Płonica (scarlatina). Cechy. Początkowo obecny nalot ulega w ciągu kilku dni złuszczeniu, obnażając czerwoną i szorstką powierzchnię języka; niektó­rzy autorzy nazywają ten stan językiem truskawkowym lub, lepiej, mali­nowym. Cukrzyca (diabetes mellitus). Cechy. Język jest zwykle czerwony, suchy, błyszczący, a ilość śliny zmniejszona. Dziąsła mogą być obrzmiałe, a w póź­nych okresach choroby rozwija się z reguły pryszczykowe zapalenie jamy ustnej. Niedokrwistość złośliwa (anaemia perniciosa). Cechy. Chory może się skar­żyć na uczucie oparzenia języka lub też na odczuwanie wszystkich potraw jako pieprznych. Okolica sprawiająca dolegliwości może być czasem zaczer­wieniona, wykazując żywy odczyn zapalny i tworząc ognisko przypominające rumień na skórze. W innych przypadkach nawet starannym badaniem przy użyciu szkła powiększającego nie wykrywa się żadnych uchwytnych zmian. Zajęta jest najczęściej grzbietowa część języka, choć bywają zaatakowane również jego powierzchnie boczne, po jednej lub po obu stronach; w więk­szości przypadków jednak zajęta jest tylko jedna część języka. Jeśli schorze­nie trwa dłużej, następuje pewien stopień zaniku powierzchni nabłonkowych, co nadaje językowi gładki, lśniący wygląd. W tych przypadkach stwierdza się zmniejszenie, a często i złuszczenie brodawek nitkowatych, tak że nie­które okolice języka stają się jakby nieco wyłysiałe. W razie nieco znacz­niejszego rozwoju procesu zapalnego może występować powierzchowny obrzęk. Chory zwraca się czasem do lekarza z obawy przed rakiem. Pelagra. Cechy. Zaczerwienienie języka i jamy ustnej jest częste. Język jest obrzmiały i przybiera żywoczerwone zabarwienie. Brodawki nitkowate giną wskutek złuszczania, poczynając od bocznych powierzchni i koniuszka, pozostawiając gładką żywoczerwoną powierzchnię. Obrzęk, związany z cięż­kim procesem zapalnym, prowadzi do powiększenia języka. W lżejszych od­mianach język jest czysty, obrzmiały i jasnoczerwony. W cięższych przypad­kach określa się język jako mięsisty z uwagi na czerwone, nieregularne, owrzodzenia, które mogą się rozciągać na całej powierzchni grzbietowej, na­dając jej wygląd surowego mięsa. Przewlekłe paciorkowcowe (powierzchowne) zapalenie języka (glossitis streptococcica (superficialis) chronica). Cechy. Na grzbiecie, a przede wszyst­kim na koniuszku języka rozsiane są żywo czerwone ogniska. Ostre rozlane zapalenie języka (ropowica języka; glossitis diffusa acuta; phlegmone linguae). Cechy. Powierzchnia języka przybiera zabarwienie od niebieskawoczarnego do ciemnofioletowego. Mniej częste przyczyny. Ostre grudkowe zapalenie języka (białe ogniska ulegające przekształceniu w czerwone nadżerki); wrzód dwunastnicy; zapale­nie języka typu Moellera (czerwone ogniska na koniuszku lub po bokach języka); mocznica (brzeżne zaczerwienienie); czerwienica prawdziwa.