Węzłów chłonnych pachowych jest dziesięć do dwunastu i są one ułożone w trzech rzędach. Do pierwszego rzędu, otaczającego naczynia pachowe, uchodzą naczynia chłonne z ramienia; mały łańcuch węzłów układa się wzdłuż dolnego brzegu mięśnia piersiowego mniejszego aż do gruczo­łów sutkowych i zbiera chłonkę z przedniej okolicy klatki piersiowej i z sutka; trzeci rząd jest umiejscowiony wzdłuż dolnego brzegu tylnego fałdu pachy (grupa podłopatkowa) i zbiera chłonkę z powłok grzbietu do wy­sokości pępka. Wszystkie te węzły chłonne komunikują między sobą. Chłonka z okolicy zaatakowanej zwykle uchodzi do najbliższych węzłów, czasem jednak infekcja lub przerzut nowotworowy może ominąć jedną grupę i zająć sąsiadujące i komunikujące z nią zbiorowiska węzłów. Tak na przykład w raku piersi może być czasem zajęta grupa węzłów podłopatkowa, a grupa piersio­wa wolna. Zakażone rany. Cechy. Kilka węzłów chłonnych może się powiększyć i stać się tkliwymi na obmacywanie w wyniku wchłaniania septycznej treści z pola przez nie drenowanego. Sama rana może się znajdować na palcach, dłoni, przedramieniu, ramieniu, piersi, baTku lub w górnej części grzbietu. Ognisko wywołujące powiększenie węzłów chłonnych jest w wielu przypadkach małe, a najczęstszą przyczyną jest zapalenie tkanek w okolicy paznokcia. Wykrycie ogniska infekcji; gorączka; czasem zapalenie naczyń chłonnych, idących od rany. Carcinoma mammae. Cechy. Rak węzłów pod pachą w przypadku zaistnie­nia carcinoma mammae scirrhosum pojawia się szybko, chociaż przez długi czas może nie być wyczuwalnego powiększenia. Węzły stają się dość duże, często są zgromadzone w jednym miejscu, tworząc skupienia bardzo twarde i zrośnięte z otoczeniem oraz pojawiają się początkowo pod fałdem piersio­wym, a następnie w okolicy wierzchołka i wszystkich ścian dołu pachowego. Następnie może pojawić się powiększenie węzłów w powierzchni bocznej szyi powyżej obojczyka i w śródpiersiu. Ramię może być obrzmiałe z powodu utrudnienia odpływu chłonki lub ucisku na żyłę. Czasami zajęte są węzły przeciwległej pachy. Lymphadenitis tuberculosa. Cechy. Wykrywa się jeden lub kilka guzowa­tych tworów, zbudowanych z nagromadzonych węzłów chłonnych przyrośnię­tych do nacieczonej skóry, czasami w połączeniu z przetokami, zwykle jed­nak z podobnymi zmianami w obrębie węzłów szyjnych. Gdy nagromadzi się dużo tkanki włóknistej, same węzły mogą być trudniejsze do wykrycia niż guzowaty twór o większych rozmiarach. Morbus Hodgkini (lymphogranulomatosis maligna, ziarnica złośliwa). Cechy. Węzły pachowe są często zajęte i mogą osiągać duże rozmiary, chociaż stan ten pojawia się w połączeniu z podobnym obrzmieniem na szyi po tej samej łub przeciwnej stronie. Mogą być zajęte obydwie pachy. Poszczególne węzły pozostają oddzielone między sobą, nie mają tendencji do przebicia lub zro-pienia i nie przyrastają do skóry lub głębiej leżących tkanek. Tularemia. Cechy. Najczęściej zajęte są węzły pachy, ponieważ największa ilość przypadków zakażenia ran dłoni powstaje podczas czyszczenia zakażo­nych królików. Węzły powiększają się i stają się tkliwe w ciągu 48 godzin od chwili zakażenia. Po kilku tygodniach lub miesiącach mogą one zropieć. Sama rana może być nieznaczna i szybko się goić. W wywiadzie — czyszczenie królików; nagłe rozpoczęcie z dreszczami i gorączką; stała nawrotowa gorączka przez kilka tygodni; po­wolne zdrowienie; dodatni wynik próby agłutynacyjnej surowicy krwi (na Pasteurella łularensis). Mniej częste przyczyny. Syphilis; leucaemia; ecthyma; erysipelas; mono­nucleosis infectiosa; morbilli; rubeola; sarcoma secundarium; scarlatina; va­riola; asthenia neurocirculatoria; pestis bubonica; carcinoma ossis; lyphosar-coma; adenolipomatosis symmetrica; lymphoma; arthritis rheumatica acuta; synovitis infectiosa oraz periarthritis extremitatis superioris; sarcoidosis; bru­cellosis; anthrax (gdy miejscem wtargnięcia jest ramię); vaccinia; febris den­gue; rickettsiosis varicelliformis (gdy miejscem wtargnięcia jest ramię); trypa­nosomiasis; leishmaniosis visceralis; rickettsiosis tropica (gdy miejscem wtargnięcia jest ramię); hydradenitis axillaris; japońska gorączka rzeczna (gdy miejscem wtargnięcia jest ramię); gorączka od ukąszenia szczura (gdy miejscem wtargnięcia jest ramię).