Oczy są zwrócone na bok z niemożnością dowolnego ruchu w kierunku przeciwnym; jeśli jednak oczy ustalić na jakimś przedmiocie i obrócić głowę w kierunku przeciwnym do uszkodzenia, oczy obrócą się w kierunku niemoż­liwym do osiągnięcia przez ruch dowolny. Udar mózgowy (wylew krwi do mózgu). Cechy. W udarze mózgowym głowa i oczy mogą być silnie skręcone w stronę wylewu, tj. w kierunku przeciwnym do porażenia. Jeśli jednak pojawią się drgawki, skurcze lub stan tzw. wczes­nej sztywności w porażeniu, może wystąpić odchylenie sprzężone oczu w kie­runku przeciwnym, tzn. że oczy patrzą w kierunku odwrotnym do uszkodze­nia, a głowa jest skręcona w kierunku uszkodzenia. Wiek rzadko poniżej lat czterdziestu; mogą być objawy zapowiadające (drętwienie i mrowienie, ból głowy, zawroty głowy lub wy­mioty, krwawienie z nosa, zaburzenia wzrokowe lub umysłowe); stopniowy lub nagły rozwój porażenia i śpiączka; mogą być objawy stwardnienia tętnic i nadciśnienia, chrapliwy oddech, sinica twarzy, wciąganie i wypuklanie po­liczka i warg w czasie oddechu, brak reakcji źrenic; źrenice zwykle rozsze­rzone lub nierówne; tętno wolne, dobrze wypełnione i napięte; ciepłota nor­malna lub obniżona; brak odruchów, niemożność utrzymania moczu i stolca; w późniejszym okresie sztywność, wzmożone odruchy; objaw Babińskiego; klonus stopy; pozostałości porażenia połowiczego; zaburzenia mowy. Napad padaczki (grand mai). Cechy. Na początku napadu i w czasie aury oczy są często' zwrócone ku górze. Czasami są one zwrócone w jedną lub drugą stronę, przy czym może to być połączone ze zwróceniem głowy. Mały napad epilepsji (petit mai). Cechy. Mały napad padaczki może wy­stąpić pod postacią odchylenia oczu w jedną stronę z jednoczesnym krzykiem, lub też może wystąpić nagłe zblednięcie ze skręceniem głowy i upadkiem. Nagminne zapalenie mózgu (encephalitis epidemica). Cechy. Może wystąpić odchylenie sprzężone oczu i ograniczenie ruchów dowolnych oczu w płasz­czyźnie poziomej lub pionowej. Wylew krwi do mostu. Cechy. Odchylenie oczu jest przeciwieństwem od­chylenia występującego w zwykłym udarze mózgowym, tzn. że pacjent patrzy w kierunku odwrotnym do uszkodzenia, a przy skurczu lub drgawkach w kie­runku uszkodzenia. Nagła i głęboka utrata przytomności (jeśli wybroczyna jest rozległa); mogą wystąpić wymioty i drgawki, zwykle obustronne; całko­wite porażenie wiotkie ze zniesieniem odruchów; źrenice wąskie jak szpilki; bardzo wysoka gorączka, oddech nieregularny; zejście śmiertelne. Guz mostu. Cechy. Częstym objawem jest obustronne porażenie ruchów sko­jarzonych oczu, spowodowane zajęciem jądra nerwu VI. Objawy charakterystyczne w ogóle dla guza mózgu: ból głowy, wymioty, tarcza zastoinowa, lecz wszystkie te objawy występują bar­dzo późno; porażenia skrzyżowane (V, VI lub VII nerwu po stronie guza z porażeniem połowiczym kończyny górnej i dolnej po stronie przeciwnej). Bywa porażenie czucia po stronie przeciwnej. Guz płata czołowego. Cechy. Napady, podobne do padaczkowych, występują bez poprzedzającej aury i zaczynają się od skręcenia lub odchylenia głowy i oczu ku stronie przeciwnej. Mogą one być jedynymi występującymi ruchami lub też skurcze mogą się rozszerzyć na twarz i usta, kończynę górną i dolną oraz tułów (padaczka Jacksona). Często spotyka się utratę świadomości. Po ciężkich napadach głowa i oczy znajdują się w odchyleniu porażennym w kierunku odwrotnym niż uszkodzenie. Drgawki te nie pociągają za sobą trwałych objawów ruchowych. Zlokalizowany ból głowy, zawroty głowy; wymioty; wczes­ne zmiany w zakresie nerwu wzrokowego a nawet ślepota; zaburzenia umy­słowe i chorobliwa skłonność do żartów (ważne); brak lub obniżenie powierz­chownych odruchów brzusznych po stronie przeciwnej do uszkodzenia i od­ruch Babińskiego; może wystąpić wypuklenie czaszki i wytrzeszcz. Mniej częste przyczyny. Ropień mózgu; guz móżdżku; ropień móżdżku; jednoczesny zakrzep zatoki podłużnej i poprzecznej; gruźlicze zapalenie opon mózgowych; histeria; guzy zwojów środkowych.