ROZWÓJ NERKI WŁAŚCIWEJ
Nerka właściwa w przeciwieństwie do obu poprzednich generacji utraciła już wszelkie nawiązania do budowy metamerycznej. Rozpoczyna ona swój rozwój nieco później niż pranercze, w 2 miesiącu życia zarodka i powstaje z dwu różnych źródeł: z końcowego odcinka tkanki nerkotwórczej i z wrastającego w tę tkankę wypuklenia wychodzącego z przewodu pranercza w miejscu, gdzie kanał ten zagina się w pobliżu ujścia swego do steku. Wypuklenie to nosi nazwę pączka moczowodowego i jest zawiązkiem moczowodu, miedniczki, kielichów nerkowych oraz cewek zbiorczych nerki — przewodów wyprowadzających mocz, podczas kiedy odcinki wydzielnicze kanalików — nefrony nerki powstają z tkanki nerkotwórczej.
Rozwój moczowodu, miedniczki nerkowej i cewek zbiorczych nerki.
Pączek moczowodowy wyrasta w uszypułowaną banieczkę. Jej szypułka wydłuża się i tworzy moczowód ostateczny, banieczka zaś pierwotną miedniczkę nerkową. Z miedniczki tej wypukła się następnie 3—6 cewek zbiorczych I rzędu, a z nich kolejno wyrastają po 2—3 cewki II rzędu, które w ciągu dalszego rozwoju nerki wytwarzają w podobny sposób około 12 dalszych rzędów analogicznych cewek. Pierwszy rząd przekształca się później w kielichy większe, rząd drugi w kielichy mniejsze, przewody III i IV rzędu ulegają wciągnięciu w ściany kielichów mniejszych, tak iż dopiero przewody dalszych rzędów przekształcają się w ostateczne cewki zbiorcze nerki, którymi mocz wytworzony w nefronach jest odprowadzany do miedniczki.
Różnicowanie się tkanki nerkotwórczej, powstawanie nefronów nerki i rozwój stosunków ostatecznych. W czasie, gdy pączek moczowodowy wrasta w tkankę nerkotwórczą, wydłuża się w uszypułowaną banieczkę, która wraz z pokrywającą ją tkanką nerkotwórczą przesuwa się ku górze w okolicę lędźwiową. Ze skupień tkanki nerkotwórczej rozwijają się następnie nefrony nerki. Zawiązek nefronu przyjmuje postać pęcherzyka, który wydłuża się następnie w kanalik łączący się jednym swym końcem z zakończeniem cewki zbiorczej . Przeciwległy koniec kanalika podobnie jak w pranerczu obejmuje kłębek, wytwarzając dokoła niego torebkę kłębka; z torebki i kłębka powstaje ciałko nerkowe. Dalsza część nefronu znacznie się wydłuża, częściowo przyjmuje bieg silnie kręty, równocześnie różnicując się na następujące odcinki: część główną biegnącą w przedłużeniu torebki kłębka i połączoną z komorą ciałka nerkowego, pętlę Henlego (ansa Henlei) składającą się z ramienia zstępującego wydłużającego się w kierunku miedniczki nerkowej i z ramienia wstępującego zbliżającego się ponownie do ciałka nerkowego i odcinek końcowy zwany wstawką łączący się z kolei z cewką zbiorczą.
Powierzchnia nerki płodu i noworodka jest guzkowata; jej wypukłości odpowiadają płatom nerki organizującym się w kształcie stożków o zaokrąglonej podstawie zwróconej na zewnątrz i wierzchołku wychodzącym z zarodkowych cewek zbiorczych II rzędu, późniejszych kielichów mniejszych.
Z obwodowych najpóźniej różnicujących się części płatów nerkowych powstaje kora nerki (cortex renis) W niej grupują się ciałka nerkowe i tzw. labirynt utworzony z kręto przebiegających części nefronów. Z kory w stronę wierzchołka płata biegną promienisto pętle Henlego oraz cewki zbiorcze. Zespół tych cewek tworzy rdzeń nerki (medulla renis) 2 występujący w obrębie kory w postaci promieni rdzeniowych , a w rdzeniu nerki w postaci tzw. piramid nerkowych (pyra-mides renales). Kora wnika ponadto między piramidy tworząc przegrody zwane kolumnami nerkowymi (columnae renales). Tworzenie nefronów w obwodowej części kory trwa do końca okresu płodowego, wzrastanie ich oraz różnicowanie jeszcze i po urodzeniu. W związku z tym guzkowata powierzchnia nerki ulega wygładzeniu dopiero w pierwszych latach życia dziecka.
Istota korowa (substantia corticalis).
- Istota rdzeniowa (substantia medullaris).
Nerka właściwa już w życiu płodowym rozwija niewielką działalność; wytwarza ona mocz i dlatego pęcherz moczowy noworodka jest wypełniony.