Wymioty krwawe lub krwotok żołądkowy trzeba odróżnić od krwioplucia. W wymiotach krwawych zwykle w wywiadzie stwierdza się poprzedzająca chorobę żołądka, jelit, wątroby lub śledziony, a krew jest wydalana przy wymiotach; jest ona zwykle skrzepnięta i zmieszana z cząsteczkami pokarmu, może mieć odczyn kwaśny i nie jest pienista. Po napadzie pojawiają się smołowate stolce. Należy wykluczyć wymioty krwią, którą uprzednio połknię­to, a pochodzącą z nosa, krtani lub z zębów. Około 90% wszystkich przypad­ków wymiotów krwawych zalicza się na poczet wewnątrzpochodnych chorób żołądka i jelit, a 5% zależy od chorób, w których za krwawienie odpowiadają żylaki przełyku lub żołądka. Pacjenci z nerwicą niekiedy usiłują oszukiwać, wymiotując krew lub zabarwione płyny, które uprzednio połknęli. W tym przypadku wymiociny mogą być zabarwione winem, sokiem jagodowym itd., które nadają wymiocinom wygląd krwawych. Żelazo, bizmut oraz żółć mogą powodować sczerniałe zabarwienie, podobne do zmienionej krwi. Wymioty krwawe można spowodować przez uraz lub zranienie bądź użycie zgłębnika żołądkowego. Podobnie mogą działać ciała obce w żołądku. Trucizny che­miczne (fosfor, kwas cyjanowodorowy, arsen, antymon, lotne węglowodory, wytwory rozszczepienia białek) mogą być przyczyną wymiotów krwawych, które można równie dobrze przeoczyć. Ulcus pepticum (wrzód trawienny). Cechy. Krwotok z żołądka jest obja­wem o wielkiej doniosłości, a owrzodzenie dwunastnicy jest w znacznym stopniu najczęstszą przyczyną krwawych wymiotów i smołowatych stolców. Ilość krwi zmienia się w szerokich granicach. Krwawienie może być obfite (około jednego litra lub więcej), zawierając albo krew płynną o barwie krwi tętniczej, albo obfite czerwone skrzepy, w połączeniu z ogólnymi zwykle ob­jawami ostrego krwotoku. Jeśli ilość straconej krwi jest jednak niewielka lub krew stopniowo wylewa się do żołądka, krew może pozostawać dosta­tecznie długo w obecności kwaśnego soku żołądkowego, aby hemoglobina mogła ulec przemianie w hematynę, która nada wymiocinom wygląd fusów kawowych. Zwykle inne objawy poprzedzają wystąpienie wymiotów krwa­wych, ale wymioty dużą ilością nie zmienionej krwi są bardzo charakterys­tyczne. Po wymiotach krwawych następują stolce smołowate. Wymioty krwa­we mogą występować, nawet jeśli objawy poprzedzające były nieznaczne lub nie było ich wcale. Krwotok rzadko bywa śmiertelny. Również rzadko krwawienie kojarzy się z ostrą perforacją; jeśli występuje perforacja, zawsze pojawia się pewne napięcie powłok brzusznych, którego nie stwierdza się w nie powikłanym krwotoku. Nawracający ból w nadbrzuszu; wymioty; niedokrwistość; pewne wyniszczenie; dobry apetyt (ale „obawa przed jedzeniem"); niestraw­ność; badanie treści żołądkowej (zwykle nadkwaśność); badanie radiologicz­ne (zniekształcenie lub nisza wrzodowa). Cirrhosis hepatis (periportalis; marskość wrotna wątroby). Cechy. Wymioty krwawe mogą być jednym z najwcześniejszych objawów. Są one często ob­fite, bardzo skłonne do nawracania, a niekiedy są śmiertelne. Zwykle po wymiotach krwawych następują smołowate stolce. Przyczyną są żylaki żo­łądka lub przełyku. Występowanie w średnim wieku; niekiedy w wywiadzie alkoholizm; wątroba mała lub powiększona, o powierzchni nierównej lub gładkiej; facies hepatica; niestrawność; żółtaczka niewielka lub nieobecna; wodobrzusze; zwykle wyczuwa się przy palpacji śledzionę; wzdłuż brzegów żeber widoczne żyłki; niekiedy niewielka