyrdzeniowej war­stwie kory. Badacz ten stwierdził uderzające różnice w długości kanali­ków i ich odcinków w poszczególnych typach. Długość kanalików w ne-fronach typu 1 wynosi przeciętnie 28,8 mm, a długość cienkiego odcinka odpowiedniej pętli Henlego — 15 mm. Długość kanalika nefronu typu 3 wynosi około 20,5 mm, a cienki odcinek odpowiedniej pętli ma zaledwie 1,4 mm długości. Z badań Petera, Hubera i Truety wynika również, że istnieją zasadni­cze różnice w czynności nefronów różnego typu, zwłaszcza zaś nefronów typu korowego i przyrdzeniowego.