Jeśli język jest porażony, zmiany dotyczą obydwu jąder nerwów podjęzy-kowych. Porażeniu towarzyszy zanik, jeśli uszkodzenie obejmuje jądra, nato­miast nie towarzyszy — jeśli uszkodzenie umiejscowione jest w korze lub powyżej jąder. Porażenie opuszkowe (paralysis bulbaris; paralysis glossolabiopharyngealis). Cechy. Język staje się zanikły, pomarszczony i drży, a w końcu spoczywa nieruchomo na dnie jamy ustnej. Chory nie jest w stanie wysunąć warg, ani zagwizdać. Występuje też zaburzenie połykania oraz dysartria. Porażenie postępujące (paralysis progressiva). Cechy. W późnych okresach choroby język jest nieruchomy, a chory jest niezdolny do mówienia. Mniej częste przyczyny. Kiłowe zapalenie opon mózgowych okolicy pod­stawy czaszki; próchnica kręgu szczytowego; porażenie błonicze; zatrucie ołowiem; guz mózgu; próchnica podstawy czaszki; gruźlicze zapalenie opon mózgowych; guz górnej części szyjnego odcinka rdzenia; porażenie rzekomo-opuszkowe; myasthenia gravis (osłabienie); zapalenie mózgu typu Schildera (encephalitis periaxialis diffusa).