A A A

ROZWÓJ JAJNIKA

Jajnik (oiarium), podobnie jak jądro, powstaje z gonady niezróżnicowanej. Jego różnicowanie rozpoczyna się w 2 miesiącu życia zarodka. Do 5 miesiąca polega ono głównie na znacznym rozroście sznurów płciowych gonady na grubość . Tylko w pobliżu wnęki jajnika sznury te są cieńsze, łączą się z sobą i tworzą zawiązek sieci jajnika (rete ovarii) —narządu szczątkowego, odpowiadającego sieci jądra (rete testis) zarodka męskiego. Dopiero w 5 miesiącu od strony pranercza wnika do jajnika przez jego wnękę większa ilość tkanki mezenchymatycznej. Tkanka ta dzieli zwartą masę sznurów płciowych na obraz mniejsze grupy komórek nabłonkowych i płciowych. Część miąższu jajnika położona głębiej, w bliskości wnęki i krezki jajnika przekształca się w rdzeń. W niej kształtują się grupy komórkowe, z których każda składa się z jednej komórki płciowej (rzadziej z paru), tzw. oogonia i z otaczającej ją pojedynczej warstwy spłaszczonych komórek nabłonkowych (nabłonka sznurów płcio­wych); komórki te noszą teraz nazwę komórek pęcherzykowych i tworzą tzw. pęcherzyk jajnikowy pierwotny. Proces powyższy postępuje powoli ku obwodowej części jajnika, ku jego pierwotnej korze, składającej się głównie ze zwartej masy nabłonka sznurów płciowych i z rozsianych w niej komórek płciowych. Dopiero w ostatnim miesiącu ciąży, czasem dopiero po urodzeniu również w korze zachodzą podobne zmiany jak wyżej opisane w rdzeniu; i tutaj powstają bardzo liczne pierwotne pęcherzyki jajnikowe. Równocześnie tkanka łączna wnika pod zewnętrzny nabłonek otrzewnowy jajnika tworząc pod nim błonę białawą (tunica albuginea) o luźnym utkaniu. Pierwotne pęcherzyki jajnikowe naj­wcześniej utworzone w rdzeniu w większości giną, pozostałe jednak rozwijają się dalej i przekształcają się w tzw. pęcherzyki wzrastające. Ich komórki pęcherzykowe rozmnażają się i otaczają komórkę płciową coraz większą liczbą warstw. Wśród nich pojawiają się kropelki płynu łączące się w jedną większą, wypełniającą tzw. komorę pęcherzyka. Mezenchyma otaczająca pęcherzyk wytwarza jego osłonki, wewnętrzną i zewnętrzną, przy czym komórki osłonki wewnętrznej stają się podobne do komórek nabłonkowych. Również większość i tych wzrastających pęcherzyków jajnika płodu ulega zanikowi przed urodzeniem. Zanika komórka jajowa i komórki pęcherzykowe. Komórki zaś osłonki wewnętrznej stają się podobne do komórek gruczołu śródmiąższowego jądra. Jajnik noworodka zawiera w swym rdzeniu zmienną liczbę pęcherzyków wzrasta­jących i zanikających, natomiast kora zawiera bardzo liczne pęcherzyki pierwotne. Liczba ich wynosi około 200 000 w każdym jajniku. Po urodzeniu jajnik wzrasta powoli, szybciej dopiero od okresu pokwitania, gdy pierwsze pęcherzyki zaczynają dojrzewać i gdy zaczynają występować cykliczne zmiany menstruacyjne.