Badając klatkę piersiową w poszukiwaniu asymetrii należy pamiętać, iż u ludzi normalnych istnieją odmiany, zależne od wieku i budowy ciała. Po urodzeniu i w dzieciństwie klatka piersiowa jest niemal okrągła w przekroju poprzecznym, ale wraz ze wzrostem i rozwojem ulega ona spłaszczeniu w wy­miarze przednio-tylnym, stając się wreszcie bardziej szeroką niż głęboką. Oso­by o smukłej, szczupłej sylwetce posiadają normalnie długą wąską klatkę piersiową, podczas gdy osoby niższe o budowie bardziej przysadzistej mają krótką, głęboką klatkę piersiową. Różne zabiegi chirurgiczne (resekcja żeber lub mostka, usunięcie gruczołu lub mięśnia piersiowego) oraz uszkodzenia pourazowe stanowią widoczne przyczyny zniekształcenia klatki piersiowej. Wrodzone zniekształcenia klatki piersiowej. Cechy. Niezupełne zrośnięcie się mostka charakteryzuje się nadmierną ruchomością tkanek miękkich, leżą­cych nad okolicą tej zmiany (zapadanie się tkanek miękkich przy wdechu, wypuklanie się w czasie wydechu). Częściowy lub całkowity brak mięśni pier­siowych, który jest zwykle jednostronny, wiedzie do częściowego zapadnięcia przedniej ściany klatki piersiowej po zmienionej stronie, skojarzonego z wi­docznym brakiem mięśni. Klatka piersiowa lejkowata charakteryzuje się za­padnięciem dolnej części mostka; przy znacznym zapadnięciu powstaje wy­raźne miejscowe zmniejszenie wymiaru przednio-tylnego klatki piersiowej z następowym przemieszczeniem serca. Tuberculosis pulmonum. Cechy. Ogólne zmniejszenie objętości jednej strony klatki piersiowej wskutek znacznego zgrubienia opłucnej spotyka się często w przypadkach gruźliczego wysięku w opłucnej oraz w razie powstania wy­sięku wtórnie w stosunku do leczniczej odmy opłucnej, stosowanej w tej choro­bie. Włókniste zmiany płuc na tle gruźlicy mogą powodować albo zlokalizowa­ne, albo uogólnione jednostronne zwężenie klatki piersiowej; zależy to od roz­ległości zmian przyczynowych. W przewlekłej gruźlicy szczytów płuc często występuje ograniczenie ruchomości i zmniejszenie objętości pól nad- i pod-obojczykowych po chorej stronie z dołączającym się zanikiem mięśni pier­siowych, czworobocznego i mostkowo-obojczykowo-sutkowego. W rozległej gruźlicy włóknistej ściana klatki piersiowej jest spłaszczona i zapadnięta; barki obwisłe; przestrzenie nad- i podobojczykowe nadmiernie głębokie; prze­strzenie międzyżebrowe zwężone lub nawet zanikłe wskutek zbliżenia i za­chodzenia na siebie żeber; przepona jest uniesiona ponad normalny poziom. Zwężenie jest zwykle bardziej zaznaczone w przypadku dużych zgrubień opłucnej. Boczne skrzywienie kręgosłupa często towarzyszy rozległemu pro­cesowi chorobowemu i jest zawsze skierowane ku zaatakowanej stronie. Przeciwległe płuco może być zmienione rozedmowo, a odpowiednia strona klatki piersiowej szersza. Te zmiany obserwuje się zwykle w zadawnionych przypadkach, ale należy pamiętać, iż każdy typ klatki piersiowej może mieś­cić płuca ze zmianami na tle gruźlicy. Vegetationes adenoidales (wyrosła adenoidalne jamy nosowo-gardłowej). Cechy. Zniekształcenie klatki piersiowej występuje w zadawnionych przy­padkach i ma zwykle postać klatki ptasiej, czyli kurzej (pectus carinatum), w której mostek sterczy ku przodowi, a żebra kierują się wprost ku mostkowi, wskutek czego wymiar przednio-tylny klatki piersiowej znacznie zwiększa się. Spotyka się i inne zniekształcenia, podobne do zmian charakterystycznych dla krzywicy . Katar nosa; oddychanie przez usta; zaburzenia snu; głu­chota; niekiedy bóle głowy; opóźnienie rozwoju umysłowego; badanie noso-gardzieli (palcem lub nazofaryngoskopem). Hypertrophia tonsillarum palatinarum (przerost migdałków podniebiennych). Cechy. Klatka piersiowa bywa zniekształcona jak w wyroślach adenoidalnych jamy nosowo-gardłowej, jeśli przypadek jest zadawniony, trwający od dzie­ciństwa. Praktycznie takie jak w wyroślach adenoidalnych jamy nosowo-gardłowej (p. wyżej); obecność powiększonych migdałków podnie­biennych. Rachitis (krzywica). Cechy. Różaniec krzywiczy, powstały wskutek zgru­bień różańcowatych w miejscach połączenia kostnych części żeber z chrząst­kowymi, jest jedną z pierwszych przejawiających się zmian szkieletu. W czyn­nej krzywicy miękkość żeber zezwala na wciągnięcie ich ku wewnątrz poza poziom ściany klatki piersiowej, który utrzymują trzewia brzuszne; na­stępstwem jest zapadnięcie tuż ponad łukiem żebrowym z jakby wywinię­ciem na zewnątrz brzegów dolnej części klatki piersiowej (bruzda Harrisona). To samo osłabienie struktury prowadzi do wytworzenia bruzdy pionowej bądź zapadnięcia w okolicy przymostkowej wzdłuż stawów chrząstkowo-żebrowych oraz przyczynia się do ukształtowania wystającego mostka (klatka piersiowa ptasia lub kurza), które to zmiany tak często pozostają po chorobie. Podstępny rozwój, poczynając w przybliżeniu od okresu ząbkowania; niepokój nocny; pocenie się głowy; zaparcie; powiększenie brzucha; bolesność stawów, powiększenie nasad; czaszka kwadratowa; znie­kształcenie kręgów; opóźnione chodzenie; stany nieżytowe; skłonność do drgawek tężyczkowych; fosfaturia. Emphysema pulmonum alveolare essentiale (rozedma płuc istotna pęche­rzykowa). Cechy. Klatka piersiowa jest wyraźnie zniekształcona; wymiar przednio-tylny wzrasta, klatka piersiowa staje się beczkowata. Dolna część klatki piersiowej wydaje się obszerniejsza, a przestrzenie międzyżebrowe ule­gają poszerzeniu. Dołek nadmostkowy (fossa sternalis) jest głęboki, obojczyki wyraźnie wystają, a szyja wydaje się skrócona. Krzywizna kręgosłupa po­większa się, a plecy wyraźnie zaokrąglają się. Klatka piersiowa nie tozszo-rza się przy oddychaniu, lecz jest unoszona. Duszność; szorstki, sapiący oddech z wydłużonym wyde­chem; sinica; przewlekły nieżyt oskrzeli; osłabienie drżenia głosowego; nad płucami odgłos opukowy nadmiernie jawny; osłabienie tonów serca; szorstkie rzężenia oraz świsty. Pneumonia interstitialis chronica (przewlekłe, śródmiąższowe zapalenie płuc; fibrosis pulmonum; cirrhosis pulmonum). Cechy. W przypadkach z bardzo rozległymi zmianami chora strona jest zwężona i nieruchoma, a bark po tej stronie niższy niż po stronie przeciwnej. Przestrzenie międzyżebrowe zani­kają, a w niektórych przypadkach żebra zachodzą na siebie. Kręgosłup jest skrzywiony w bok, wypukłością ku stronie przeciwnej w stosunku do strony zajętej. Kąty łopatkowe bywają odchylone ku tyłowi od ściany klatki pier­siowej. Przepona jest bardziej spłaszczona po stronie chorej niż normalnie, a serce ulega przemieszczeniu ku stronie chorej. Bronchiectases (rozstrzenie oskrzelowe). Cechy. W przypadkach jedno­stronnych chora strona bywa częściowo zapadnięta wskutek dołączającego się zwłóknienia miąższu płucnego. W przypadkach obustronnych może nie być różnicy między obu stronami; klatka piersiowa może mieć wygląd nor­malny lub rozedmowy. Pleuritis adhaesiva chronica (przewlekłe zrostowe zapalenie opłucnej). Cechy. Niekiedy występuje spłaszczenie i częściowe zapadnięcie bocznej części klatki piersiowej. W wywiadzie — zapalenie opłucnej z wysiękiem; niekie­dy rwący ból nad podstawą płuca; umiarkowana duszność; upośledzenie ru­chomości po chorej stronie; czasem przemieszczenie serca; niekiedy osłabie­nie drżenia głosowego, przytłumienie odgłosu opukowego, osłabienie szmerów oddechowych; szmer tarcia przypominający skrzypienie skóry. Wyleczony ropniak opłucnej. Cechy. Po wyleczeniu z ropniaka może po­zostawać wyraźne spłaszczenie i częściowe zapadnięcie bocznej części klatki piersiowej; powstałe zniekształcenie jest takie samo jak w przewlekłym zrostowym zapaleniu opłucnej. W wywiadzie — ropniak; niekiedy blizna po przetoce drenującej; inne objawy jak w przewlekłym suchym zapaleniu opłucnej. Scoliosis (boczne skrzywienie kręgosłupa). Cechy. Jeśli wypukłość krzy­wizny grzbietu jest skierowana w prawo, jak to się zwykle dzieje, żebra po prawej stronie są pooddzielane, bardziej poziome i zgięte w okolicy swych kątów; bark uniesiony, łopatka bardziej wystaje, a