BÓL W PODBRZUSZU I W MIEDNICY
Dysmenorrhoea (bolesne miesiączkowanie). Cechy. W związku z miesiączką występuje ból w okolicy podbrzusza, który może promieniować poprzez dolną część jamy brzusznej do pleców, do okolicy pachwinowej, a nawet ku dołowi do ud. W odmianie pierwotnej, czyli samoistnej, w której w zakresie miednicy nie można wykazać zmian anatomicznych, ból zaczyna się zwykle wraz z początkiem miesiączki, lub też tuż przed nią i trwa, dopóki menstruacja ni^ rozwinie się w pełni. Ból jest zwykle dokuczliwy, ulega przy tym zaostrzeniom o charakterze kolki lub ściskania w okolicy nadłonowej, osiągając niekiedy znaczne nasilenie; do bólów mogą dołączać się mdłości i wymioty. W odmianie wtórnej, którą można wiązać ze zmianami chorobowymi w zakresie miednicy, ból jest zwykle ciągły i ćmiący, zaczyna się na kilka godzin lub dni przed miesiączką, ustępując często wraz z ustaleniem się krwawienia. W odmianie błoniastej postaci wtórnej ból bywa początkowo stały i dokuczliwy, później kurczowy i o charakterze kolki, gdy macica wydala błonę lub odlew. Ból ustępuje zwykle po zakończeniu tego procesu.
Cystitis acuta. Cechy. Występuje tu stały ból, usadowiony głęboko w miednicy, promieniujący ku górze; przy próbie oddawania moczu obserwuje się przeszywający ból oraz bolesne i przerywane moczenie. Akt mikcji kończy się serią bardzo bolesnych skurczów z powodu nadmiernych skurczów pęcherza moczowego przy opróżnianiu.
Częste nagłe moczenie zarówno we dnie, jak i w nocy; tkliwość w okolicy pęcherza; umiarkowana gorączka; ropomocz; niekiedy krwiomocz (zwykle niewielki lub końcowy).
Salpingitis acuta (ostre zapalenie jajowodów; salpingo-oophoritis). Cechy. U chorej nagle występuje ostry napad bólu w jamie brzusznej z wielką tkliwością w okolicy dolnej części jamy brzusznej. Ból zwykle dotyczy całego dołu brzucha, ale może także umiejscawiać się po jednej stronie. Często ból występuje okresowo i ma charakter kolki.
Salpingo-oophoritis chronica (przewlekłe zapalenie jajowodów i jajników; pyosalpinx; salpingitis chronica; pelveoperitonitis chronica). Cechy. Czasem spotyka się nieco większe bóle niż stałe nieokreślone dolegliwości w zakresie miednicy, które nasilają się przy chodzeniu lub przy pracy. Najbardziej stałym jest ból w dolnych okolicach jamy brzusznej po jednej lub po obu stronach.
Partus (poród). Cechy. Ból zwykle rozpoczyna się w okolicy krzyżowej, szerząc się potem powoli do jamy brzusznej i do ud. Później ból bywa bardziej uogólniony. Po rozwiązaniu, zwykle u wieloródek, występują często tzw. bóle późne (bóle kurczowe, promieniujące ku miednicy).
Abortus et partus immaturus fnoronienie i poród niewczesny). Cechy. Występują tu okresowe kurczowe bóle porodowe w podbrzuszu, skojarzone z wydalaniem krwi i śluzu z dróg rodnych.
W wywiadzie — uprzednio brak miesiączkowania; ranne mdłości, bolesność i obrzmienie sutków; rozpulchnienie szyjki macicy; powiększenie macicy.
Appendicitis acuta (ostre zapalenie wyrostka robaczkowego; wyrostek robaczkowy zlokalizowany w miednicy). Cechy. Jeśli wyrostek robaczkowy jest usytuowany w miednicy, wczesne objawy jego zapalenia są podobne do objawów w zwykłej odmianie z tym, że pacjent odczuwa ból zarówno w prawym, jak i w lewym dole biodrowym oraz w podbrzuszu.
Takie jak w odmianie zwykłej z napięciem powłok i bolesnością na krawędzi miednicy właściwej i dolnej okolicy brzusznej; badaniem per vaginam i per rectum wykrywa się tkliwość oraz bolesny opór (ropień); częste i bolesne moczenie; biegunka lub bolesne parcie na stolec.
Retentio urinae (zatrzymanie moczu; distensio vesicae urinariae). Cechy. Jeśli zatrzymanie moczu występuje nagle, pojawiają się bardzo ostre bóle w okolicy podbrzusza oraz bolesne i przerywane oddawania moczu. W przypadkach z zastarzałym utrudnieniem odpływu moczu pęcherz ulega znacznemu rozciągnięciu, zanim wystąpi ostry ból.
Obecność symetrycznego, gruszkowatego, chełboczącego guza między spojeniem łonowym i pępkiem; nad guzem tym stwierdza się stłumienie odgłosu opukowego; uciśnięcie tegoż tworu wzmaga potrzebę oddania moczu; uprzednio twór ten nie istniał i znika po cewnikowaniu.
