Kiła wrodzona (kiła dziedziczna; syphilis congenita; syphilis hereditaria). Cechy. W ciężkich przypadkach dziecko rodzi się z sapką, a później (w ciągu 4—8 tygodni) rozwija się wyraźny nieżyt nosa z surowiczo-ropnym lub krwi­stym wyciekiem. Dochodzi do owrzodzenia z martwicą kości, co powoduje wgłębienie u nasady nosa oraz typowy dla kiły wrodzonej nos siodełkowaty wskutek zapadnięcia się grzbietu nosa. Złamanie kości nosa. Cechy. Przemieszczenie fragmentów kości nosowych powoduje łatwo dostrzegalne wgłębienie nosa, jeżeli ogląda się je przed na­stąpieniem obrzmienia. Niewłaściwie leczone staje się przyczyną trwałego znacznego zniekształcenia. Zapadanie się skrzydełek nosa (collapsus alarum nasi). Cechy. Ujścia noz­drzy przednich są bardzo zwężone, czasem przedstawiając zaledwie szczeliny, skrzydełka są wiotkie i zapadają się przy wdechu, zamiast stawiać opór i uno­sić się, jak to się dzieje w warunkach prawidłowych. Nos jest w tych przy­padkach zwykle wydłużony, wąski. W wywiadach długotrwałe okresy zatkania nosa i oddy­chania przez usta. Achondroplazja (chondrodystrophia). Cechy. Podstawa nosa jest wgłębiona. Karła achondroplastycznego rozpoznaje się łatwo na podstawie prawidłowego wyglądu głowy i tułowia przy bardzo krótkich kończynach. Kretynizm (cretinismus). Cechy. Nos dziecka jest szeroki i spłaszczony, wargi grube, język gruby i często wystaje z wpół otwartych ust. Obrzęk śluzowaty (myxoedema). Cechy. U dorosłego nozdrza przednie są szerokie a skrzydełka zgrubiałe. Istnieje skłonność do zacierania się rysów twarzy. Mongołowatość (mongolismus). Cechy. Grzbiet nosa jest spłaszczony a skrzydełka uniesione. U dzieci dotkniętych tym zaburzeniem stwierdza się charakterystyczny ukośny przebieg szpar powiekowych do góry i na ze­wnątrz; szpary powiekowe mają kształt migdałów. Guzowatość nosa (rhinophyma). Cechy. W rozwiniętych przypadkach trą-dzika różowatego dochodzi do niezwykłego powiększenia nosa, który przy­biera budowę zrazikowatą, co stanowi istotę stanu znanego jako guzowatość nosa. Kiła nabyta trzeciorzędowa (syphilis acquisita tertiaria; gumma nasi). Cechy. Kilak nosa może się rozpadać i owrzodzieć; jednak przedtem chrząstki, a na­wet kostne części nosa, czasem ulegają bardzo szybko zniszczeniu w miarę szerzenia się procesu destrukcyjnego, co w ciągu krótkiego czasu prowadzi do najpotworniejszych zniekształceń. Niekiedy zapada się cała jedna trzecia część przednia nosa, czasem znowu jedno skrzydełko nosa, tak że widać tylko szczelinę, niekiedy obydwa skrzydełka nosa ulegają całkowitemu znisz­czeniu, a nozdrza przednie są w końcu nieregularnym otworem twarzy. Wrodzone zniekształcenia nosa. Cechy. Do najczęstszych wrodzonych znie­kształceń lub odstępstw od prawidłowej budowy nosa należą: rozszerzenie końca nosa (nos kartoflowaty), przesadny kształt tzw. nosa rzymskiego z garbkiem na grzbiecie nosa.(nos dziobiasty lub garbaty), jednostronne skrzy­wienie (krzywy nos). Zniekształcenia te można w znacznym stopniu zmniej­szyć przy pomocy zabiegów chirurgicznych. Przemieszczenie nosa. Cechy. Przy tym zniekształceniu dolna część nosa i górna warga ulegają przemieszczeniu ku dołowi i mogą pozostać w tej po­zycji, zrastając się z tkankami podłoża. Ujścia nozdrzy przednich mogą się znajdować na poziomie dziąseł i ulegać zatkaniu. Dla powstania takiego znie­kształcenia musi zadziałać potężna siła, jakby równa sile cyklonu. Wygięcie lub skrzywienie przegrody (deviatio septi nasi). Cechy. Istnieje przy tym czasem pewne zewnętrzne zniekształcenie nosa, jego koniuszek jest skrzywiony ku jednej stronie, a grzbiet spłaszczony. Gruźlica toczniowa (lupus vulgaris; tuberculosis luposa). Cechy. Koniuszek nosa może być zakończony ostro lub w kształcie dzioba, albo cały nos może ulegać zniekształceniu, a wtedy widoczne są tylko ujścia przewodów noso­wych i tylne odcinki przegrody i małżowin. Twardziel nosa (rhinoscleroma). Cechy. Tkanki koniuszka nosa ulegają stopniowemu pogrubieniu, aż wreszcie w mniejszym lub większym stopniu utrudnia to oddychanie. Mniej częste przyczyny. Akromegalia (masywny nos); ziarniniak grzybiasty twarzy; leishmaniosis; wrzód żrący (ulcus rodens) nosa; zarośnięcie nozdrzy przednich; skóra pergarninowata barwnikowa; zespół Wegenera (nos siodeł­kowaty).