gorączka; objawy toksyczne. Carcinoma yentriculi (rak żołądka). Cechy. Wymioty krwawe są znacznie mniej częste niż w owrzodzeniu, a z nowotworem złośliwym żołądka wiążą się w około 3% przypadków. Rzadko widuje się żywoczerwoną krew, ilość jest niewielka, a wygląd przypomina fusy od kawy. Hernia hiatus oesophagei (przepuklina roztworu przełykowego). Cechy. W około 2)% przypadków wymiotów krwawych krwawienie wiąże się z prze­pukliną roztworu przełykowego w wyniku przekrwienia naczyń w części żo­łądka, która uległa przepuklinie, wskutek nieżytu żołądka lub owrzodzenia. Gastritis (nieżyt żołądka). Cechy. W około 1% przypadków wymiotów krwawych przyczyną krwawienia jest nadżarcie błony śluzowej w przypad­kach przewlekłego nieżytu żołądka zwykle w postaci przerostowej. Naduży­wanie alkoholu w czasie krótkich okresów czasu może powodować ostry nie­żyt żołądka z masywnym krwawieniem i następowymi wymiotami krwawymi. Rzadko podobną sytuację może powodować aspiryna. Nieżyt żołądka wsku­tek trucizn żrących prowadzi do wymiotów krwią i śluzem podbarwionym krwią. Anaemia splenica (niedokrwistość pochodzenia śledzionowego; syndroma Banti). Cechy. Występuje tu zaznaczona skłonność do wymiotów krwawych w wyniku nadciśnienia wrotnego wskutek pozawątrobowego bloku (żyła wrotna), jak to widuje się w tym zespole. Krwotok może być ostry. W więk­szości przypadków przyczyną krwotoku są żylaki żołądka lub przełyku, ale niekiedy bywa powodem gastritis erosiva lub współistniejący wrzód tra­wienny. Podstępny początek; postępujący przebieg; powiększenie śledziony; bladość; niedokrwistość (zmniejszenie liczby krwinek czerwonych i hemoglobiny, leukopenia, względna limfocytoza); niekiedy powiększenie wątroby, wodobrzusze i żółtaczka (pierwotny zespół Bantiego). Hyperaemia passiva hepatis (bierne przekrwienie wątroby). Cechy. Nie­kiedy mogą występować wymioty. Hematemesis postoperativa (pooperacyjne wymioty krwawe). Cechy. Wy­mioty krwawe mogą występować po ciężkich operacjach brzusznych, nieza­leżnie od jakiegokolwiek uszkodzenia żołądka czy dwunastnicy oraz bez wi­docznej przyczyny. Aneurysma aortae in oesophagum ruptum (tętniak tętnicy głównej z prze­biciem się do przełyku). Cechy. Ostre wymioty krwawe zwykle z zejściem śmiertelnym mogą występować w wyniku pęknięcia tętniaka tętnicy głównej do przełyku. Niekiedy w wywiadzie ból zamostkowy, duszność lub po­przedzający kaszel, czasem pociąganie tchawicy; objawy wstrząsu; często dodatnie odczyny serologiczne; zmiany radiologiczne. Ulcus pepticum oesophagi (wrzód trawienny przełyku). Cechy. Niekiedy mogą wystąpić masywne wymioty krwawe. Z zasady jednak krwawienie jest przewlekłe i względnie małymi ilościami. Ból przy połykaniu; utrudnienie połykania; niekiedy bolesność przy. palpacji nad mostkiem; odbijania i uczucie dławienia oraz zbie­ranie się śluzu w jamie ustnej; zdarza się brak apetytu i wyniszczenie; nie­dokrwistość; zmiany radiologiczne; wziernikowanie przełyku; czasem ostre przedziurawienie. Carcinoma oesophagi (rak przełyku). Cechy. Pacjent może zwracać mniej­sze lub większe ilości krwi, bądź początkowy krwotok może być bardzo ostry, a nawet śmiertelny. Na uwagę zasługuje zwykle brak zawartości żołądka w zwracanej treści. Niekiedy ze zwracaną krwią są pomieszane fragmenty nowotworu. Występowanie w późnym okresie życia; postępujące utrud­nienie połykania; brak apetytu; wyniszczenie; później kaszel i objawy ucis­kowe; zwracanie znacznych ilości zgniłej