Odgłos opukowy nadmiernie jawny charakteryzuje się nasileniem normal­nego odgłosu opukowego jawnego o cechach nienormalnej jawności; jakby szczytem odgłosu opukowego nadmiernie jawnego jest odgłos opukowy bęben­kowy, który wyróżnia się przy opukiwaniu odgłosem jak przy uderzeniu w bęben. Spotykamy kilka odmian odgłosu opukowego nadmiernie jawnego i bębenkowego. Odgłos bębenkowy Skody różni się od odgłosu opukowego bębenkowego tym, iż ton jego jest jednolity i nie zmienia się przy otwieraniu lub zamykaniu ust oraz nie zależy od postawy. Odmiana odgłosu opukowego Wintricha występuje przy badaniu opukiwaniem powierzchownie usadowionej jamy płuca przy zamknięciu oraz przy otwarciu ust chorego; przy otwarciu ust odgłos opukowy bębenkowy staje się wyższy i głośniejszy. Odgłos opu­kowy Wintricha w odmianie przerywanej obserwuje się, gdy jama płucna za­wiera swobodnie ruchomy płyn, który zmienia swe położenie wraz ze zmianą pozycji ciała, na przemian zamykając połączenie oskrzela z jamą i pozostawia­jąc je nie zamknięte. Odgłos opukowy Friedreicha cechuje występowanie wyż­szego tonu w czasie wdechu niż przy wydechu w przypadkach powierzchow­nych jam płuca, komunikujących z drożnym oskrzelem. W odmianie Gerhardta odgłosu opukowego bębenkowego występuje zmiana wysokości tonu odgłosu wraz ze zmianą pozycji ciała w przypadku, jeśli powierzchowna jama jest częściowo napełniona ruchomym płynem, a przekrój pionowy jamy różni się od poziomego. W puchlinie opłucnej z odmą obserwuje się objaw Biermera; objaw ten polega na występowaniu wyższego tonu odgłosu opukowego bęben­kowego w pozycji siedzącej niż w leżącej. Odgłos tchawiczny Williamsa jest to odgłos opukowy bębenkowy w warunkach, gdy między ścianą klatki pier­siowej a tchawicą lub dużym oskrzelem znajduje się tkanka płucna bezpo-wietrzna. Odgłos opukowy dzbanowy różni się od odgłosu opukowego bęben­kowego odcieniem dźwięczącym, metalicznym, jakby rozbrzmiewającym echem o dłuższym trwaniu. Stwierdza się go nad powierzchownymi jamami płucnymi o nieregularnej konfiguracji i o gładkich napiętych ścianach oraz bez treści. Odgłos opukowy czerepowy powstaje zwykle nad powierzchowną pustą jamą płucną i zależy od drgań powietrza jamy, przeciskającego się podczas silnego opukiwania przez wąską szczelinę (np. przez ujście oskrzela); akustycznie na­śladuje się go, uderzając o'kolano dłońmi na wpół zamkniętymi, złożonymi na krzyż, tak by między nimi została warstwa powietrzna, komunikująca z po­wietrzem na zewnątrz przez wąską pozostawioną szczelinę. Odgłos opukowv metaliczny charakteryzuje swoisty odgłos metaliczny, uchwytny przy osłuchi-waniu okolicy dolnych partii płuc od tyłu, podczas gdy asystent opukuje klatkę piersiową na tym samym poziomie od przodu, używając krawędzi dużej srebrnej monety jako młoteczka do opukiwania, a płaskiej powierzchni dru­giej monety jako pleksymetru. Po długotrwałym i silnym opukiwaniu obser­wuje się przemianę odgłosu opukowego jawnego w nadmiernie jawny jako wyraz odczynu ze strony płuca. Odgłos opukowy nadmiernie jawny nieod­miennie towarzyszy okresowi przedzgonnemu. W wygięciu bocznym kręgo­słupa występuje po stronie przeciwnej do wypukłości kręgosłupa ograniczone pole wyrównawczego odgłosu opukowego nadmiernie jawnego. Emphysema pulmonum alveolare essentiale (rozedma płuc pęcherzykowa istotna). Cechy. Opukiwaniem