stała ambarda
Osobne miejsce zajmują próby czynnościowe nerek, polegające na jednoczesnym oznaczaniu zawartości we krwi pewnych ciał i określaniu ich ilości wydalanych w moczu. Takie postępowanie daje możność głębszego wglądu w istotę subtelnych i złożonych mechanizmów regulujących czynność nerek oraz pozwala na ilościową ocenę sprawności tych mechanizmów. Pierwszą próbą tego rodzaju, mającą dziś już raczej historyczne znaczenie, jest określanie tzw. stałej wydzielania mocznika, czyli stałej Ambarda, którą autor ten wprowadził w r. 1910 do kliniki w celu powiązania stosunku ilości wydalanego w moczu mocznika do jego stężenia w surowicy i do diurezy. Wzór służący do określania tej stałej wyprowadził Ambard na podstawie 3 podanych przez siebie praw fizjologicznych, a mianowicie:
1) jeżeli nerki wydalają mocznik w stałym stężeniu w moczu, to ilość wydalanego mocznika zmienia się wprost proporcjonalnie do kwadratu stężenia jego we krwi;
jeżeli stężenie mocznika we krwi jest stałe, a stężenie jego w moczu — zmienne, to ilość wydalanego w moczu mocznika jest odwrotnie proporcjonalna do pierwiastka kwadratowego ze stężenia jego w moczu;
jeżeli stężenia mocznika we krwi i w moczu są zmienne, to ilość wydalanej substancji zmienia się wprost proporcjonalnie do kwadratu stężenia jego we krwi i odwrotnie proporcjonalnie do pierwiastka kwadratowego ze stężenia w moczu.
= k, w którym
Matematyczny wyraz znalazły te prawa Ambarda w następującym, podanym przez niego wzorze:
ur = stężenie mocznika we krwi w gramach/l litr, D = wydajność dobowa mocznika w gramach, C = stężenie mocznika w moczu w gramach/l litr, k = stała wydalania mocznika = stała Ambarda
Stała K u zdrowych osobników o przeciętnej wadze około 70 kg wynosi wg Ambarda 0,07.
Okazało się jednak, że i ta stała nie ułatwia bynajmniej oceny stanu nerek, a nawet daje znacznie mniej aniżeli zwykła próba stężeniowa, albowiem w okresie wyrównanej niedomogi nerek może ona być prawidłowa pomimo znacznego ich uszkodzenia i wyraźnego ograniczenia zdolności zagęszczania. Zresztą wielu późniejszych autorów stwierdziło, że w warunkach obfitej diurezy ilość wydalanego mocznika w moczu (wydajność), zmienia się proporcjonalnie do jego stężenia we krwi, a nie jak głosi 1 prawo Ambarda — do kwadratu tego stężenia. Również i 2 prawo Ambarda nie zostało potwierdzone, gdyż wykazano, że ilość wydalanego w moczu mocznika wzrasta proporcjonalnie do pierwiastka kwadratowego z ilości moczu, a nie odwrotnie proporcjonalnie do stężenia w moczu. Zresztą i w tej zmienionej formie prawo to sprawdza się tylko w tym przypadku, jeżeli diureza nie przekracza 1,7—2,5 ml moczu na minutę, kiedy zakres wydalania mocznika osiąga maksymalną dla nerek wartość i zmienia się wprost proporcjonalnie do stężenia jego we krwi (wg Moellera, Mc Intosha i Van Slyka — cyt. za Fishbergiem).