Reklama
A A A

UMOCOWANIE JAJNIKA I JEGO WIĘZADŁA

Do jajnika przyczepiają się trzy łącznotkankowe pasma więzadłowe. Są to: więzadło właściwe jajnika, krezka jajnika oraz więzadło wieszadłowe jajnika; za czwarte pasmo uchodzić może strzępek jajnikowy. Więzadło właściwe jajnika (ligamentum ovarii proprium) składa się z tkanki łącznej i pasm gładkich komórek mięśniowych; odchodzi ono obu­stronnie jako okrągły powrózek 3 do 5 cm długi z górnego końca brzegu bocznego macicy tuż poniżej jajowodu, biegnie poprzecznie w więzadle szerokim macicy do końca macicznego jajnika i ginie w jego wnęce. Prze­biegając między obu blaszkami więzadła szerokiego macicy, przednią i tylną, w całej swej długości uwypukla blaszkę tylną. Więzadło właściwe pochodzi z górnej części płodowego więzadła płciowo-pachwinowego, które swym przyczepem do macicy zostało podzielone na część górną, wspomniane więzadło właściwe jajnika, i dolną, więzadło obłe macicy. Z powyższego wynika praktycznie ważny szczegół, że obustronnie z górnego końca brzegu bocznego macicy odchodzą trzy twory: jajowód, więzadło właściwe jajnika i więzadło obłe macicy. Jeżeli jeden z nich jest odnaleziony, to z łatwością w tym samym miejscu i pozostałe dają się odszukać; ma to znaczenie zwłaszcza w chorobowym obrzmie­niu jajowodu, kiedy jego granica z macicą jest niewyraźna. Wzdłuż więzadła właściwego biegnie gałąź jajnikowa tętnicy macicznej, która zespala się z tętnicą jajnikową. Rola tego więzadła, jako czynnika, który umocowuje jajnik, nie jest wielka, główne jego zadanie, z powodu pasm mięśniowych, które zawiera, polega na sprężystym regulo­waniu ustawienia jajnika. Nawet kiedy macica się przesuwa, jajnik zachowuje swe położenie na bocznej ścianie miednicy ponieważ więzadło właściwe odpowiednio wydłuża się lub skraca. Tylko w chorobowym zgrubieniu i usztywnieniu więzadło to utracą swą sprężystość. Jajnik nie posiada jednak typo­wego pokrycia surowiczego. Jego powierzchnia nie jest powleczona właściwym płaskim nabłonkiem otrzewnowym, lecz nabłonkiem kostkowym pocho­dzącym jednak z nabłonka jamy ciała. W związku z tym jajnik posiada krezkę choć bardzo krótką, powstałą z tego właśnie uwypuklenia więzadła szerokiego, które obejmuje jajnik. Krezka jajnika przebiega prawie ściśle w kierunku osi jajnika zstępując z jednego jego końca do drugiego i u góry oraz bocznie dochodzi aż do ściany miednicy. Jajnik jest więc zawieszony na swej krezce i przez nią przymocowany do więzadła szerokiego macicy. Mię­dzy obu blaszkami krezki przebiegają naczynia i nerwy zaopatrujące jajnik. Ponieważ jajnik od przodu, z góry i od tyłu a częściowo również od strony przy­środkowej przykryty jest bezpośrednio jajowodem i jego krezką (p. dalej), to twory te obejmują jajnik jak workiem wytwarzając tzw. kaletkę jajnikową; przy unoszeniu jajowodu kaletka ta oczywiście otwiera się. W przypadkach chorobowych jajowód i jego krezka mogą częściowo zrastać się z jajnikiem i wtenczas kaletka, może wytwarzać mniej lub więcej całkowicie zamkniętą przestrzeń surowiczą, tak jak u nie­których ssaków. Jeżeli w tych warunkach koniec brzuszny jajowodu wnika do kaletki, to i wtedy jeszcze jajowód może przyjmować komórki jajowe; jeżeli natomiast jajo­wód i jego krezka są całkowicie zrośnięte