stwierdza się nad obu płucami odgłos nadmier­nie jawny; opukowo stwierdza się poszerzenie płuc we wszystkich kierunkach, do góry w kierunku podstawy szyi, ku przodowi ze zmniejszeniem pola bez­względnego stłumienia serca oraz do dołu nad polami stłumienia wątroby i śledziony. Ruchy oddechowe płuca, badane opukiwaniem dolnych granic płuc w czasie wdechu i wydechu, są znacznie zmniejszone, rzadko przekraczając 1,5 cm. Emphysema pulmonum vicarium (zastępcza rozedma płuc). Cechy. Wystę­puje tu odgłos opukowy nadmiernie jawny nad zdrowym płucem ze stłumie­niem nad płucem zmienionym chorobowo. Bronchiectases (rozstrzenie oskrzeli). Cechy. Jeśli stanowi temu towarzyszy rozedma, pojawia się odgłos opukowy nadmiernie jawny. Jeśli duża jama jest położona powierzchownie i uległa opróżnieniu przy napadzie kaszlu, pojawia się odgłos opukowy bębenkowy lub czerepowy. W odpowiednio usytuowanych jamach stwierdzić można wszystkie objawy charakterystyczne dla jamy płuc­nej, jak objaw Wintricha, Friedreicha oraz Gerhardta. Objawy te znikają i wy­stępują ponownie w związku z wypełnianiem i opróżnianiem się jamy, która zwykle mieści się w okolicy podstawy płuca. Asthma bronchiale (dychawica oskrzelowa). Cechy. Charakter odgłosu opu-kowego zmienia się od umiarkowanego odgłosu opukowego nadmiernie jaw­nego w łagodnym napadzie do niemal odgłosu bębenkowego w ciężkich napa­dach u osób z rozedmą płuc. Granice płuc są przemieszczone na zewnątrz we wszystkich kierunkach. Pneumonia lobaris (zapalenie płuc płatowe). Cechy. W okresie nawału od­głos opukowy zwykle nosi cechy odgłosu Skody nad zajętym płucem, później stwierdza się podobny odgłos opukowy nadmiernie jawny ponad granicą pola, które uległo zwątrobieniu. Jeśli nacieczenie obejmuje górny płat, często udaje się wykazać objaw Wintricha, a nierzadko występuje odgłos opukowy czere­powy. W rozległych jednostronnych nacieczeniach w zakresie drugiego płuca obserwuje się zastępczo odgłos opukowy nadmiernie jawny. Tuberculosis pulmonum chronica (przewlekła gruźlica płuc, phthisis). Cechy. Odgłos opukowy bębenkowy w zaawansowanej gruźlicy wskazuje zwykle na tworzenie jam gruźliczych względnie rozstrzeni oskrzeli. Jednak podobny od­głos opukowy bębenkowy może występować nad polem powierzchownego nacieczenia, które bezpośrednio przylega do dużego oskrzela. Spotyka się rów­nież odgłos opukowy czerepowy oraz dzbanowy, jak i kilka szczególnych odmian odgłosu opukowego opisanych przez Wintricha, Williamsa, Friedreicha i Gerhardta. Objawy jamy w zakresie gornvch płatów raczej przemawiają za tłem gruźliczym niż za rozstrzeniami oskrzeli. Niekiedy udaje się opróżnić jamę usadowioną w szczycie (jeśli jama ta jest wypełniona płynem, daje stłu­mienie odgłosu opukowego); opukując delikatnie ścianę klatki piersiowej w okolicy tej zmiany twardym narzędziem, można pobudzić kaszel, co pro­wadzi do opróżnienia jamy z wyzwoleniem objawów jamistych (objaw Ernie-go). Uwarunkowany jamą odgłos opukowy bębenkowy stwierdza się w około 70°/o przypadków, w których'istnieją zmiany jamiste. Pneumothorax acutus (ostra odma opłucnej). Cechy. Przeważnie odgłos opu­kowy jest nadmiernie głośny i nadmiernie jawny, niekiedy jednak bywa stłumiony, przyciszony i niedźwięczny, a wyjątkowo bębenkowy lub nawet dzbanowy. W przypadkach odmy opłucnej, komunikującej z otwartym oskrze­lem, spotyka się