Parestezja lub zboczenie czucia posiada w większym stopniu to samo zna­czenie rozpoznawcze co hiperestezja. Do zboczeń czucia zaliczamy drętwienie, uczucie kłucia szpileczkami, swędzenie, mrowienie oraz parestezję Magna na (podmiotowe uczucie piasku lub robaków pod skórą); w różnych stanach go­rączkowych częste jest uczucie zimna lub ciepła. Neurosis (nerwica; hysteria itd.). Cechy. Mogą tu występować różne zbocze­nia czucia. Dotykanie jednej kończyny może pacjent odczuwać po przeciwnej stronie (allochiria); nasilony ból może być odczuwany przy słabym dotknięciu (haphalgesia); występują również parestezję o szczególnym charakterze, jak diplopia monocularis i micropsia. Uraz nerwów (lub zlokalizowane zapalenie nerwu). Cechy. Drętwienie, uczucie kłucia szpileczkami, mrowienie oraz uczucie palącego bólu promie­niują wzdłuż rozgałęzień uszkodzonych nerwów lub splotów. W wywiadzie uraz; porażenie wiotkie z zanikami; brak odruchów ścięgnistych; odczyny zwyrodnienia, znieczulenie powierzchowne lub głębokie, względnie jedno i drugie, zależnie od charakteru zajętego ner­wu; zmiany troficzne; w późnym okresie zniekształcenia i przykurcze. Polyneuritis (zapalenie wielonerwowe). Cechy. Uczucie martwoty, drętwie­nia, kłucia szpileczkami oraz palenia w zakresie rąk i stóp są objawami wczesnymi, zwłaszcza w postaciach na tle alkoholizmu, zatrucia pochodnymi arsenu i w cukrzycy. Thrombosis cerebri (zakrzep w obrębie mózgu). Cechy. Objawy miejscowe, takie jak: drętwienie i uczucie kłucia szpileczkami lub przejściowe porażenie, występują w okolicach ciała porażonych w następstwie udaru. Mogą one po­przedzać napad o kilka godzin lub dni. Arteriosclerosis cerebri (stwardnienie tętnic mózgu). Cechy. Do nierzadkich zjawisk należą drętwienie i uczucie kłucia szpileczkami rąk, ramion, stóp, podudzi oraz bóle newralgiczne wzdłuż przebiegu tętna. Degeneratio medullae spinalis combinata subacuta (podostre skojarzone zwyrodnienie rdzenia kręgowego). Cechy. Uczucie drętwienia i ziębnięcia w obwodowych częściach kończyn należy do najwcześniejszych objawów i dotyczy stóp wcześniej i bardziej niż rąk. Zaburzeniom nie towarzyszą żadne wyraźne zmiany w zakresie krążenia. Anaemia perniciosa (niedokrwistość złośliwa). Cechy. Przedmiotem skarg w około jednej trzeciej przypadków niedokrwistości złośliwej typu Addisona jest drętwienie oraz uczucie kłucia szpileczkami, zwłaszcza stóp i łydek, rza­dziej w zakresie kończyn górnych. Acroparaesthesia. Cechy. Drętwienie i kłucie szpileczkami palców oraz dłoni, skojarzone z palącym bólem, występuje głównie pod koniec dnia po ukończeniu pracy. Podobne objawy występują niekiedy w zakresie stóp. Obja­wom tym często towarzyszy sinica. Morbus Raynaud. Cechy. Występuje tu drętwienie, kłucie szpileczkami (mrowienie) oraz bóle palców; palce stają się zbielałe i zimne, w ciągu około godziny odzyskując normalną barwę i ucieplenie. Arteriosclerosis obliterans (zarostowe stwardnienie tętnic; claudicatio, dysbasia angiosclerotica). Cechy. Drętwienie, mrowienie oraz zboczenie czu­cia w różnych postaciach są częstymi objawami. Sclerosis multiplex (stwardnienie rozsiane; sclerosis disseminata). Cechy. Drętwienie kończyn, tułowia lub twarzy oraz inne parestezje wraz z uczuciem ciążenia w zakresie kończyn należą do częstych i niebolesnych objawów. Myelitis transversa (infectiosa, e compressione, syphilitica; zapalenie rdze­nia kręgowego obejmujące cały przekrój poprzeczny). Cechy. Pierwszymi objawami są zwykle podmiotowe uczucie bólu, drętwienie lub palenie. Bole-sność odnosi się do górnej granicy uszkodzonego segmentu (meningomyelitis), drętwienie i mrowienie zaś do kończyn poniżej poziomu uszkodzenia. Drętwie­nie lub parestezje mogą poprzedzać wystąpienie osłabienia, ale zwykle poja­wiają się równocześnie. Tabes dorsalis (wiąd rdzenia; ataxia locomotorica). Cechy. Występuje tu uczucie zaciśnięcia gorącą lub bolesną przepaską; wśród tych najczęstszym przykładem jest „uczucie obręczy". Oprócz tego powszechnie opisuje się uczu­cie ucisku oraz drętwienie i mrowienie, zwłaszcza w zakresie rąk i stóp; również częste jest uczucie jak gdyby chodzenia po wacie. Te objawy podmio­towe są zwykle wczesnymi objawami choroby. Mniej częste przyczyny. Intoxicatio acuta; bromismus; aneurysma; appendi-citis; haemorrhagia cerebri; embolia cerebri; aura epiléptica; beri-beri; nie­dobór witamin zespołu B; żebro szyjne (ręka); zespół mięśnia pochyłego przed­niego; lepra; przepuklina jądra miażdżystego; morbus von Recklinghausen!; ischias; tetania; meralgia paraesthaetica; syringomyelia; oedema angioneuro-ticum; haematomyelia; cocainismus (parestezja typu Magnana — wrażenie piasku oraz robaków pod skórą); paralysis spinalis syphilitica Erbi; spondyl­arthritis; tumor medullae spinalis (intramedullaris seu extramedullaris); ery-thromelalgia (uczucie ciepła); thrombangiitis obliterans (morbus Bürgeri); hemicrania (drętwienie [języka i twarzy, niekiedy rąk); acromegalia; hypo-glycaemia seu hyperinsułinismus; encephalitis postinfectiosa; syndroma Guil-lain-Barró; congelatio; pernio acuta; Polyarteriitis nodosa; zespół hiperabduk-cji; uciśnięcie lędźwiowych korzonków nerwowych; spondylolisthesis (łydki); adipositas (adipositas dolorosa); napady typu Jacksona; tumor caudae equinae; pellagra (podeszwy); ergotismus; anaemia gravis; zespół hiperwentylacyjny; rabies; laesio thalami; aldosteronismus primarius.