Zanik jąder jest zjawiskiem fizjologicznym w wieku starczym, zdarza się również jako następstwo zabiegów lub urazów w okolicy powrózka nasienne­go. Gdy stwierdza się nierówność jąder, należy wyjaśnić, czy zależy onà od przerostu jednego z jąder czy od zaniku drugiego. Zapalenie jądra (orchitis). Cechy. Zejściem stanu zapalnego jąder, zwłaszcza powstałego w przebiegu świnki, jest zwykle zanik jąder. Zanik może być również następstwem zapalenia jądra na tle stłuczenia lub zranienia gruczołu. Żylaki powrózka nasiennego (varicocoele). Cechy. W ciężkich przypadkach jądro po stronie żylaków (zwykle lewe) może ulegać stopniowemu 'zanikowi w wyniku zaburzeń krążenia w obrębie gruczołu. Rozszerzone i wydłużone żyły powrózka nasiennego spra­wiają wrażenie robaków wewnątrz moszny. Moszna jest luźna, obwisła. Uczu­cie ciążenia i ciągnący ból w mosznie. Wnętrostwo (cryptorchismus). Cechy. Przemieszczone jądro, które nie zstą­piło do moszny, jest prawie zawsze mniejsze niż normalne. Brak jądra w mosznie; wrodzone przemieszczenie jądra. Nawracające napady bólowe. Uciśnięcie jądra lub powrózka nasiennego (compressio testis seu funicułi spermatici). Cechy. Zanik jądra może być następstwem uciśnięcia powrózka przez przepuklinę mosznowa, torbiel nasieniową lub źle dopasowany pas przepuklinowy albo ucisku jądra przez wodniak jądra, ha'ematocele lub sło­niowatość. Infantylizm (infantilismus). Cechy. Małe rozmiary jąder są wynikiem zaha­mowania ich rozwoju. Niedorozwój pierwszo- i drugorzędnych cech płciowych, zatrzymanie rozwoju psychicznego i fizycznego na etapie dzieciństwa. Oty­łość (typ Fróhlicha). Eunuchoidyzm (eunuchoidismus). Cechy. Obustronny zanik jąder jest spo­wodowany skręceniem powrózków nasiennych i następowym rozwojem po­urazowego zapalenia jąder. Przyrost wagi. Upośledzony rozwój drugorzędnych cech płciowych. Skóra cienka i pomarszczona. Znaczne zmniejszenie rozmiarów jąder, moszny i prącia. Mniej częste przyczyny. Uszkodzenie mózgowia lub rdzenia kręgowego; naświetlanie promieniami Rentgena; nawracający skręt szypuły jądra; zespół pozakrzepowy splotu wiciowatego; stan po krwiopochodnym zapaleniu jądra i najądrza; ropień jądra; ostre zapalenie najądrza.