Jeżeli przez U oznaczymy stężenie danego ciała w moczu w miligra­mach, przez V ilość moczu wydalanego w ciągu 1 minuty (w mililitrach), to iloczyn TJV oznacza ilość Jej substancji wydalanej w ciągu 1 minuty. Jeżeli przez P oznaczymy stężenie tejże substancji w osoczu (w miligra-UV mach %), to iloraz wyraża, w ilu mililitrach osocza zawarta jest wy- dalona w ciągu 1 minuty w moczu ilość substancji, czyli ile mililitrów oso­cza musiałoby ulec przesączeniu w kłębkach w ciągu 1 minuty, aby do­starczyć tę wydaloną ilość substancji. Odpowiada to wyżej przytoczonej definicji C — czyli współczynnika oczyszczania tej substancji. Ogólnie można więc napisać, że clearance każdej substancji wynosi: C = Jeżeli wyobrazimy sobie, że istnieje takie ciało, które nie wydziela się ani też nie ulega wchłanianiu zwrotnemu w kanalikach, czyli że wydziela się ono w moczu ostatecznym w takiej samej ilości, w jakiej przechodzi do przesączu w kłębkach, to jej współczynnik oczyszczania C jest miarą przesączonego istotnie w ciągu 1 minuty osocza w kłębkach, czyli miarą istotnej wielkości filtracji kłębkowej, oznaczonej symbolem F. Istotnie substancja taka istnieje. Jest nią, jak wykazały liczne doświadczenia na zwierzętach i obserwacje na ludziach, wielocukier inulina, stanowiąca polimer fruktozy. Po wprowadzeniu dożylnie zwierzęciu lub człowiekowi zostaje ona szybko i całkowicie wydalona z moczem, nie ulegając wchła­nianiu i nie wydzielając się dodatkowo w kanalikach. Z tego też względu uważa się współczynnik oczyszczania inuliny C/„ za miarę zakresu przesą­czania kłębkowego u badanego osobnika — F (glomerular filtration rate). Wielkość filtracji kłębkowej w każdym przypadku można określić obli- czając współczynnik oczyszczania inuliny według wzoru —— Dla zdro­wego osobnika wynosi on wg Smitha przeciętnie około 127 ml/min. Również i tiosiarczan sodu wydala się wyłącznie drogą przesączania kłębkowego, gdyż jego współczynnik oczyszczania jest identyczny z współ­czynnikiem oczyszczania inuliny. Dlatego też związek ten może również służyć do oznaczania zakresu filtracji. Jednak Smith przytacza dane uzy­skane przez innych badaczy, z których wynika, że np. u kotów tiosiarczan wydziela się również i w kanalikach, dlatego też zdaniem jego, zagadnie­nie to wymaga jeszcze sprawdzenia (p. niżej). Podobnie i w stosunku do kreatyniny istnieje różnica zdań. Jeżeli stwierdzono ponad wszelką wąt­pliwość, że kreatynina wprowadzona dożylnie (tzw. egzogeniczna) wy­dziela się również i w kanalikach, to — zdaniem Broda i Siroty -— przy niskim jej stężeniu w osoczu kreatynina endogeniczna wydala się niemal wyłącznie drogą przesączania kłębkowego i może również służyć do okre­ślania zakresu filtracji. W każdym razie współczynnik oczyszczania krea­tyniny — CKr, jest nieco wyższy od współczynnika inuliny — C;„ i może wahać się od 130 do 140 ml/min., a nawet wyżej. Gdyby wszystkie sub­stancje przesączane w kłębkach przechodziły całkowicie do moczu osta­tecznego wówczas wszystkie posiadałyby ten sam współczynnik oczysz­czania co inulina. Jak wiadomo jednak, u osobników zdrowych niektóre ciała, np. glikoza, ulegają niemal całkowitemu wchłanianiu zwrotnemu w kanalikach i nie stwierdza się ich w moczu. Dla takich substancji współczynnik oczysz- czania obliczony na podstawie wzoru byłby równy 0, gdyż mianownik UV = 0 (U = 0). Inne znowu ciała, jak np. mocznik, ulegają tylko czę­ściowemu wchłanianiu zwrotnemu w kanalikach i dlatego ilość ich w mo­czu ostatecznym UV jest mniejsza niż ilość przesączona w kłębkach. Dla tych substancji współczynnik oczyszczania jest więc odpowiednio niższy od C/„. I tak np. Cm0cznika wynosi — 30%—60% C,n i waha się w zależności od warunków diurezy od 54 do 75 ml/min. Jeszcze inne substancje, jak czerwień fenolowa (fenolosulfoftaleina), a według niektórych autorów także i kreatynina, zwłaszcza egzogeniczna (przy wyższych jej stężeniach w osoczu), wydalane są nie tylko drogą filtracji kłębkowej, ale jeszcze pewna ich ilość jest wydzielana dodatkowo w kanalikach. Z tego względu ilość ich w moczu ostatecznym W jest większa niż ilość odpowiadająca filtracji kłębkowej, a więc współczynnik oczyszczania tych ciał jest więk­szy od współczynnika oczyszczania inuliny Cln. Na przykład dla fenolo-sulfoftaleiny w warunkach prawidłowych współczynnik CFt wynosi około 450 ml/min. Jest rzeczą zrozumiałą, że im większe ilości danej substancji wydzielane są dodatkowo w kanalikach, tym więcej jej znajdziemy w mo­czu ostatecznym, tym większy będzie licznik W i tym wyższy współ- czynnik oczyszczania C = — w porównaniu z C/n. Tak więc dla diodra- stu, który całkowicie zostaje wydalony ze krwi do kanalików i nie wchła­nia się, współczynnik CD wynosi 700 ml/min. (p. ryc. 9).