Endometritis séptica seu acuta (et metritis; posocznicowe lub ostre zapale-lenie śluzówki i mięśnia macicy). Cechy. Chora żali się na skurcze w dolo jamy brzusznej oraz na pobolewania w obrębie miednicy przy chodzeniu. Niekiedy ból bywa bardzo ostry.
W wywiadzie — poród, poronienie, rzeżączka lub wyły-żeczkowanie; dreszcze i gorączka; wydalanie skrzepów krwi, jeśli macica nie została całkowicie opróżniona; duża bolesna macica z otwartą szyjką; we wziernikach stwierdza się ropną wydzielinę z macicy.
Retroversio et retroflexio uteri (tyłopochylenie i tyłozgięcie macicy). Cechy. Do zasadniczych objawów w niektórych przypadkach należą bóle grzbietu, uczucie ciężaTU w miednicy oraz menorrhagia. W niektórych przypadkach nie ma dolegliwości.
Laceratio cervicis uteri (rozdarcie szyjki macicy). Cechy. Rwące bóle w zakresie miednicy i grzbietu występują zwykle w przypadkach ostrych, ale podobnie jak zaburzenia miesiączkowania przypisuje się je takim powikłaniom, jak zwiotczenie krocza, niedostateczne zwijanie się macicy po porodzie, zapalenie śluzówki macicy, zapalenie jajowodów.
Główne objawy. W wywiadzie — ciężki poród z nadmiernym krwawieniem; leukorrhoea; menorrhagia; badanie per vaginam wykazuje uszkodzenie szyjki.
Carcinoma uteri (rak macicy). Cechy. Jeśli okołomacicze nie jest zajęte, co często zdarza się późno, ból nie występuje. W raku trzonu może pojawiać się kolka maciczna, w raku szyjki — ból promieniujący; w późniejszym okresie ból staje się ciągły. W późniejszym okresie spotyka się bóle newralgiczne, które stają się bardzo dokuczliwe, promieniując ku grzbietowi, strzelając ku dołowi do kończyn dolnych i nasilając się w nocy.
Odpowiedni wiek; krwawe, cuchnące upławy; krwotoki w okresie przekwitania lub po tym okresie; wyniszczenie; powiększenie węzłów chłonnych pachwinowych oraz w lewej okolicy nadobojczykowej; badanie per vaginam wykazuje zmiany rozrostowe szyjki o charakterze guzkowa-tym lub kalafiorowatym względnie powiększenie macicy; próbne wyłyżeczko-wanie oraz biopsja.
Prolapsus uteri (wypadnięcie macicy). Cechy. W ostrych przypadkach (jak np. po upadku) występuje nagle ostry ból porodowy w podbrzuszu. W przypadkach przewlekłych pacjentka odczuwa stałe uczucie rwącego bólu w obrębie miednicy, połączone z uczuciem wypadania w kroczu.
Ból w okolicy lędźwiowo-krzyżowej; rectocoele lub cysto-coele; utrudnienie oddawania moczu; zaparcie; utrudnienie chodzenia; leucor-rhoea; menorrhagia (jeśli przed okresem przekwitania); objawy nerwicowe; per vaginam stwierdza się cystocoele, rectocoele, zwiotczenie krocza oraz zstąpienie szyjki (wyraźniejsze przy napięciu brzucha).
Parametritis (zapalenie przymacicza). Cechy. Występuje tu tępy ból w dolnej i tylnej części jamy brzusznej, nasilający się przy staniu i chodzeniu oraz ustępujący przy położeniu się.
Fibromyomata uteri (wlókniako-mięśniaki macicy). Cechy. Mogą tu występować rwące lub gniotące bóle w zakresie miednicy oraz nerwobóle, dotyczące pęcherza i odbytnicy. Wzmożone bóle warunkuje szybki rozrost lub zwyrodnienie torbielowate. Jednak nawet w dużych guzach bóle mogą nie pojawiać się.
Leucorrhoea; menorrhagia; czasem metrorrhagia; dysme-norrhoea; objawy związane z uciśnięciem pęcherza i odbytnicy; bezpłodność lub ronienie; niedokrwistość; zaburzenia ze strony przewodu pokarmowego; badanie dwuręczne (powiększenie macicy z nie dającym się oddzielić gładkim, twardym guzem).
Subinvolutio uteri puerperalis (niedostateczne zwijanie się macicy po porodzie). Cechy. Do objawów należy uczucie ciężaru oraz ucisku i pobolewanie w miednicy obok zaburzeń miesiączkowania (zwykle zwiększenie odchodów). Do najwybitniejszych należą objawy związane z powikłaniami takimi, jak hyperplasia endometrii, endometritis infectiosa, retroversio uteri.
