Prawdziwe, czyli bierne, nietrzymanie moczu polega na niezależnym od woli wyciekaniu moczu z pęcherza moczowego; mocz wycieka z pęcherza z taką szybkością, jak do niego napływa, a pęcherz moczowy nigdy nie ulega rozciągnięciu. Czynne nietrzymanie moczu jest następstwem nadmiernego odruchu pęcherzowego i zwykle nosi nazwę „enuresis". Nietrzymanie moczu w retencji jest ściekaniem moczu z przepełnionego pęcherza, a przyczyny tego zjawska wyliczono w rozdziale „retencja moczu". Przymusowe moczenie, występujące co kilka minut i związane ze stanem zapalnym czy też innymi rodzajami podrażnienia, nazywamy niekiedy rzekomym nietrzymaniem moczu. W różnych stanach śpiączkowych (jak w udarze) bywa nietrzymanie moczu. Rzadko strach powoduje ten objaw. Nietrzymanie moczu jest zjawiskiem dość częstym u osób nerwowych, a zwłaszcza u kobiet („stress incontinence"). Enuresis infantum. Cechy. Dzieci w 5—6 r. życia zaczynają moczyć się w łóżku zupełnie systematycznie, często 2 do 3 razy w ciągu nocy. Dziecko może moczyć się bezwiednie w dzień lub bardzo rzadko nietrzymanie moczu pojawia się tylko w dzień, nie występując w nocy. Niekiedy podrażnienie odruchowe (stulejka, owsiki, wy­rosłe adenoidalne jamy nosowo-gardłowej itd.); usposobienie nerwicowe. Cystocoele. Cechy. Częste oddawanie moczu z nietrzymaniem bywa bardzo dokuczliwe. W wywiadzie — uszkodzenie krocza; niezdolność do cał­kowitego opróżnienia pęcherza; uczucie ciężaru i gniecenia w okolicy mied­nicy; przy chodzeniu, staniu lub wysiłku wypadanie przedniej ściany pochwy przez wejście do pochwy. Enuresis post prostatectomiam. Cechy. Nietrzymanie moczu może pojawiać się po każdym zabiegu operacyjnym na gruczole krokowym lub na szyjce pę­cherza, częściej w wyniku usunięcia gruczołu krokowego. Tuberculosis vesicae urinariae (gruźlica pęcherza moczowego). Cechy. Nie­trzymanie moczu występuje w przypadkach zajęcia szyjki pęcherza moczo­wego. Sclerosis multiplex (stwardnienie rozsiane). Cechy. U kobiet wczesnym ob­jawem bywa utrudnienie zatrzymywania moczu (u mężczyzn częściej wystę­puje niepewność przy oddawaniu moczu). Mniej częste przyczyny. Paraplegia; cystitis; enuresis ureterica; epilepsia (w czasie napadu); paralysis progressiva (w późnych okresach otępienia); paralysis spinalis Erbi; encephalitis lethargica (w okresie letargu); poliomye­litis (ściekanie moczu kroplami może utrzymywać się przez jakiś czas); me­ningitis cerebrospinalis; spina bifida; hematomyelia; haemorrhagia meninge-alis; fibroma uteri; trigonitis vesicae urinariae; incontinentia urinae infantum persistens; encephalitis postinfectiosa; dementia senilis; schizophrenia; mye­litis transversa; urethrocoele; fistula urethrae feminarum; prostatitis; calculi prostatae; hypertrophia prostatae; Carcinoma prostatae,- tumor medullae spi­nalis; tabes dorsalis; trauma sphincteri vesicae urinariae; graviditas (w póź­nym okresie); niektóre wrodzone wady cewki moczowej.