Moczowód (ureter) stanowi ten odcinek dróg wyprowadzających mocz, który prowadzi z miedniczki do pęcherza moczowego. Jest to przewód cy­lindryczny, nieco spłaszczony o stosunkowo grubej ścianie i małym świetle. Długość. Długość moczowodu, odległość między miedniczka a dnem pęcherza, wynosi 27 do 30 cm; po wypreparowaniu i wyprostowaniu do­chodzi do 35 cm. Lewy moczowód jest nieco dłuższy od prawego. Kształt i światło. W zależności od przebiegu moczowodu w jamie brzusznej i jamie miednicy małej odróżniamy część brzuszną (pars abdo-minalis) i część miedniczną (pars pefaina). Granica obu części leży na wysokości miejsca skrzyżowania linii stawu krzyżowo-biodrowego z kresą graniczną. W części brzusznej zależnie od stosunku do nerki możemy jeszcze od­różniać odcinek przynerkowy i odcinek podnerkowy . Część brzuszna przebiega u dorosłego mniej więcej prostolinijnie, u dziecka nieco wężowato; część miedniczną jest wygięta, wypukłością skierowana bocznie i ku tyłowi; dlatego też zwana jest również krzywizną miedniczną (cuwatura peluina*). Kiedy moczowód jest silnie wypełniony, w zastoju moczu w miedniczce, wyraźnie zaznacza się załamanie u jego początku, w miejscu przejścia miedniczki w moczowód; jest to zgięcie nerkowe albo zgięcie pierwsze (flexura renalis s. prima*). W przy­padkach występowania patologicznych złogów w miedniczce nerkowej, kamieni nerko­wych, oderwany kamień może uwięznąć w zgięciu nerkowym. Drugie załamanie, zgięcie brzeżne albo drugie (Jlexura marginalis s. secunda*) występuje na granicy części brzusznej i części miednicznej odpowiednio do kąta między miednicą wielką i małą. Wielkość tego zgięcia jest bardzo zmienna. Zgięcie trzecie (flexura tertia*) znajduje się poniżej i odpowiada wyżej wspomnianej krzywiźnie miednicznej. Moczo­wód nie wytwarza tu załamania i słabym łukiem podąża do pęcherza. Moczowód jest nieco spłaszczony od przodu ku tyłowi i szerokość jego wynosi przeciętnie około 0,5—0,8 cm. Światło moczowodu jest mniej więcej równomierne; tylko w przejściu przez ścianę pęcherza w tzw. części śródściennej moczowód jest mniej rozciągliwy i światło jego jest węższe (nie prze­kracza 2—3 mm) wskutek czego przesuwające się kamienie nerkowe najczęściej więzną w tym właśnie odcinku (cieśń dolna). Poza tym zwężeniem właściwe cieśnie nie wystę­pują; czasem tylko w miejscu przejścia części brzusznej w część miedniczną, w obrębie zgięcia brzeżnego zaznacza się zwężenie (cieśń środkowa); podobne zwężenie wystę­pować może również w przejściu części przynerkowej w podnerkową, na wysokości więc dolnego bieguna nerki (cieśń górna). Poniżej w silniejszym wypełnieniu odcinka podnerkowego moczowód może się tu wrzecionowato poszerzać. Opisywano również zwężenie moczowodu w przejściu miedniczki w moczowód. Cieśń ta zwana szyjką moczowodu w rzeczywistości nie występuje; pyelografia wykazała, że światło moczowodu jest tu równomierne. Jest ono równomierne również w części miednicznej z wyjątkiem cieśni w odcinku śródściennym, o czym mowa była wyżej. Moczowód, światło którego zanika tylko w maksymalnym skurczu mięśniówki, daje się oczywiście zgłębnikować od strony pęcherza, ponieważ podobnie jak miedniczka nerkowa jest niesłychanie rozciągliwy; w stopniowym rozciąganiu się i wypełnianiu, jak np. w zastoju moczu, moczowód może osiągać prawie szerokość jelita cienkiego. Część miedniczną moczowodu, która stanowi około połowy jego długości, wypukła się nieco ku tyłowi i bocznie (krzywizna miedniczną), po czym kieruje się przyśrodkowo oraz do przodu i przebija skośnie ścianę pęcherza uchodząc szczelinowatym otworkiem — ujściem moczowodu (ostium ure-teris); w pęcherzu ujście to stanowi kąt tylno-boczny trójkąta pęcherzowego. W miernym skurczu pęcherza długość odcinka śródściennego (pars intramuralis) nie przekracza 0,5—0,8 mm. Odległość moczowodów przy ich ujściu w pęcherzu skurczonym wynosi około 3 cm, w pęcherzu rozszerzonym około 6 cm. Swym skośnym przebiegiem przez ścianę pęcherza moczowód unosi błonę śluzową pęcherza i wytwarza fałdzik, który na zwłokach automatycznie zamyka ujście moczowodu kiedy wzrasta ciśnienie w pęcherzu. Jest wątpliwe czy mechanizm ten funkcjonuje w tym samym stopniu u osoby żywej; przypuszczalnie odgrywa tu rolę również mięśniówka pęcherza i moczowodu. W zakażeniu pęcherza bakterie mogą wstępować do moczowodu i do nerki. Odmiany moczowodu. Odmiany moczowodu są dosyć częste. Tłumaczą się one jego rozwojem. Moczowód, który wszak powstaje z pączka moczowodowego prze­wodu pranercza, dzieli się u swego początku na dwie gałęzie, przyszłe kielichy wielkie. O ile te dwie gałęzie wydłużają się stosunkowo nieznacznie, to pień główny, przyszły moczowód, wydłuża się bardzo silnie. Najczęściej zakłócenie rozwoju polega na prze­sadnym rozwoju długości obu gałęzi i stąd powstaje dwudzielność moczowodu. Jest to odmiana najczęstsza. Można obserwować moczowody jednostronnie dwudzielne, czyli podwójne oraz moczowody obustronnie podwójne. Dwudzielność może być całkowita, widzimy wtenczas dwa ujścia moczowodów po jednej stronie pęcherza. Mielibyśmy więc przypadki dwudzielności całkowitej, w przeciwieństwie do dwu-dzielności częściowej. Do dosyć rzadkich odmian należy zdwojenie obustronne całko­wite z czterema ujściami moczowodów w pęcherzu.