Angina Vincenta (tonsillitis ulcero-membranacea; angina pseudomembra­nacea; pharyngitis fusospirochaetalis). Cechy. Stwierdza się zwykle jedno­stronne, głębokie, rozmiękające owrzodzenie na górnym biegunie migdałka, otoczone strefą rumienią i obrzęku, wytwarzanie dość obfitej szarej błony oraz zajęcie okolicznych węzłów chłonnych. Błonica (diphtheria). Cechy. Jeśli błona rzekoma jest głęboko przymoco­wana, jej usunięciu towarzyszy nieznaczne krwawienie wskutek odsłonięcia obnażonego powierzchownie owrzodziałego pola. Jeśli błona jest przy­mocowana powierzchownie, nie następuje krwawienie, a odsłania się jedynie zaczerwieniona powierzchnia. W razie zaczopowania naczyń krwionośnych może dojść do tworzenia i oddzielania strzępków martwiczych błony śluzowej (tak zwana błonica zgorzelinowa); w tych okolicznościach może uwidaczniać się głęboko owrzodziała powierzchnia. Rak migdałka. Cechy. Zamiast migdałka stwierdza się duży twór, który szybko wrzodzieje, prowadząc do powstania głębokiego, cuchnącego, grzybowatego, bolesnego, bardzo twardego owrzodzenia. Kiła migdałka. Cechy. Objaw pierwotny lokalizuje się na migdałkach (i w gardle) z częstością, ustępującą jedynie częstości występowania na na­rządach płciowych. Występuje brzydkie, powierzchowne owrzodzenie o stwardniałych brzegach. Zmiana utrzymuje się zwykle krótko, choć może przetrwać aż do II okresu (wysypki). Jeśli zajęte jest sklepienie cieśni gardła, chory odczuwa ból w uchu; jeśli ulegnie przy tym zatkaniu gardłowe ujście trąbki słuchowej, pojawia się pewne upośledzenie słuchu i dzwonienie w uszach. W drugim okresie opisywano perłowobiałe wykwity (wykwity na błonach .luzowych) w gardle, aczkolwiek nie są to prawdziwe owrzodzenia, lecz zwykłe uszkodzenia powierzchni nabłonka. Zmiany trzeciorzędowe (ki­laki) zjawiają się w 3 do 25 lat po zakażeniu i mogą mieć charakter wrzo-dziejący, lub nawet zgorzelinowy i bardzo niszczący. Kilak gardła zajmuje zwykle podniebienie miękkie i twarde, tylną powierzchnię podniebienia mięk­kiego, tylną powierzchnię jamy nosowo-gardłowej, okolicę poniżej ujścia trąbki słuchowej, a rzadko migdałek podniebienny. W każdej z tych okolic może dojść do owrzodzenia rozmiękającego niebolesnego tworu, przy czym powstaje głęboki, cuchnący, martwiczy wrzód, nieco bolesny i krwawiący. W wywiadzie przebycie zakażenia; powiększenie szyjnych węzłów chłonnych; czasem kaszel lub uczucie drapania w gardle; niekiedy ból lub tępe pobolewanie; utrudnienie połykania; obecność innych objawów kiły; dodatnie próby serologiczne. Mniej częste przyczyny. Gruźlica gardła; wrzody Bouvereta; promienica migdałków podniebiennych; zatrucie substancjami żrącymi; ostre zapalenie migdałków podniebiennych; mięsak migdałków podniebiennych (późno do­chodzi do owrzodzeń); nosacizna; grypa; płonica; agranulocytoza; mononu-kleoza zakaźna (czasem); ostra białaczka; drożdżyca migdałków podniebien­nych; sporotrychoza migdałków podniebiennych.