przednia ściana klatki piersiowej jest spłaszczona. Po stronie lewej żebra są „stłoczone", a kąty ich bardziej rozwarte, tak że bark jest niższy, łopatka mniej odstaje, a klatka piersiowa wystaje ku przodowi. Morbus Barlowi (gnilec dziecięcy). Cechy. Mostek wraz z przyległymi chrząstkami żebrowymi i niewielką częścią odpowiednich żeber sprawia wra­żenie zapadnięcia ku tyłowi w całości, jakby wtłoczenia w kierunku kręgo­słupa. Występowanie u dzieci; w wywiadzie — błędy dietetyczne; bolesne obrzmienie okolicy trzonów i nasad kości; osłabienie; utrudnienie poruszania kończynami; wybroczyny. Fractura sterni (złamanie mostka). Cechy. Górny koniec dolnego fragmentu może wystawać ku przodowi, powodując zniekształcenie. W wywiadzie — uraz; ból; wybroczyny; ruchomość odła­mów mostka; trzeszczenie; duszność; sinica górnej części ciała; kaszel; odnui podskórna; krwiak opłucnej; zmiany radiologiczne. Szewska klatka piersiowa. Cechy. Dolna część mostka jest wzgłębiona wsku­tek przyczyn wrodzonych, krzywicy lub zawodu. Tumor mediastini iguz śródpiersia). Cechy. W zadawnionych przypadkach ucisk, utrzymujący się od wewnątrz klatki piersiowej, może powodować, iż mostek podda się i powstanie wypuklenie w kształcie kopca. Emphysema pulmonum atrophicum (starczy zanik płuca). Cechy. Klatka piersiowa jest mała i zwężona, nienormalnie płytka i osobliwie zniekształ­cona wskutek pochylenia barków, wgłębienia mostka, obojczyków i żeber, zwiększenia nachylenia żeber i zwężenia dolnych przestrzeni międzyżebro­wych. Ściana klatki piersiowej jest nieruchoma, a mięśnie przeważnie wy­niszczone i zwiotczałe. Podeszły wiek; przewlekły kaszel w zimie; niekiedy kilka razy dziennie odkrztuszanie obfitej ilości plwociny; duszność wysiłkowa; ogra­niczenie ruchomości klatki piersiowej; przy wdechu wciąganie przestrzeni międzyżebrowych i nadobojczykowych; nie ma przemieszczenia serca; odgłos opukowy nadmiernie jawny; osłabienie szmerów oddechowych; w zimie rzę­żenia. Porażenie mięśnia zębatego przedniego (porażenie nerwu piersiowego dłu­giego). Cechy. Łopatki odstają skrzydełkowato ku tyłowi. Nie można ich ustalić; przy uniesieniu ramienia łopatka obraca się tak, że brzeg przykręgo-słupowy wystaje. Upośledzenie zdolności popychania. W wywiadzie — uraz lub zapalenie nerwu. Atrophia musculorum progressiva spinalis (rdzeniowy postępujący zanik mięśni). Cechy. Klatka piersiowa o kształcie pudełka i płaska, z prostopad­łymi ścianami, wystającymi poza wklęśnięte boki (talia osy). Syringomyelia (jamistość rdzenia kręgowego). Cechy. Zniekształcenie klatki piersiowej występuje wskutek bocznego skrzywienia kręgosłupa i jest podob­ne do opisanego pod „scoliosis". Mostek może być zapadnięty wskutek wy­gięcia kręgosłupa ku tyłowi. Mniej częste przyczyny.Achondrodysplasia; znaczne powiększenie wątroby,-znaczne powiększenie śledziony; gruźlica mostka; przepuklina płuca; mart­wica żeber; zapalenie szpiku kostnego żeber; odma opłucnej; gruźlica żeber; odma osierdzia; przerost sutków u mężczyzn; gruźlica kośćca klatki piersio­wej; kilaki kośćca klatki piersiowej; ropień podprzeponowy; otorbiony wy­sięk opłucnowy; krztusiec; puchlina opłucnej; rak opłucnej; przepuklina prze­ponowa; zapadnięcie dużych jam w płucu; szczątkowe obojczyki (anosteo-plasia); dysostosis cleidocranialis,- zapad płuca; niedodma; powiększenie grasicy (z wypukleniem w górnej okolicy mostka); duży guz wewnątrz klatki piersiowej (cystis dermoidalis, neurofibroma); emphysema obstructivum uni­laterale; przewlekły ropień płuc (zwłóknienie płuca); zapalenie płuc z zejściem w stwardnienie płuc; Osteochondritis typhoides costarum; guzy żeber (chon-droma, osteochondroma) ; przerzuty nowotworowe do żeber; choroba Tietza; empyema necessitatisi promienica klatki piersiowej; poszerzenie serca u dzieci (wrodzone, gośćcowe); guzy wewnątrz klatki piersiowej (szerzące się na ścia­ny klatki piersiowej, z miejscowym obrzmieniem); odma podskórna; znie­kształcenie łopatki typu Sprengela.