Niejednokrotnie zdarza się, że w 2—3 dni po cięższych operacjach na drogach żółciowych chorzy giną wśród objawów żółtaczki, wysokiej cie­płoty ciała, śpiączki i zapaści (wstrząsu). W takich przypadkach zwykle nie stwierdza się zmian anatomicznych w nerkach, tylko uszkodzenie ko­mórek wątroby. Jeżeli jednak sprawa trwa nieco dłużej i śmierć następu­je dopiero po 6—7 dniach, to stwierdza się również objawy wybitnej nie­domogi nerek — bezmocz i mocznicę. Allen określa te stany nazwą „nerczyca cholemiczna". Wielu autorów uważa, że niedomoga nerek w ta­kich przypadkach związana jest z uszkodzeniem wątroby i zależy albo od trujących ciał powstających z rozpadających się komórek miąższu wątro­bowego, albo od współistniejących ciężkich zakażeń. W tych przypadkach wątroba nie spełnia swych czynności odtruwających. Bradley (wg Smitha) podkreśla, że równoczesne uszkodzenie wątroby i nerek zachodzi w wielu stanach chorobowych, jak w przypadkach za­trucia ciężkimi metalami, chloroformem, czterochlorkiem węgla, po ura­zach wątroby, w chorobie Weila, w przebiegu żółtej febry, w ostrym żół­tym zaniku wątroby, a nawet w cięższych przypadkach zapalenia miedniczek i miąższu nerkowego, przy ciężkich zakażeniach w ogóle (np. przypadek Richeta i współpr. posocznicy gronkowcowej z żółtaczką, biał­komoczem i mocznicą). Nie można w tych przypadkach oczywiście z całą pewnością wykluczyć współistnienia choroby i uszkodzenia wątroby z jednoczesnym ostrym zapaleniem kłębków lub tkanki śródmiąższowej nerek. Jednak wiadomo powszechnie, że w każdej niemal żółtaczce, za­równo miąższowej, jak i mechanicznej, można stwierdzić objawy podraż­nienia miąższu nerkowego, wyrażającego się obecnością białka, ziarni­stych wałeczków i krwinek w moczu, a w cięższych przypadkach równo­cześnie z niedomogą wątroby może wystąpić mocznica. Oettel uważa, że znaczne zmiany rozpadowe wątroby mogą powodować ostre zwyrodnienie komórek nerkowych. Nieraz np. w przebiegu marskości wątroby w czasie obostrzeń wytwarzają się trujące związki uszkadzające nerki i prowadzą­ce do ostrej nerczycy. Współistnienie uszkodzenia nerek w chorobach wątroby wynika wg Oettela z następujących spostrzeżeń: w pierwotnych chorobach wątroby stwierdza się gorsze wydalanie wody przez nerki, badaniem anatomicznym można wykazać, że stłuszczenie komórek kanalików nerkowych towarzyszy chorobom wątroby nawet bez wyraź­nych objawów klinicznych, uszkodzenia nerek pochodzenia wątrobowego są odwracalne i ustę­pują jednocześnie z poprawą stanu wątroby. Główny kontyngent przypadków zespołu wątrobowo-nerkowego przy­pada na chorobę Weila. W zapaleniu miąższowym wątroby zdarzają się te zespoły względnie rzadko, natomiast częściej powstają w przewlekłych zapalnych chorobach wątroby z rozpadem tkanki wątrobowej. Stwierdza się wtedy często wielomocz z niskim ciężarem właściwym moczu i zatrzy­maniem mocznika („hipoazoturyczna hipostenuryczna poliuria") z nie­znacznym tylko białkomoczem, ale z dość licznymi ziarnistymi wałeczka­mi i złuszczonymi, tłuszczowo zwyrodniałymi komórkami górnych dróg moczowych w osadzie. Badaniem anatomicznym stwierdza się żółte za­barwienie nerek, poza tym zmiany makro- i mikroskopowe analogiczne do wyżej opisanych zmian w ostrej nerczycy w ogóle. A więc nerki są nieco powiększone; w komórkach proksymalnych odcinków kanalików występują zmiany wodniczkowe, miejscami martwica obok objawów od­nowy. W dystalnych kanalikach obecne są zabarwione żółcią wałeczki, w tkance śródmiąższowej — ogniskowe nacieki składające się przeważnie z limfocytów. Wreszcie w świetle zarówno dystalnych, jak i proksymal-nych kanalików znajdują się żółtawobrunatne okrągłe lub krystaliczne złogi o swoistym wyglądzie (Allen). Zmiany te tłumaczą uszkodzenie czynności nerek w tych stanach i upoważniają całkowicie do włączenia zespołów wątrobowo-nerkowych do grup ostrych nerczyc z bezmoezem, niedomogą nerek i mocznicą.