Choroba Addisona. Cechy. Do obecności barwnych plam w jamie ustnej, podobnych jak na skórze, przywiązuje się duże znaczenie rozpoznawcze. Często przebarwienie błony śluzowej pojawia się zanim wystąpią zmiany barwnikowe na skórze. Szczególnie charakterystyczne jest przebarwienie we­wnętrznych powierzchni policzków i spoideł warg (oraz śluzówki narządów płciowych). Występowanie pomiędzy 20 a 40 rokiem życia; podstępny początek; krańcowa i postępująca astenia; przebarwienie skóry, od brązowa­wego do ciemnobrunatnego lub niemal czarnego, zwłaszcza w okolicach nie osłoniętych, w okolicach zwykle silniej ubarwionych oraz w okolicach nara­żonych na podrażnienie; niskie ciśnienie tętnicze; osłabienie mięśnia serco­wego; brak apetytu; napadowe wymioty; we wczesnym okresie zaparcie, później ustępujące miejsca biegunkom; przełomy z osłabieniem i zapaścią, wywoływane ograniczeniem spożywania soli; obniżenie zawartości sodu w su­rowicy; podwyższenie zawartości potasu w surowicy; obniżenie poziomu 17-ketosterydów w moczu. Srebrzyca (argyria). Cechy. Trwałe niebieskawoszare lub łupkowe prze­barwienie skóry szerzy się na przyległe okolice błon śluzowych. Pojawia się najpierw jako ciemnoniebieska linia na granicy dziąseł. W wywiadzie długotrwałe stosowanie azotanu srebra; trwałe uogólnione przebarwienie, najbardziej zaznaczone na twarzy i rękach, łącznie z paznokciami i włosami. Rogowacenie ciemne skóry (acanthosis nigricans). Cechy. Jama ustna jest jednym z najcharakterystyczniejszych miejsc, w których dochodzi do przebar-wień i do przerostu brodawkowatego, które poza tym obejmują twarz, wargi, szyję, okolice pachowe, narządów płciowych, odbytu i brzucha. Zabarwienie waha się od szarożółtego do brązowego lub brudnobrunatnego. Zmiany na błonach śluzowych, zwłaszcza w jamie ustnej, występują nie w każdym przy­padku, ale do reguły należy ich zajęcie w mniejszym lub większym stopniu; zmiany te polegają na wytwarzaniu się bruzd, na rozroście delikatnych lub zbitych wyrośli brodawkowatych, które mają szeroką podstawę lub zazna­czoną szypułę; niekiedy błona śluzowa ma wygląd mniej lub więcej zia-renkowaty. Obecność zmian nowotworowych w jamie brzusznej, jeśli schorzenie dotyczy osobnika dorosłego; rogowacenie stóp i dłoni; wyłysienie plackowate; dystroficzne zmiany paznokci; przebarwienia i przerost brodawko-waty o opisanej wyżej lokalizacji; rozwój wyniszczenia. Zatrucie bizmutem. Cechy. Język może być czarny^ jak węgiel, a dziąsła górne i dolne mogą mieć barwę głębokiej czerni, zaś oba policzki wykazują długie i szerokie pasma czarnego pigmentu na poziomie zębów. Czasem stwier­dza się czarne plamki w innych okolicach jamy ustnej lub gardła. Mniej częste przyczyny. Zapalenie dróg żółciowych; zatrucie ołowiem (plamki Gablera lub Olivera); niedokrwistość złośliwa; marskość wątroby; zatrucie arsenem; stany przewlekłego wyniszczenia (gruźlica, rak, kiła itp.); przodkowie pochodzenia murzyńskiego; hemochromatoza; dysplasia fibrosa polyostotica; zespół Jeghersa.