BIAŁE LUB SZARE NALOTY NA MIGDAŁKACH PODNIEBIENNYCH LUB W GARDLE
Ostre zapalenie migdałków podniebiennych (tonsiłlitis acuta; tonsillitis infectiosa, follicularis seu lacunaris acuta). Cechy. Na początku choroby nie widać nalotów, w późniejszym jednak okresie pojawiają się żółtawoszaro naloty w pobliżu umiejscowienia krypt, oddzielone od siebie czerwonawą tkanką migdałka (różną od błoniczej). Naloty nie są zazwyczaj prawdziwymi błonami, lecz wydzieliną i rozpadłymi komórkami, wypełniającymi krypty; czasami jednak włóknisty wysięk miesza się z rozpadła masą komórkową, prowadząc do powstania charakterystycznej błony zapalnej. Wystająca z krypt wydzielina z rozpadłymi komórkami daje się łatwo wytrzeć, w przeciwieństwie do błony błoniczej, która jest ściśle związana z nabłonkiem. Jeżeli istnieje jakakolwiek wątpliwość, rozstrzyga posiew.
Główne objawy — p. ostre zakażenia tworów chłonnych gardła, str. 268.
Błonica (diphtheria). Cechy. Błona ukazuje się najpierw na migdałkach; odróżnienie błonki dyfterycznej od wysięku z krypt migdałków może sprawiać trudności. W ciągu trzech dni błona pokrywa migdałki, wejście do głośni, a nawet języczek, rozciągając się czasem na tylną ścianę gardła, wnikając do jamy nosowo-gardłowej i schodząc w dół do krtani. Początkowo żółtawobiała, zmienia ona później zabarwienie na brudnoszare, a często na żółtobiałe. Zwykle przylega ona silnie, a po usunięciu pozostawia krwawiącą powierzchnię z niewielkimi ubytkami, którą wkrótce pokrywa świeży wysięk.
Główne objawy — p. str. 295.
Płonica (scarlatina). Cechy. W okresie inwazyjnym w bardzo ciężkich przypadkach pojawia się jednolita rumieniowata wysypka, pokrywająca gardło, migdałki i wejście do głośni, a na podniebieniu twardym przybierająca postać drobnych czerwonych punktów. Jej pojawienie kojarzy się zwykle ze wzrostem temperatury. Czasem jednak błoniaste naloty na migdałkach zjawiają się już pierwszego dnia, chociaż z zasady występują dopiero w 3—4 dniu.
Główne objawy — p. str. 953.
Angina Vincenta (tonsillitis ulcero-membranacea; angina pseudomembra-nacea; pharyngitis fusospirochaetalis). Cechy. We wczesnych okresach widoczne są żółtawobiałe naloty na jednym migdałku, zwykle w jego górnej części, szerzące się potem na miękkie podniebienie, przeciwległy migdałek, gardło lub na dziąsła. Naloty są otoczone czerwoną obwódką zapalną, ale oddzielone od siebie zdrową tkanką. Po usunięciu błony, która ma konsystencję ziarenkowatą lub serowatą, odsłania się powierzchnia owrzodzenia, która łatwo krwawi i wkrótce pokrywa się nową błoną. Błona może się szerzyć podobnie jak w błonicy, choć z reguły znacznie wolniej. Badanie zabarwionego rozmazu szybko decyduje o rozpoznaniu.
Gfówne objawy — p. str. 270.
Zatrucie fenolem. Cechy. Przełknięcie kwasu karbolowego powoduje powstanie białych plam.
Główne objawy. W wywiadzie połknięcie trucizny; znaczne podrażnienie; utrudnienie jedzenia; ogólnie ciężki stan; porażenie i śmierć.
Kiła drugorzędowa gardła. Cechy. Typowe dla kiły drugorzędowej wykwity na śluzówkach są mnogie i mają zabarwienie masy perłowej. Stwierdza się je najczęściej na wargach, na wewnętrznej powierzchni policzków, na brzegach języka, na łukach podniebiennych i w okolicy cieśni gardła, na ścianie gardła oraz na podstawie języka. Ściślej biorąc, nie są to owrzodzenia, lecz po prostu okrągłe lub owalne wzniesienia lub ubytki powierzchni nabłonka. Mają one skłonność do pojawiania się i znikania rzutami; może też dochodzić do powierzchownego owrzodzenia. Przypominają one nieco swym wyglądem błonę śluzową po dotknięciu azotanem srebra. Czasem ogniska stają się zgrubiałe, jak błony dyfteryczne.
W wywiadzie przebycie pierwotnej infekcji przed 4 do 12' tyg.; czasami tępe pobolewanie lub nawet silny ból i zaburzenia połykania; wzmożona wydzielina; obrzmiałe węzły chłonne szyi; inne objawy kiły drugorzędowej; dodatnie próby serologiczne; badanie w ciemnym polu widzenia.
Gruźlica gardła. Cechy. W postaci przewlekłej bladoszare lub czerwone nacieki w jednym lub w kilku miejscach wokół wejścia do głośni lub na ścianie gardła, które po powstaniu powierzchownych owrzodzeń tworzą pola pokryte szarą ziarniną i ropą.
Opryszczka gardła. Cechy. Ma-ona wygląd małych, przejrzystych, białych lub żółtych pęcherzyków na żywoczerwonym tle przekrwionego gardła, usadawiając się najczęściej na języczku, podniebieniu miękkim i łukach podniebiennych. Zmiany przekształcają się wkrótce w bardzo płytkie ubytki, pokryte delikatną błonką. Towarzyszy im ostry ból, pieczenie i kłucie w gardle, podczas gdy objawy ogólne są nikłe lub w ogóle nie występują. Zmiany współistnieją zwykle z ostrym nieżytem nosa, zapaleniem płuc, grypą, meningoko-kowym zapaleniem opon mózgowych i innymi schorzeniami gorączkowymi, lecz mogą też występować jako stan odosobniony.
Typowe zmiany; w postaci pierwotnej brak odczynu ogólnego; wykazanie wirusów Coxsackie w materiale, pobranym z gardła, i w stolcu.
Mniej częste przyczyny.Zatrucie kwasem solnym; plamy po azotanie srebra; grzybica gardła; odra; krztusiec; pleśniawki; przewlekły uraz; agranulocytoza; pneumokokowe zapalenie gardła; mononukłeoza zakaźna; ostra białaczka; hiperkeratoza gardła (czopy białej lub żółtej twardej substancji w kryptach migdałków).