z powierzchnią jajnika, wtenczas nie ma możliwości żeby komórki jajowe dostawały się do jajowodu. Więzadło wieszadłowe jajnika (ligamentum suspensorium ouarii) jest otrzewnowym fałdem więzadła szerokiego macicy. Fałd ten biegnie z górnego bieguna, z końca jajowodowego jajnika ku górze do wejścia miednicy w okolicy tętnicy biodrowej wspólnej; zwykle kieruje się ono do miejsca, gdzie mo­czowód krzyżuje wielkie naczynie; w widoku od przodu i od góry robi więc wrażenie, jak gdyby więzadło to pozornie było przedłużeniem moczowodu. Więzadło wieszadłowe doprowadza do krezki i do wnęki jajnika tętnicę jajnikową (z aorty brzusznej), żyłę jajnikową (uchodzącą po stronie prawej do ż. głównej dolnej, po lewej do ż. nerkowej), naczynia chłonne oraz nerwowy splot jajnikowy. Ściany naczyń krwionośnych z powodu swych włókien sprężystych i mięśniówki gładkiej działają podobnie do więzadła właściwego jajnika. Więzadło wieszadłowe więc nie tyle dźwiga jajnik, jak sztywny powrózek, co głównie reguluje ustawienie jajnika. Strzępek jajnikowy łączy lejkowaty początek jajowodu, tzw. lejek z końcem jajowodowym jajnika i biegnie wzdłuż wolnego brzegu krezki jajowodu; brzeg ten nosi nazwę więzadła lejkowo-jajnikowego i biegnie w przedłużeniu więzadła wieszadłowego. Ze strzępkiem jajnikowym zapoznamy się przy opisie jajowodu. Nie jest on środkiem umocowującym jajnik; zadanie jego polega raczej na zabezpieczeniu styczności między jajnikiem a lejkiem jajowodu. Ruchomość jajnika. Pomimo swych licznych połączeń więzadłowych jajnik jest narządem bardzo ruchomym. Jest on sprężyście zawieszony na swych więzadłach i ustawienie jajnika jest czynnie regulowane przez więzadło właściwe oraz więzadło wieszadłowe. Jeżeli zachodzą zmiany chorobowe, to więzadła te mogą ulec usztywnieniu. Ruchy jajnika odbywają się głównie w stosunku do osi biegnącej przez jego brzeg krezkowy; jajnik wykonuje ruchy prostopadle do niej, jak okiennica dokoła swych zawiasów. Poza tym jajnik może się przesuwać we wszystkich kierunkach razem z wię­zadłem szerokim na ile pozwala na to napięcie otrzewnej. Również ustawienie macicy, a nawet drugostronnego jajnika wpływają na ustawienie więzadła szerokiego i jajnika. Samo się przez się rozumie, że we wszystkich przemieszczeniach powodowanych np. przez guzy, czy przez zmiany położenia sąsiednich trzew (macicy, pęcherza, odbytnicy) przesuwa się również jajnik przymocowany do więzadła szerokiego i zmienia swoje położenie. Jest rzeczą wiadomą, że jajnik towarzyszy macicy ciężarnej i podnosi się wraz z nią do jamy brzusznej. W czasie połogu jajnik powraca do swego dawnego położenia. Wskutek rozluźnienia aparatu więzadłowego jajnik może zstępować niżej, na dno przestrzeni zamacicznej a nawet wstępować do przepuklin, o czym wspomina­liśmy poprzednio. Położenie i ustawienie jajnika zależne jest więc od napięcia aparatu więzadłowego, od ustawienia więzadła szerokiego macicy, jak i samej macicy, od stanu wypełnienia pęcherza i odbytnicy, od pętli jelitowych zawartych w zagłębieniu odbytniczo-ma-cicznym, wreszcie od napięcia i stanu skurczu mięśniówki dna miednicy; na poło­żenie i ustawienie jajnika, tak samo więc jak i innych trzew, wpływają te wszystkie czynniki, które zmieniają ciśnienie wewnątrzbrzuszne.