Terminem steatorrhoea pierwotnie określano występowanie widocznych mas tłuszczu w stolcach. Obecnie pojęcie to oznacza nadmiar tłuszczu w stol­cu bez względu na to, czy jest on widzialny, czy też można go wykazać tylko na drodze chemicznej lub badaniem mikroskopowym. Normalne osoby na diecie mieszanej, zawierającej 50 g tłuszczu, wydalają w ciągu 2'4 godzin w stolcach 2—3 g substancji tłuszczowych. Normalnie 90°/o lub więcej spoży­tego tłuszczu ulega wchłonięciu, a 50°/o (lub więcej) tłuszczu zawartego w stol­cach pochodzi ze źródeł niedietetycznych. Upośledzone wchłanianie tłuszczu ma miejsce, jeśli mniej niż 90% spożytego tłuszczu ulega wchłonięciu. W kli­nice w stolcach tłuszczowych obserwuje się z dnia na dzień znaczną zmien­ność ilości wchłoniętego tłuszczu. Jeśli więcej niż 25 do 30% suchej wagi stolca stanowi tłuszcz, mamy do czynienia ze stolcami tłuszczowymi. Jako test rozpoznawczy nader zadowalające wyniki daje mikroskopowe badanie kału metodą Andersena na zawartość tłuszczu lub kwasów tłuszczowych. Odzwierciedlenie znacznego wydalania tłuszczu z kałem stanowi zmniejsze­nie zawartości karotenu w surowicy względnie jego zupełny brak. Pracochłon­ne opracowanie bilansu tłuszczowego zwykle nie jest konieczne. Termin „zespół złego wchłaniania" obejmuje wiele przyczyn stolców tłuszczowych. Sprue (sprue tropica). Cechy. Stolce, z których zwykle 1 do 3 ma miejsce przed południem, są połączone z kolką, obfite, jasne, pieniste (wypełnione pęcherzykami), kwaśne i cuchnące. Występowanie w krajach tropikalnych; przewlekłość z okresami remisji i nawrotów; glossitis et stomatitis aphtosa; osłabienie i wychudnienie; anaemia hyperchromica macrocytica; płaska krzywa glikemiczna po obciążeniu doustnym glikozą; obecność Moniłia psilosis w stolcach; bada­nie radiologiczne (ubytki wypełnienia jelita cienkiego); remisja po leczeniu wyciągami z wątroby, kwasem foliowym oraz witaminą B2. Coeliakia (morbus Gee-Herteri). Cechy. Podczas zaostrzenia występuje uczęszczenie stolców, które są obfite, wolne, jasne, pieniste i bardzo cuch­nące. Początek choroby między 1 a 5 rokiem życia; brzuch wy­stający; glossitis et stomatitis; tężyczka; wychudnienie z opóźnieniem wzro­stu i rozwoju; płaska krzywa tolerancji glikozy; niedokrwistość; remisja — często przy diecie pozbawionej glutenu i gliadyny (wyeliminowanie z diety pokarmów zawierających pszenicę, żyto, jęczmień i owies). Sprue nontropica (streatorrhoea idiopathica adultorum; coeliakia adulto-rum). Cechy. Stolce podobne jak w sprue tropikalnej. Podobne do objawów w sprue tropikalnej; nierzadko zrzeszotnienie kości i samoistne złamania; remisje często przy stosowaniu diety z wyłączeniem glutenu i gliadyny. Fibrosis cystica pancreatis (mucoviscidosis). Cechy. U 85 do 90% chorych liczba stolców zwiększa się, są one obfite, tłuszczowe i bardzo cuchnące. Wywiad rodzinny; nawracające zakażenia dróg oddecho­wych i ewentualnie objawy emphysema obstructivum; wzdęcie brzucha; upo­śledzenie odżywienia; znaczne zubożenie w sól w okresie letnim; niekiedy niedrożność jelit z zatkania przy urodzeniu; czasem marskość wrotna wątro­by; nadmierne wydalanie chlorków z potem („test pocenia się"); brak zaczy­nów trzustkowych w zawartości dwunastnicy. Pancreatitis chronica (przewlekłe zapalenie trzustki; pancreatitis chronica recurrens). Cechy. Niekiedy występują obfite stolce tłuszczowe, zawierające nie strawione włókna tłuszczu. W wywiadzie — napady bólów w górnej części jamy brzusznej; niekiedy cukrzyca; czasem objawy radiologiczne obecności złogów wapnia w trzustce. Carcinoma pancreatitis (rak trzustki). Cechy. Niekiedy występują stolce tłuszczowe. Lipodystrophia intestinałis (morbus Whipple). Cechy. Stolce są obfite, pie­niste i cuchnące oraz zawierają znaczne ilości tłuszczów obojętnych i kwasów tłuszczowych. Główne objawy. Występowanie głównie u dojrzałych mężczyzn; okresowa biegunka z dolegliwościami w jamie brzusznej; niekiedy wędrujące zapale­nie stawów; okresowo gorączka; niedociśnienie tętnicze; niedokrwistość; limfadenopatia; przewlekły kaszel; obrzęki; puchlina brzuszna (niekiedy mle­czowa); osłabienie i utrata wagi; płaska krzywa tolerancji glikozy; niedo-kwaśność lub bezkwaśność treści żołądkowej; biopsja węzła chłonnego lub jelita (dodatni wynik przy barwieniu sposobem Schiffa). Mniej częste przyczyny. Pancreatectomia totalis; gastrectomia; resectio in­testini tenuis; gastroileostomia; fistula intestini; patologiczne skręcenie jelita; zamknięcie przewodu żółciowego wspólnego; cirrhosis hepatis biliaris prima­ria; enteritis regionalis; sclerodermia; amyloidosis; insufficientia arteriae me-sentericae; lymphoma intestini tenuis et mesenterii; tuberculosis intestinorum; tuberculosis lymphoglandularum mesenterii (tabes mesaraica); nadmiar pętli jelita lub pętle ślepe; strictura multiplex intestini tenuis; diverticulosis inte­stini jejuni; uszkodzenie popromienne; powikłania leczenia neomycyną; car-cinoid; fistula pancreatica; thyreotoxicosis; icterus mechanicus; ciężkie stany głodowe (kwashiorkor itp.).