ZMIANY ANATOMOPATOLOGICZNE
W przebiegu skrobiawicy wtórnej zmiany dotyczą przede wszystkim nerek, śledziony, wątroby i kory nadnerczy. Zajęte narządy są powiększone, o wzmożonej spoistości i żółtawobiaławym zabarwieniu. Węzły chłonne, trzustka, przewód pokarmowy, gruczoł tarczycowy i krokowy mogą również wykazywać charakterystyczne zmiany o rozmaitym nasileniu. Torebka włóknista nerek schodzi łatwo, przy przekrawaniu nerki wyczuwa się charakterystyczny opór pod nożem. Powierzchnia przekroju przypomina białą nerkę nerczycową, ma żółtawe zabarwienie i spoistość wosku (lub słoniny), kora i rdzeń są ostro odgraniczone od siebie. Przy oświetleniu bocznym widoczne są kłębki jako wyraźne szarawe, przezroczyste plamki. Naczynia nie uwydatniają się makroskopowo. W skrobiawicy pierwotnej zmiany w sercu, w mięśniach prążkowanych i gładkich
występują bardzo wyraźnie. Zmiany skrobiowate zajmują początkowo tkankę śródmiąższową, potem stopniowo uciskają włókna mięśniowe, powodując ich zanik. Następuje charakterystyczne powiększenie serca, języka, rozległe zajęcie mięśniówki układu tętnic średnich i drobnych całego ustroju, mięśni przepony, gładkich mięśni skóry i jelit. Natomiast nerki, śledziona i wątroba, odmiennie niż w przypadkach skrobia-wicy wtórnej, są zwykle mniej zmienione.
Złogi istoty skrobiowatej barwią się płynem Lugola ciemnobrunatno, po dodaniu zaś kwasu siarczan ego powstaje zabarwienie ciemnoniebieskie. Czerwień Kongo i eozyna barwią je intensywnie czerwono, barwnik van Giesona — na kolor żółtawobrunatny, a fiolet metylowy i krystaliczny barwią substancję skrobiowatą metachromatycznie na kolor brunatnawy. Histologiczne zmiany w nerkach, zwłaszcza w przebiegu skrobiawicy wtórnej, należą do najbardziej charakterystycznych. Otóż cały kłębek zamienia się w szereg kulistych tworów, barwiących się hematoksylino--eozyną na czerwono i przypominających bardzo obraz w stwardnieniu kłębków typu Kimrnelstiela-Wilsona w cukrzycy (p. niżej). Ale twory te barwią się metachromatycznie fioletem metylowym i krystalicznym oraz czerwienią Kongo, a więc w sposób charakterystyczny dla amyloidu.
Zdaniem Allena twory te powstają raczej wskutek zmian samych ścian naczyń włosowatych kłębków, a nie są złogami jakiejś substancji obcej zjawiającej się w ich świetle lub w tkance międzywłośniczkowej. Tak więc skrobiawica przedstawia wg Allena przeistoczenie in situ istniejącego uprzednio kolagenu (retikuliny), a nie jest substancją przyniesioną spoza naczyń i odkładającą się na wewnętrznej powierzchni błony podstawowej. W kanalikach występują zmiany o charakterze zwyrodnienia tłuszczowego wtórnego. Dotyczą one przeważnie komórek odcinków pro-ksymalnych. Poza tym widzi się często zgrubienia skrobiowate błony podstawowej kanalików oraz wałeczki szkliste w odcinkach dystalnych, które mogą doprowadzić z czasem nawet do wtórnych zaników licznych nefronów i do obrazu marskiej nerki. W każdym razie zmiany w kanalikach są zazwyczaj daleko mniej posunięte aniżeli w kłębkach, a nieraz pomimo rozległego zajęcia kłębków kanaliki mogą być prawie nie zmienione.