A A A

STRESZCZENIE

Jądro (testis) kształtu elipsoidalnego ma powierzchnię boczną i nieco bardziej spłaszczoną powierzchnię przyśrodkową, brzeg przedni i tylny oraz koniec górny i dolny. Jądra leżą w dolnej części moszny, lewe nieco niżej niż prawe. Długa oś jądra biegnie od góry i od przodu ku dołowi i do tyłu. Koniec górny jądra i brzeg tylny łączą się z najądrzem. Tuż poniżej głowy najądrza leży spłaszczony pęcherzyk, przyczepek jądra (appendix testis) —szczątek przewodu przypranerczowego. Jądro objęte jest grubą łącznotkankową błoną białawą (tunica albuginea). Z zewnątrz zrasta się z nią błona surowicza, blaszka trzewna (lamina visceralis) osłony pochwowej jądra (tunica vaginalis testis), która obejmuje jądro z wyjątkiem wąskiego tylnego pasma, do którego przylega najądrze. Blaszka trzewna przechodzi w blaszkę ścienną (lamina parietalis) osłony pochwowej jądra wytwarzając krezkę jądra (mesorchium). Obie blaszki ograniczają szczelinowatą jamę surowiczą. Na tylnym brzegu jądra błona biaława grubieje i wpukla się do wewnątrz wytwarzając śródjądrze (mediastinum testis). Od niego rozchodzą się promienisto cienkie, łącznotkankowe przegródki jądra (septula testis) do błony białawej dzieląc jądro m. w. na 200 komór wypełnionych miąższem jądra; stanowią one zraziki jądra (lobuli testis). Zraziki utworzone są przez 3—4 długie i po­wyginane cewki nasienne kręte (tubuli seminiferi contorti), które w bliskości śródjądrza łączą się z sobą i w każdym zraziku wytwarzają po jednej króciutkiej cewce nasiennej prostej (tubulus seminiferus rectus). Cewki proste wstępują do śródjądrza, gdzie tworzą siatkę jądra (rete testis). Cewki kręte wytwarzają plemniki, cewki proste i siatka jądra stanowią pierwsze odcinki dróg wyprowadzających. W rozwoju swym plemniki przechodzą przez następujące stadia: spermatogonie, spermatocyty I rzędu, spermatocyty II rzędu albo prespermatydy, spermatydy i dojrzałe plemniki (spermia). Innym rodzajem komórek znajdujących się w cewkach krętych są komórki podpórkowe albo Sertoliego, które odżywiają komórki płciowe; poszerzona podstawa komórek Sertoliego przylega do błony podstawowej ściany cewki, wierzchołek skierowany jest do światła cewki. W diploidalnym (podwójnym) garniturze chromosomów każdy rodzaj chromosomów występuje podwójnie, jeden pochodzi od ojca i jeden od matki. W podziale redukcyjnym, w którym ze spermatocytów 1 rzędu powstają spermatocyty II rzędu, te homologiczne chromosomy oddzielają się od siebie; powstaje haploidalny (pojedynczy) skład z połową liczby chromosomów. Chromosom płciowy x czyli heterochromosom u płci żeńskiej jest podwójny (xx), u męskiej łączy się z partnerem. W podziale redukcyjnym para xy rozdziela się i po połączeniu się z komórką jajową 50% plemników z chromosomem x daje jednostki żeńskie, 50% z chromosomem y daje jednostki męskie. Pod względem budowy w plemnikach odróżniamy: główkę zawierającą chromo­somy, szyjkę, w której mieszczą się centrosomy oraz witkę. Witka składa się ze wstawki zawierającej mitochondrialne włókienko spiralne, z części głównej pokrytej osłonką cytoplazmatyczną oraz z nagiej części końcowej. W zasadowym środowisku jajowodu plemniki zachowują zdolność zapładniania w ciągu 2 do 3 dni. W zrazikach jądra między cewkami nasiennymi występuje obfita, delikatna tkanka łączna śródmiąższowa zawierająca specjalne komórki śródmiąższowe. Komórki te zawierające lipoidy i kryształki białkowe tworzą gruczoł dokrewny jądra. Wydzielany przez nie hormon płciowy wpływa na rozwój pierwotnych i wtórnych cech płciowych. Wczesna kastracja hamuje ich rozwój, późna częściowo je uwstecznia.