Zdrowe jądra są wrażliwe na ucisk, jednak tkliwość jąder spowodowana ich schorzeniem jest odmiennym wrażeniem czuciowym, które może dotyczyć tylko jednego jądra. Żylaki powrózka nasiennego (varicocoele). Cechy. Jądro po stronie żylaków jest często nadwrażłiwe. Zapalenie jądra i najądrza (orchitis et epididymitis). Cechy. Wraz z za­ostrzeniem się bólu w miarę powiększania się zapalnie zmienionego gru­czołu pojawia się wybitna tkliwość jądra. Ostre zapalenie najądrza (epididymitis acuta). Cechy. Wraz z zaostrzeniem się bólu w wyniku powiększania się jądra pojawia się wybitna tkliwość gru­czołu. Jądro staje się wrażliwe nie tylko na ucisk, lecz nawet na dotyk. Ostre zapalenie jądra (orchitis acuta). Cechy. Jądro jest tak wrażliwe i bo­lesne, że żadna pozycja nie przynosi choremu ulgi. Jakiekolwiek rękoczyny mogą prowadzić do omdlenia. Skręt szypuły jądra (torsio testis). Cechy. Jądro jest bardzo tkliwe. Uraz (trauma). Cechy. W następstwie urazu często rozwija się niezapalne uszkodzenie jądra („noninflammatory orchitis"). Gruczoł jest wówczas wy­bitnie wrażliwy. Gruźlica najądrza (tuberculosis epididymidis). Cechy. Zmiany gruźlicze w najądrzu są prawie zawsze wrażliwe na ucisk, rzadko są bolesne. We wczes­nym okresie choroby ijądra pojawienie się jednego lub więcej guzków wraż­liwych na ucisk w obrębie najądrza — jeśli nie są one następstwem zapale­nia jądra i najądrza — powinno zawsze budzić podejrzenie w kierunku gruź­licy. Mniej częste przyczyny. Ropień jądra.