Wzmożone wydalanie moczu należy odróżnić od zwiększenia częstości od­dawania moczu. Całkowita ilość moczu wydalana w ciągu 24 godz. wynosi przeciętnie 1500 ml, jednak ze znacznymi wahaniami co do ilości w związku z różnymi warunkami otaczającymi. A więc przyjmowanie dużych ilości pły­nu, zimna pogoda, podniecenie nerwowe oraz nadmierne używanie płynów moczopędnych (kawa, herbata, alkohol itd.) powoduje zwiększenie wydalania moczu. Wzmożone wydalanie moczu występuje albo przejściowo, albo stale; przejściowa poliuria z zasady znacznie rzadziej wiąże się z chorobą. Okres zdrowienia po chorobach gorączkowych oraz okres cofania się uogólnionych obrzęków i wysięków surowiczych może przebiegać z wydalaniem wzmożo­nych ilości moczu. W przypadkach wątpliwych należy mierzyć objętość mo­czu wydalanego w ciągu 24 godz. Diabetes mellitus (cukrzyca). Cechy. Objętość moczu, wydalanego w ciągu 24 godz., wzrasta i waha się od 2—4 1 do 10—20 1, zależnie od ciężkości cho­roby. Jest to jeden z kardynalnych objawów w nie kontrolowanej cukrzycy. Glomerulonephritis chronica (przewlekłe zapalenie kłębków nerkowych). Cechy. Często występuje wzmożenie ilości wydalanego moczu, łącznie z częs­tym oddawaniem moczu w nocy, pod warunkiem, że nie ma obrzęków. Mocz o niskim ciężarze właściwym. Nephrosclerosis (stwardnienie nerek — końcowy okres uszkodzenia nerek w nadciśnieniu samoistnym). Cechy. Podobne jak w glomerulonephritis chro­nica, od którego czasem trudno odróżnić omawianą chorobę. W wywiadzie — długotrwałe nadciśnienie tętnicze znacz­nego stopnia (p. samoistne nadciśnienie tętnicze, dane laboratoryjne świadczące o niewydolności nerek. Hydronephrosis intermittens (wodonercze przerywane). Cechy. Od czasu do czasu pacjent oddaje znaczne ilości jasnego moczu; równocześnie nagle znika guz w okolicy lędźwiowej. Diabetes insipidus (moczówka prosta). Cechy. Wybitną charakterystyczną cechą choroby jest wydalanie znacznych ilości moczu oraz wzmożone prag­nienie. W ciągu doby pacjent może wydalić 10—20 1 lub więcej moczu. Na drodze ograniczenia dowozu płynów należy wykluczyć przyjmowanie nad­miernych ilości płynu jako przyczynę wzmożonego wydalania moczu. Mocz o niskim ciężarze właściwym, nie zawierający cukru ani białka i z normalną zawartością ciał stałych; wzmożone nadmiernie pragnienie w dzień i w nocy; niekiedy objawy odwodnienia; kontrola przy pomocy wyciągów z tylnego płata przysadki mózgowej (w postaci wstrzykiwań, tabaczki, wszczepiania tabletek itd.); utrzymywanie się niskiego, ustalo­nego ciężaru właściwego moczu przy ograniczeniu dowozu płynów; niekiedy objawy uszkodzenia mózgu. Degeneratio polycystica renum (torbielkowatość nerek). Arteriosclerosis (stwardnienie tętnic). Cechy. Ilość moczu może wzrastać, niekiedy pojawia się przejściowy białkomocz i pojedyncze wałeczki szkliste. Neurosis (hysteria). Cechy. Chory może wydalać olbrzymie ilości moczu, lecz poliuria jest zawsze przejściowa. Typhus abdominalis (dur brzuszny). Cechy. Poliuria występuje często, zwy­kle w okresie zdrowienia, ale niekiedy pojawia się nagle w 2 tyg. na szczycie gorączki. Ren mobilis (nerka ruchoma). Cechy. Mocz odchodzi w obfitej ilości po przełomie Dietla (hydronephrosis intermittens). W okresie przełomów wystę­puje nagły ból w okolicy nerki, promieniujący wzdłuż moczowodu ku doło­wi, dreszcze, gorączka, mdłości, wymioty i zapaść. Mocz w ilości skąpej lub krwawy. Guz powstaje nagle wskutek rozszerzenia miedniczki nerkowej. Po napadzie guz znika w miarę oddawania moczu. W okolicy lędźwiowej ból lub rwanie względnie uczucie dolegania; objawy neurasteniczne; niestrawność; palpacyjnie obecność ru­chomej nerki; pielografia dożylna. Phosphaturia essentialis (diabetes phosphaticus). Cechy. Występuje wzmo­żenie ilości oddawanego moczu. Pragnienie; wychudzenie; znaczne wzmożenie wydalania fosforanów (7 do 9 g dziennie). Asthma bronchiale (dychawica oskrzelowa). Cechy. Po napadzie duszności może pojawiać się poliuria. Amyloidosis renum (skrobiawica nerek). Cechy. Obecność wzmożonego wy­dalania moczu, zawierającego znaczne ilości białka i nieliczne wałeczki, prze­mawia za skrobiawica, podobnie jak oddawanie dużych ilości jasnego moczu bez białka w razie współistnienia przewlekłego schorzenia ropnego. Skojarzenie z kiłą, długotrwałym ropieniem, chorobami kości łub gruźlicą; powiększenie wątroby lub śledziony; test z czerwienią Kongo. Epilepsia. Cechy. Poliuria często pojawia się po napadzie grand mai, a nie­kiedy wiąże się z petit mai. Nierzadko ma miejsce białkomocz. Migrena (hemicrania). Cechy. Po napadzie może pojawiać się wzmożone od­dawanie moczu. Acromegalia. Cechy. Zwykłe we wczesnych okresach choroby może wystę­pować poliuria przemawiająca za moczówką prostą. Myxoedema (obrzęk śluzowaty). Cechy. Niekiedy występuje wydalanie znacznych ilości moczu przemawiające za moczówką prostą. Mniej częste przyczyny. Używanie leków moczopędnych; pyelonephritis chronica; angina pectoris (po napadzie); malaria (w fazie zimnej); przyjęcie nadmiernych ilości napojów alkoholowych; ciąża; nerczyca dolnego nefronu; niedokrwistość; zapalenie opon mózgowych na tle kiły; guz mózgu (p. wyżej „diabetes insipidus"); proces zakrzepowy, krwotok, niewielki tętniak w po­bliżu lub w rdzeniu przedłużonym (wtórna moczówką prosta); wiąd rdzenia; guz móżdżku, rdzenia przedłużonego lub kręgowego; błednica; pląsawica; drżączka porażenna; choroba Christiana; gruźlica nerek; hypopituitarismus.