Kurcz powiek polega na przymusowym zamykaniu się powiek. Nasilenie jego zmienia się od jedynie włókienkowych drgań pojedynczych włókienek aż do silnego, przedłużającego się kurczu obu mięśni okrężnych oka. Może być kloniczny lub toniczny. Toniczny kurcz powiek możemy dalej podzielić na samoistny i objawowy. Do innych nieprawidłowości w ruchach powiek, które będą rozważane w tym rozdziale, należy wygładzenie powiek, częste mruganie i drganie powiek. Astenopia (niedomoga widzenia, bóle oczu). Cechy. Toniczny kurcz powiek spotyka się często, zwykle ograniczony do kilku tylko włókien mięśnia okręż­nego oka. Można także stwierdzić częste mruganie, zwłaszcza u osób star­szych. Ból oczu i ból głowy, pogarszający się po pracy z bliska; zmęczenie po pracy wzrokowej; senność; łzawienie; światłowstręt; przekrwie­nie oczu; swędzenie i palenie; zawroty głowy; objawy odruchowe (nudności, kurcze mięśni twarzy, migrena); badanie oczu (zwykle stwierdza się błąd refrakcji, zwłaszcza astygmatyzm i nadwzroczność, lub też zaburzenia równo­wagi mięśni ocznych); uczucie ulgi po wyrównaniu błędu refrakcji lub po wypoczynku. Astenopia neurastenicza (astenopia pochodzenia nerwowego lub siatków­kowego). Cechy. Stwierdza się włókienkowe drgania powiek u osób z normal­nymi oczami lub też u osób z wyrównanymi wadami wzroku. Ból głowy; wzmożona wrażliwość na światło; poprawa widzenia w słabym oświetleniu i przy noszeniu szkieł przyciemnionych; obni­żenie centralnej ostrości wzroku; nagłe napady ślepoty; występowanie mrocz­ków; powidoki; zmęczenie; zwężenie pola widzenia; neurastenia. Zapalenie spojówek. Cechy. Może wystąpić toniczny kurcz powiek znacz­nego stopnia, zwłaszcza przy pryszczykowym zapaleniu spojówek. Dziecko chowa się w ciemne kąty lub też wciska głowę w poduszkę, tak że badanie oczu natrafia na duże trudności. Zapalenie rogówki. Cechy. Toniczny kurcz mięśnia okrężnego oka jest często spotykany w zapaleniu rogówki. Ciało obce w oku. Cechy. Zwykle stwierdza się toniczny kurcz mięśnia okrężnego oka. W wywiadzie — dostanie się ciała obcego do oka; boles-ność; przekrwienie spojówek; łzawienie; znalezienie drażniącego ciała obcego. Histeria. Cechy. U osób histerycznych mogą wystąpić ruchy drgające, trzepotanie powiek lub też kurcz toniczny. Kurcz powiek jest zawsze obu­stronny i występuje zwykle u kobiet. Towarzyszą mu inne objawy spotykane w histerii, takie jak zwężenie pola widzenia lub obniżona ostrość wzroku. Parkinsonizm pośpiaczkowy. Cechy. Może wystąpić wyraźnie zaznaczone drganie górnej powieki z jednoczesnymi ruchami oczu dowolnymi, lub też niezależnymi od woli, poprzedzającymi zamierzony ruch gałek ocznych. Mogą temu towarzyszyć bóle gałek ocznych. Często spotyka się także kurcz powiek. Kurcz nawykowy. Cechy. W niektórych przypadkach u dzieci kurcz taki przebiega pod postacią częstego mrugania, które ma tendencję do znikania bądź to przy próbie badania, bądź też samoistne. Tężec. Cechy. Kurcz powiek jest jednym z najczęstszych i najbardziej cha­rakterystycznych objawów „tężca głowy" i tężca uogólnionego. Samoistny kurcz powiek u łudzi starszych. Cechy. Obustronne, kurczowe zamykanie powiek, występujące początkowo w dużych odstępach czasu i na­silające się stopniowo zarówno co do częstości, jak i długości trwania, nie należy do rzadkości u osób w wieku starszym. Tik. Cechy. Czasami spotyka się u osób starszych bardzo uporczywą postać kurczu powiek, któremu towarzyszą podobne kurcze okolicznych mięśni twarzy. Pląsawica (chorea Sydenhami; choroba św. Wita). Cechy. W niektórych przypadkach kurcze obejmują najpierw mięśnie twarzy, powodując drgania mięśni ocznych, zaburzenia mowy lub grymasy twarzy. Padaczka. Cechy. W czasie klonicznego okresu drgawek powieki otwierają się i zamykają ruchem drgającym z jednoczesnym skręcaniem gałek ocznych. Bielactwo (albinizm). Cechy. Częste mruganie powiekami na skutek światło-wstrętu. Giówne objawy. Dziedziczność; różowo przeświecająca tęczówka; włosy barwy srebrzystej; oczopląs; niedowidzenie; wady refrakcji dużego stopnia; światłowstręt. Wytrzeszcz w chorobie Graves-Basedowa. Cechy. Może wystąpić drganie powiek oraz ich skurcze, poprzedzające podnoszenie gałki do góry. Mniej częste przyczyny. Katalepsja; kurcze odruchowe na skutek podraż­nienia (robaki, zimno, wyrzynanie się zębów); próchnica; newralgia nerwu trój­dzielnego; ślepota na barwy; spasmus nutans (zezowanie); skurcz twarzy samo­istny; nieprawidłowy wzrost rzęs; wyprysk; wszystkie ciężkie schorzenia rogówki, tęczówki lub ciałka rzęskowego; tężec; blednica; krótkowzroczność; astygmatyzm; drgawki twarzy; podrażnienie nerwu twarzowego obwodowe, jądrowe lub w przebiegu śródczaszkowym (zapalenie opon, zapalenie ucha środkowego, tętniak, guz, krwiak, ropień); trąd.