MOCZU WZMOŻONE WYDALANIE
Wzmożone wydalanie moczu należy odróżnić od zwiększenia częstości oddawania moczu. Całkowita ilość moczu wydalana w ciągu 24 godz. wynosi przeciętnie 1500 ml, jednak ze znacznymi wahaniami co do ilości w związku z różnymi warunkami otaczającymi. A więc przyjmowanie dużych ilości płynu, zimna pogoda, podniecenie nerwowe oraz nadmierne używanie płynów moczopędnych (kawa, herbata, alkohol itd.) powoduje zwiększenie wydalania moczu. Wzmożone wydalanie moczu występuje albo przejściowo, albo stale; przejściowa poliuria z zasady znacznie rzadziej wiąże się z chorobą. Okres zdrowienia po chorobach gorączkowych oraz okres cofania się uogólnionych obrzęków i wysięków surowiczych może przebiegać z wydalaniem wzmożonych ilości moczu. W przypadkach wątpliwych należy mierzyć objętość moczu wydalanego w ciągu 24 godz.
Diabetes mellitus (cukrzyca). Cechy. Objętość moczu, wydalanego w ciągu 24 godz., wzrasta i waha się od 2—4 1 do 10—20 1, zależnie od ciężkości choroby. Jest to jeden z kardynalnych objawów w nie kontrolowanej cukrzycy.
Glomerulonephritis chronica (przewlekłe zapalenie kłębków nerkowych). Cechy. Często występuje wzmożenie ilości wydalanego moczu, łącznie z częstym oddawaniem moczu w nocy, pod warunkiem, że nie ma obrzęków. Mocz
o niskim ciężarze właściwym.
Nephrosclerosis (stwardnienie nerek — końcowy okres uszkodzenia nerek w nadciśnieniu samoistnym). Cechy. Podobne jak w glomerulonephritis chronica, od którego czasem trudno odróżnić omawianą chorobę.
W wywiadzie — długotrwałe nadciśnienie tętnicze znacznego stopnia (p. samoistne nadciśnienie tętnicze, dane laboratoryjne świadczące o niewydolności nerek.
Hydronephrosis intermittens (wodonercze przerywane). Cechy. Od czasu do czasu pacjent oddaje znaczne ilości jasnego moczu; równocześnie nagle znika guz w okolicy lędźwiowej.
Diabetes insipidus (moczówka prosta). Cechy. Wybitną charakterystyczną cechą choroby jest wydalanie znacznych ilości moczu oraz wzmożone pragnienie. W ciągu doby pacjent może wydalić 10—20 1 lub więcej moczu. Na drodze ograniczenia dowozu płynów należy wykluczyć przyjmowanie nadmiernych ilości płynu jako przyczynę wzmożonego wydalania moczu.
Mocz o niskim ciężarze właściwym, nie zawierający cukru ani białka i z normalną zawartością ciał stałych; wzmożone nadmiernie pragnienie w dzień i w nocy; niekiedy objawy odwodnienia; kontrola przy pomocy wyciągów z tylnego płata przysadki mózgowej (w postaci wstrzykiwań, tabaczki, wszczepiania tabletek itd.); utrzymywanie się niskiego, ustalonego ciężaru właściwego moczu przy ograniczeniu dowozu płynów; niekiedy objawy uszkodzenia mózgu.
Degeneratio polycystica renum (torbielkowatość nerek).
Arteriosclerosis (stwardnienie tętnic). Cechy. Ilość moczu może wzrastać, niekiedy pojawia się przejściowy białkomocz i pojedyncze wałeczki szkliste.
Neurosis (hysteria). Cechy. Chory może wydalać olbrzymie ilości moczu, lecz poliuria jest zawsze przejściowa.
Typhus abdominalis (dur brzuszny). Cechy. Poliuria występuje często, zwykle w okresie zdrowienia, ale niekiedy pojawia się nagle w 2 tyg. na szczycie gorączki.
Ren mobilis (nerka ruchoma). Cechy. Mocz odchodzi w obfitej ilości po przełomie Dietla (hydronephrosis intermittens). W okresie przełomów występuje nagły ból w okolicy nerki, promieniujący wzdłuż moczowodu ku dołowi, dreszcze, gorączka, mdłości, wymioty i zapaść. Mocz w ilości skąpej lub krwawy. Guz powstaje nagle wskutek rozszerzenia miedniczki nerkowej. Po napadzie guz znika w miarę oddawania moczu.
W okolicy lędźwiowej ból lub rwanie względnie uczucie dolegania; objawy neurasteniczne; niestrawność; palpacyjnie obecność ruchomej nerki; pielografia dożylna.
Phosphaturia essentialis (diabetes phosphaticus). Cechy. Występuje wzmożenie ilości oddawanego moczu.
Pragnienie; wychudzenie; znaczne wzmożenie wydalania fosforanów (7 do 9 g dziennie).
Asthma bronchiale (dychawica oskrzelowa). Cechy. Po napadzie duszności może pojawiać się poliuria.
Amyloidosis renum (skrobiawica nerek). Cechy. Obecność wzmożonego wydalania moczu, zawierającego znaczne ilości białka i nieliczne wałeczki, przemawia za skrobiawica, podobnie jak oddawanie dużych ilości jasnego moczu bez białka w razie współistnienia przewlekłego schorzenia ropnego.
Skojarzenie z kiłą, długotrwałym ropieniem, chorobami kości łub gruźlicą; powiększenie wątroby lub śledziony; test z czerwienią Kongo.
Epilepsia. Cechy. Poliuria często pojawia się po napadzie grand mai, a niekiedy wiąże się z petit mai. Nierzadko ma miejsce białkomocz.
Migrena (hemicrania). Cechy. Po napadzie może pojawiać się wzmożone oddawanie moczu.
Acromegalia. Cechy. Zwykłe we wczesnych okresach choroby może występować poliuria przemawiająca za moczówką prostą.
Myxoedema (obrzęk śluzowaty). Cechy. Niekiedy występuje wydalanie znacznych ilości moczu przemawiające za moczówką prostą.
Mniej częste przyczyny. Używanie leków moczopędnych; pyelonephritis chronica; angina pectoris (po napadzie); malaria (w fazie zimnej); przyjęcie nadmiernych ilości napojów alkoholowych; ciąża; nerczyca dolnego nefronu; niedokrwistość; zapalenie opon mózgowych na tle kiły; guz mózgu (p. wyżej „diabetes insipidus"); proces zakrzepowy, krwotok, niewielki tętniak w pobliżu lub w rdzeniu przedłużonym (wtórna moczówką prosta); wiąd rdzenia; guz móżdżku, rdzenia przedłużonego lub kręgowego; błednica; pląsawica; drżączka porażenna; choroba Christiana; gruźlica nerek; hypopituitarismus.