odgłos opukowy czerepowy z objawem Wintricha. Opór przy opukiwaniu zmienia się od wrażenia, jakie sprawia poduszka powietrzna, do deskowatego. Po przeciwnej stronie bywa odgłos opukowy nadmiernie jawny wskutek rozedmy. Pleuritis exsudativa (wysiękowe zapalenie opłucnej). Cechy. Nad uciśnię-tym i zastępczo rozdętym płucem nad granicą wysięku utrzymuje się odgłos opukowy Skody. Empyema pleurae (ropniak opłucnej, pleuritis purulenta). Cechy. Nad po­ziomem ropy stwierdza się odgłos opukowy Skody. W ropniaku w szczelinie międzypłatowej pole stłumienia międzypłatowego, jeśli jest obecne, może być otoczone przez pole z odgłosem opukowym Skody. Hydrothorax (puchlina opłucnej). Cechy. Jak w wysiękowym zapaleniu opłucnej. Oedema pulmonum (obrzęk płuc). Cechy. Nierzadko spotyka się odgłos opu­kowy Skody nad przednią powierzchnią klatki piersiowej w okolicach pod-obojczykowych i sutkowych. Bronchopneumonia (odoskrzelowe zapalenie płuc). Cechy. Wskutek nakła­dania się cech fizycznych rozedmy, współistniejącej na obszarach wokół ogra­niczonych pól nacieczenia, na zmiany odgłosu opukowego, uwarunkowane od-oskrzelowym zapaleniem płuc, występuje przytłumiony odgłos opukowy nad­miernie jawny. Nad przestrzenią nacieczoną odgłos opukowy jest zwykle typowo nadmiernie jawny. Abscessus pulmonis (ropień płuca). Cechy. Jeśli z ropnia uległa świeżo usu­nięciu znaczna część jego zawartości i jeśli ropień leży powierzchownie, przy silnym opukiwaniu okolicy ropnia stwierdza się odgłos opukowy bębenkowy lub dzbanowy. Jeśli jama ropnia komunikuje z drożnym oskrzelem doprowa­dzającym, może występować odgłos opukowy czerepowy, objaw Wintricha, Friedreicha lub Gerhardta. Najczęściej objawy jamy wykrywa się w polu około kąta łopatki Mniej częste przyczyny. Haemothorax (nad płynem i w obecności wolnego gazu, zakażenia zarazkami gazotwórczymi lub uniesienia przepony); chylo-thorax (nad płynem); neoplasma pulmonis (z jamą wskutek zwyrodnienia); hyperaemia pulmonum acuta; tuberculosis pulmonum fibrosa (po stronie zmie­nionej rozedmowo odgłos opukowy nadmiernie jawny, jak również nad ogra­niczonymi polami, przylegającymi do siedziby zmian włóknistych); fibrosis pulmonum (jak w gruźlicy włóknistej); gangraena pulmonum (nad rozległą jamą usadowioną powierzchownie); abscessus subphrenicus (jeśli w jamie jest obecny gaz); mycosis pulmonum (jeśli jest obecna duża jama powierzchowna); pneumoconiosis (jeśli dołącza się rozedma płuc); atelectasis (odgłos opukowy nadmiernie jawny po stronie zdrowej oraz nad nie zajętym płatem po stronie chorej); emphysema pulmonum involutivum; napadowy krzyk u dzieci; bron-chitis chronica (jeśli istnieje towarzysząca rozedma płuc, zwłaszcza w okolicy podstaw); bronchiolitis (jeśli istnieje towarzysząca rozedma płuc); tuberculosis miliaris acuta (postać płucna; niekiedy); pulmocystodeus (ekspansywne tor­biele balonowate); opróżnione torbiele bąblowca płuc; pneumocoele; dilatatio ventriculi; lúes pulmonum (z rozległymi jamami); perforatio ventriculi seu intestini; transpositio viscerum (praecordium); distensio colonis; hernia dia-phragmatica (odgłos opukowy dzbanowy wskutek odmy opłucnej oraz obec- ności trzew, zawierających powietrze); eventratio diaphragmae; tumor media­stini (w bezpośrednim sąsiedztwie guza); pericarditis exsudativa (okolica środkowo-pachowa wskutek ucisku lewego płuca).