Bezpłodność u mężczyzn jest to niezdolność płodzenia dzieci wskutek braku lub niedoskonałości nasienia. Normalny ejakulat ma objętość 3 do 5 ml. Każdy ml zawiera 60 000 000 do 200 000 000 plemników, a w tym co najmniej 75% względnie ruchliwych postaci i nie więcej niż 19 do 20% nienormalnych plemników. Terminem „azoospermia" określamy brak plemników w płynie nasiennym; „aspermia" oznacza brak nasienia; „oligospermia" wskazuje na zmniejszenie liczby plemników; „nekrospermia" oznacza nieżywe plemniki. Choroby osłabiające oraz wyczerpanie psychiczne i fizyczne może być przy­czyną okresowej niepłodności. Zbyt częste spółkowanie może powodować zmniejszenie ogólnej liczby plemników w ejakulacie w stopniu wystarczają­cym do spowodowania niepłodności, a dłuższe przerwy i wypoczynek między aktami płciowymi zwykle wiodą do przywrócenia normalnej liczby plemników. Niektóre trucizny chemiczne (głównie alkohol, ołów i pochodne makowca) mogą wywierać dostatecznie szkodliwy wpływ na jądra, aby spowodować bez­płodność. Napromienianie również zasługuje na szczególną wzmiankę jako przyczyna bezpłodności. Krótkotrwałe wystawienie na działanie promieni X może pociągać za sobą krótkotrwałą niepłodność. We wczesnym okresie roz­woju radiologii, wskutek nieświadomości odnośnie szkodliwych skutków na­promieniania oraz braku odpowiednich środków ochronnych, niemal wszyscy pracujący w pracowniach rentgenowskich stawali się bezpłodnymi. Zaburzenia w odżywianiu, prowadzące albo do niedożywienia lub przekarmienia, mogą niekiedy tłumić spermatogenezę wiodąc do bezpłodności. Azoospermia często występuje w czasie ostrych zakażeń układowych i może utrzymywać się ty­godniami po powrocie do zdrowia po przebyciu długotrwałych zakażeń, takich jak np. dur brzuszny. Choroby o charakterze ogólnym (jak zapalenie nerek, cukrzyca i choroby przemiany materii) mogą być przyczyną okresowej azoo­spermia Ogólnie więc biorąc, bezpłodność u mężczyzn występuje w wyniku: zaburzenia odnośnie ilości i jakości wytwarzanych przez jądra plemników: napotykanych przeszkód lub zamknięcia przewodów wyprowadzających na­sienie lub wskutek niedoprowadzenia plemników do właściwego miejsca. Mówi się, iż w 35i% do niemal 50% przypadków powodem niepłodności są mężczyźni. Epididymitis gonorrhoica chronica (bilateralis; obustronne przewlekłe zapa­lenie najądrza na tle rzeżączki). Cechy. Bezpłodności nie można uniknąć, jeśli przewody uległy całkowitemu zamknięciu, chociaż pacjent nie cierpi na nie­moc płciową, a jego siły płciowe i chęci nie doznały upośledzenia. Chory taki wydala przy wytrysku nasienie o barwie, zapachu i w ilości odpowiadającej nasieniu zdrowych, ale nie zawierające plemników. Zapalenie najądrzy nie na tle rzeżączki tak rzadko jest obustronne, iż całkowita bezpłodność wystę­puje wyjątkowo, a na pewno znacznie rzadziej niż tego można by oczekiwać. W wywiadzie — napad ostrego zapalenia najądrzy, wystę­pujący między 3 a 8 tygodniem po przebyciu zakażenia rzeżączkowego, z za­jęciem tylnej części cewki moczowej i „obrzmieniem jąder". Prostatitis chronica (przewlekle zapalenie gruczołu krokowego; urethritis po­sterior chronica). Cechy. Jeżeli zapalenie było ciężkie, plemniki mogą być uśmiercane przy przechodzeniu przez drogi odprowadzające; ale nawet ła­godne zmiany zapalne mogą powodować takie zmiany cech wydzieliny, że plemniki są niezdolne do zapłodnienia. Niekiedy utrzymujący się wyciek z cewki, zaburzenia od­dawania moczu (zwiększenie częstości oddawania moczu, ból, konieczność szybkiego moczenia, mały strumień lub nawet zamknięcie); czasem ból grzbietu w górnej okolicy krzyżowej, o charakterze stałym i ćmiącym, nie zmieniający się przy oddawaniu moczu; uczucie pełności w kroczu, uwarunko­wane stałym parciem na krocze; pacjent woli siedzieć na twardym krześle niż na miękkim; ból tuż za żołędzia prącia i w okolicy kąta między moszną i członkiem; przedwczesny wytrysk nasienia. Spermatocystitis chronica (przewlekłe zapalenie pęcherzyków nasiennych). Cechy. Podobne jak w prostatitis chronica, z którą to chorobą niniejsza zawsze kojarzy się. Niekiedy w wywiadzie — napad pozorujący kolkę nerko­wą; ból w prostnicy samoistny lub pobudzony przez defekację, oddawanie moczu, wzwód lub wytrysk; częste moczenie; niekiedy bolesność jąder; cza­sem nawracające zapalenie najądrzy. Ejaculatio praecox (przedwczesny wytrysk nasienia). Cechy. Jeśli wytrysk ma miejsce przed wprowadzeniem prącia do pochwy, występuje bezpłodność. Mniej częste przyczyny. Cryptorchismus bilateralis; atrophia seu hypopla-sia testiculorum; eunuchoidismus; wrodzony brak najądrzy; brak jąder; varicocoele; hydrocoele; wrodzony brak przewodu odprowadzającego; zanik przy­sadki mózgowej; guz przysadki mózgowej; cretinismus; myxoedema; guz femi-nizujący kory nadnerczy; świnka; tuberculosis testiculi; lues testiculi; tumor testiculi bilateralis; wrodzony brak gruczołu krokowego; wrodzone zwężenie cewki moczowej; nabyte zwężenie cewki moczowej; wrodzone uchyłki cewki moczowej; epispadiasis; hypospadiasis; przetoka cewki moczowej; guzy prą­cia (mechaniczna niezdolność spółkowania); syndroma Fróhlichi; urazy jąder.