treści, jeśli wskutek zwężenia po­wstaje rozstrzeń; zmiany radiologiczne; wziernikowanie przełyku. Febris flava (żółta febra). Cechy. W trzecim okresie choroby wymioty stają się silniej wyrażone, a w cięższych przypadkach cechują się obecnością krwi. Mogą one być obfite i mimowolne oraz kojarzyć się z bólem gardła i brzucha. Wymiociny są czarne wskutek zmienionej krwi (czarne wymio­ciny). Niekoniecznie jest to objaw śmiertelny. Leucaemia (białaczka). Cechy. Mogą tu występować wymioty krwawe, sta­nowiąc niepomyślny objaw, niekiedy nawet przed ustaleniem rozpoznania. Krwawienie z nosa jest częstszą postacią krwotoku w tej chorobie. Cachexia in decursu malariae (charłactwo zimnicze). Cechy. Ostre wy­mioty krwawe bywają wybitnym objawem, czasem powodując śmierć. W wywiadzie — zimnica; niedokrwistość wtórna; powięk­szenie śledziony; obrzmienie stawów skokowych; duszność wysiłkowa; wy­broczyny do siatkówki; zmienna gorączka; leukopenia; obecność Plasmodium malariae we krwi w czasie ostrego napadu.- Atrophia hepatis flava acuta (ostry żółty zanik wątroby). Cechy. W czasie wymiotowania mogą pojawiać się wymioty krwawe. Wymiociny są wtedy czarne i mogą przypominać melasę wskutek zmienionej krwi. Thrombosis venae portae (zakrzep żyły wrotnej; pylephlebitis adhaesiva; pylethrombosis). Cechy. Choroba ta może być powodem nagłych i obfitych wymiotów krwawych. Niekiedy poprzedzająca przyczyna ropnego zapalenia żyły wrotnej w wywiadzie — rękoczyny chirurgiczne na żyle wrotnej; przewle­kające się choroby gorączkowe, marskość lub uraz jamy brzusznej; nagłe wystąpienie wodobrzusza, stolców srnołowatych oraz powiększenia śledziony łącznie z wymiotami krwawymi. Mniej częste przyczyny. Variola haemorrhagica; morbilli haemorrhagici; scarlatina malignum; cholaemia; haemophilia; oesophagitis; ciała obce prze­łyku z następowym przedziurawieniem tętnicy głównej lub wielkich naczyń; gumma oesophagi; ruptura aneurysmae in ventriculum; carcinoma hepatis; chloroma; cholera; glomerulonephritis chronica; linitis plástica; dengue; diph­theria; cholelithiasis (ulceratio duodeni); połknięte szkło; gnilec; tumor me-diastini (przedziurawiający przełyk lub tętnicę główną); morbus Hodgkini; anaemia perniciosa; purpura haemorrhagica; ucisk żyły wrotnej przez guz; carcinoma duodeni; atheroma; stenosis ostii venosi sinistri; fistula pancreato-duodenalis; pyaemia; lues ventriculi; lues hepatis (?); typhus exanthematicus; uraemia; morbus Weili; splenomegalia' (ogólnie biorąc); erosio ventriculi et duodeni; thrombosis venae splenicae; purpura Henochi; morbus von Wille-brandi; pellagra; tuberculosis tractus gastrointestinalis; cirrhosis hepatis biliaris; carcinoma pancreatis; sarcoma ventriculi; neoplasma ventriculi be-nignum; cholecystitis chronica (cum hepatitide associata); ulcus gastrojeju-nalis; haemangioma oesophagi; anthrax; teleangiectasia haemorrhagica here­ditaria; morbus Christmas (haemophilia B)¡ trauma regionis epigastricae; syndroma Mallory-Weissi; syndroma Budd-Chiari (occlusio venae hepaticae); aneurysma arteriae gastricae; helminthiasis ventriculi intramuralis (echino-coccus; nematodes); morbus Gaucheri, pancreatitis acuta et chronica; tumor benignum oesophagi (fibroma, adenoma, leiomyoma, fibromyoma); duodenitis; gastrojejunitis; crises gastricae tabeticae; icterus haemolyticus; anaemia aplá­stica; menstruatio vicaria; następstwo podawania kortykosterydów, butazoli-dyny; rezerpina; morbus Wilsoni.