Wykwity skórne powierzchni dłoniowych palców nie przedstawiają żad­nych specjalnie charakterystycznych odmian i są zwykle jedynie wynikiem rozszerzenia się podobnych zmian dłoni; to samo odnosi się do grzbietowych powierzchni rąk i palców. Opuszki palców są jednak okolicą o pewnym spe­cjalnym znaczeniu dermatologicznym. Z tego powodu pod „mniej częste przy­czyny" zebrano grupę zmian skóry palców, stosownie do pierwotnego charak­teru powstających uszkodzeń. Bardziej szczegółowe opisy tych schorzeń dermatologicznych przeważnie można znaleźć w rozdziałach wskazanych wy­żej w podtytule. Sclerosis initialis. Cechy. Zmiana ta nie jest typowa. Jest ona zwykle umiejscowiona obok paznokcia lub przy jego podstawie i wywołuje powięk­szenie opuszki palca, powodując powstanie twardego, podłużnego guza, któ­rego powierzchnia jest zaczerwieniona, pokryta w okolicy podstawy łuskami, a czasem na brzegu paznokcia wydala niewielką ilość treści. Występowanie zwykle u lekarzy lub pielęgniarek; szybki rozwój; powiększenie gruczołów nadbloczkowych; czas trwania 2V2 mies. lub dłużej; obecność krętków; pojawienie się wtórnej wysypki; dodatni od­czyn serologiczny. Eczema (okołopaznokciowa). Cechy. Wyprysk może być ograniczony do końców palców w okolicy paznokciowej, będąc właściwie zapaleniem skóry na tle porażenia. Skóra na grzbiecie palców jest zgrubiała, czerwona oraz sączy, czasem się łuszczy, a niekiedy jest bolesna. Zrogowaciały naskórek jest zniszczony lub popękany. Odmienna postać atakuje zakończenia palców rąk i stóp. Stwierdza się znaczne nadmierne rogowacenie na grzbiecie palców, opuszkach oraz pod wolnym brzegiem paznokci, przy czym skóra jest zgru­biała, woskowa, popękana i bolesna. Postać ta jest symetryczną keratodermią powikłaną wypryskiem. Trzecia odmiana jest częścią uogólnionego wyprysku. W wywiadzie — podrażnienie; przebieg przewlekły, swę­dzenie. Verrucae (brodawki). Cechy. Brodawki są częste na grzbiecie palców, a gdy się umiejscawiają w okolicy paznokcia, mają tendencję do jego podkopy­wania, stając się szczególnie dokuczliwe. Sclerodermia (sclerodactylia). Cechy. Palce są zajęte symetrycznie, stają się zniekształcone, skrócone i zanikłe. Skóra grubieje, przyjmuje woskowe zabarwienie, a czasem ulega przebarwieniu. Mogą pojawić się liczne guzki wapniowe, a w pewnych przypadkach mogą powstać pęcherze i owrzodzenia ze zniekształceniami zakończeń palców i paznokci. Przebieg przewlekły z pogorszeniami w okresie zimy. . Tuberculosis verrucosa (tuberculosis verrucosa cutis). Cechy. Brodawka anatomów (verruca necrogenica), która wytwarza się wskutek infekcji po­wstającej podczas autopsji lub przy pracy z mięsem zakażonym gruźlicą, jest zwvkle pojedynczą hiperkeratotyczną, matowoczerwoną zmianą na grzbiecie palca lub dłoni, która utrzymuje się w postaci nieszkodliwej i niewyraźnej powoli wzrastając; czasem jednak może być ona połączona z gruźliczym za­paleniem dróg czy węzłów chłonnych lub powikłana innymi poważnymi sta­nami, jak róża, uogólniona gruźlica lub zgorzel. Niekiedy narośl brodawkowa rozszerza się, tworząc duże wykwity. Mogą być one oddzielone od siebie sączącymi lub ropiejącymi polami, lecz same nigdy nie ulegają owrzodzeniu i rzadko goją się samoistnie. Toczeń okołopaznokciowy zwykle jest mylony z przewlekłym wypryskiem. Paznokieć wygląda jakby uniesiony zgrubiałymi grzybowatymi wyroślami, przy ucisku jest bolesny i wydala płynną treść. Wokół brzegów mogą być widoczne pod szkłem powiększającym żółtawe guz­ki. Ta postać schorzenia jest przypuszczalnie reakcją osoby o wysokiej od­porności na zewnętrzne zakażenie. Często schorzenie zawodowe; przebieg przewlekły; biopsja. Dermatitis ex irritatione (mechaniczne, chemiczne, termiczne, promienie rentgenowskie, słoneczne itd.). Cechy. Skóra rąk jest często narażona na róż­nego rodzaju podrażnienia, które wahają się od łagodnego rumienią do cięż­kiego ostrego zapalenia skóry lub przewlekłego wyprysku. Troskliwa ana­liza etiologii często wystarcza dla ustalenia rozpoznania. Erythema-pernio lub perniosis są jedną z najczęstszych postaci. W wywiadzie — miejscowe podrażnienie; powrót do stanu normalnego po usunięciu przyczyny. Mniej częste przyczyny. Zmiany rumieniowe (congelatio, erythema-pernio, Urticaria, erythema multiforme, lupus erythematodes disseminatus); zmianv grudkowe (granuloma annulare, angiokeratoma, liehen planus, keratosis pila­ris, guzki dojarzy); zmiany pęcherzykowe (dyshidrosis, Scabies, dermalophyto­sis, exanthema dermatophyticum, pernio); zmiany pęcherzowe (epidermolysis bullosa, scabies, congelatio, syringomyelia, lepra); zmiany krostowate (scabies, furunculus, panaritium, impetigo contagiosa, exanthema pustulosum syphili­ticum); zmiany łusko wate (psoriasis, ichthyosis, lichen planus, syphilis, tuber­culosis verrucosa); zmiany owrzodzeniowe (epithelioma, syndroma Raynaudi et morbus Raynaudi, syphilis, sclerodactylia, wrzód termiczny, wrzód popro­mienny, lepra, lupus erythematodes et vulgaris, owrzodzenia troficzne, gan-graena diabetica, torbiele pourazowe na powierzchni dłoniowej); xanthoma tuberosum; calcinosis circumscripta; porokeratosis.