Insufficientia circulatoria chronica cardiaca (przewlekła niewydolność krą­żenia pochodzenia sercowego). Cechy. W późnych okresach niewydolności krążenia pochodzenia sercowego (niezależnie od przyczyny) występuje więk­szy lub mniejszy przerost i rozszerzenie wszystkich jam serca. Vitia cordis combinata (skojarzone wady serca). Cechy. Bardziej uogólnioną postać powiększenia serca obserwuje się w przypadku zajęcia wielu zastawek. Hyperthyreoidismus (nadczynność tarczycy; thyreotoxicosis). Cechy. W do­brze rozwiniętych przypadkach uchwytne oglądaniem pole uderzenia koniusz­kowego jest znacznie zwiększone. Zasadniczą cechą serca w nadczynności tar­czycy jest powiększenie; przerost przez pewien czas dotyczy tylko lewej ko­mory, ale później staje się uogólniony. Przerost jest zawsze umiarkowanego stopnia, jednak serce wydaje się większe niż jest w rzeczywistości. Myocarditis (zapalenie mięśnia serca). Cechy. Pospolitym objawem w cho­robie reumatycznej jest zapalenie mięśnia serca z umiarkowanym, uogólnio­nym powiększeniem serca. Wraz z cofaniem się tej choroby powiększenie serca może również ustępować całkowicie; jeśli są zajęte zastawki, odosob­nione powiększenie jamy stopniowo zastępuje pierwotne umiarkowane uogól­nione powiększenie serca. Jak wiadomo, zapalenie mięśnia serca powstaje również pod wpływem innych zakażeń, ale — jeśli pacjent przeżyje — każda z tych chorób rzadko jest przyczyną przewlekłego uszkodzenia mięśnia serca. Obecność czynnika etiologicznego; niekiedy objawy pod­miotowe i przedmiotowe niewydolności krążenia pochodzenia sercowego; ba­danie elektrokardiograficzne i radiologiczne; zwykle wraz z ustąoieniem zaka­żenia, wywołującego omawianą chorobę, zupełne wyzdrowienie —wyjątek stanowi choroba gośćcowa. Hypothyreoidismus (niedoczynność tarczycy). Cechy. W okresie zaawanso­wania choroby spotyka się czasem uogólnione powiększenie serca, ale znacz­na część tych zmian w rzeczywistości może zależeć od obecności płynu w worku osierdziowym. Mniej częste przyczyny. Cardiomegalia familiaris; morbus von Gierke; amy­loidosis; hemochromatosis; morbus Friedreichi; morbus Gaucheri; hypertrophia cordis idiopathica; myocarditis Fiedleri; acromegalia (zwłaszcza lewa komora); anaemia chronica; intoxicatio phosphoro seu arseno chronica; wyraźna brady­cardia; rhabdomyomatosis; transpositio vasorum; odejście jednej lub obu tętnic wieńcowych od tętnicy płucnej; tachycardia paroxysmalis (acuta); prze­dawkowanie dezoksykortykosteronu lub kortyzonu; diphtheria; infectio strep­tococco haemolytico s. s. nephritide haemorrhagica; eclampsia; odczyny tok­syczne na oparzenie i złuszczające zapalenie skóry; lues cordis (myocarditis chronica); pericarditis adhaesiva chronica; fibroelastosis endocardio