W wywiadzie — świeżo przebyty poród; bóle w okolicy lędźwiowo-krzyżowej; ogólne upośledzenie stanu zdrowia; czasem menorrhagia i metrorrhagia; badanie przedmiotowe (zwiotczenie dna macicy, pęknięcie szyjki; macica symetrycznie powiększona, mniej lub więcej niewrażliwa).
Polypus cervicis uteri (polip szyjki macicy). Cechy. Wskutek partych bólów macicy mogą występować napady bólu kurczowego w podbrzuszu.
Leucorrhoea; dysmenorrhoea; menorrhagia i metrorrhagia; bezpłodność; przedmiotowo wykrywa się polip, wystający z szyjki lub wyczuwalny zgłębnikiem i palcem.
Graviditas extrauterina rupta (pęknięta ciąża pozamaciczna). Cechy. W wielu przypadkach pierwszym przejawem nienormalnej ciąży gest nagłe wystąpienie nasilonego przeszywającego bólu w okolicy jednego z jajników; bólowi temu towarzyszy ostry ból w dole jamy brzusznej oraz omdlenie lub zapaść.
Varicocoele ligamenti lati. Cechy. W obrębie miednicy występuje tępy dokuczliwy ból, nasilający się przy'staniu oraz ustępujący w pozycji leżącej. Nie są to jednak objawy swoiste, a na pierwszy plan wybijają się objawy zależne od wywołującej choroby pierwotnej (niedostateczne zwijanie się macicy po porodzie, zwiotczenie, guzy, przeciążenie jelit, choroby serca, przemieszczenie macicy).
Inversio uteri (wynicowanie macicy). Cechy. Nagle występujący gwałtowny ból w miednicy jest zwiasturem choroby.
Występowanie po przebytym porodzie; wstrząs i krwotok w ostrych przypadkach; ból w okolicy grzbietowej; bolesne parcie; badaniem per vaginam wykrywa się przemieszczenie trzonu macicy.
Retentio placentae (niewydalanie łożyska po porodzie). Cechy. Gdy macica usiłuje się sama opróżnić, pojawiają się kurczowe bóle porodowe w obrębie miednicy.
W wywiadzie — poród, poronienie lub poród niewczesny bez wydalenia łożyska; krwawienie z macicy; palpacyjnie stwierdza się powiększenie macicy; usunięcie łożyska ręczne lub przy pomocy narzędzi.
Enteroptosis (opadnięcie trzew). Cechy. Niekiedy obserwuje się rwące bóle od nadbrzusza ku dołowi do miednicy. Mogą one nosić charakter bólów porodowych.
Objawy nerwicowe; zwiotczenie ściany jamy brzusznej; zaparcie; dyspepsia; badanie radiologiczne.
Colitis mucosa (śluzowaty nieżyt okrężnicy; colon irritabile, colon spasti-cum, colitis adaptativa). Cechy. Stały lub przerywany ból lub ściskanie w podbrzuszu pozoruje zmiany chorobowe w zakresie miednicy.
Ruptura vesicae urinariae (pęknięcie pęcherza moczowego). Cechy. Natychmiast po wystąpieniu zmian pojawia się ostry ból w jamie brzusznej, a niekiedy charakterystyczne uczucie jakby rozrywania czy załamywania się czegoś; uczucie to pacjenci lokalizują zwykle w dolnej części jamy brzusznej lub w miednicy. Ostry ból, zjawiający się na początku choroby, ma charakter ciągły.
W wywiadzie — uraz podbrzusza lub złamanie miednicy; wstrząs; niezdolność do chodzenia; niemożność oddania moczu mimo parcia względnie oddawanie krwawego moczu; objawy zapalenia otrzewnej, jeśli miało miejsce pęknięcie do otrzewnej; objawy wydostania się moczu poza drogi moczowe, jeśli pęknięcie nastąpiło do przestrzeni zaotrzewnej (chełbo-cący guz w przestrzeni Retziusa).
Carcinoma prostatae (rak gruczołu krokowego). Cechy. Najwcześniejszymi objawami są częste bóle w zakresie miednicy i rwa ikulszowa wskutek zajęcia przez przerzuty miednicy kostnej oraz splotu krzyżowego; objawy te często znacznie poprzedzają dolegliwości ze strony dróg moczowych wskutek zajęcia gruczołu krokowego.
Mniej częste przyczyny. Fibromyoma submucosum uteri (w czasie wypierania); sarcoma uteri; tumor ovarii, ligamenti lati seu tubae Fallopii; oophoritis acuta (parotitis epidemica); vaginitis; cystis ovarii (torsio) ;• tuberculosis pelvis,- calculus vesicae urinariae; exulceratio vesicae urinariae simplex; corpora aliena vesicae urinariae; papilloma vesicae urinariae; carcinoma vesicae urinariae; ureteritis; nephrolithiasis,- tuberculosis renis (z wciągnięciem w sprawę pęcherza moczowego); ren mobile (crisis Dietli); hypertrophia prostatae; sarcoma prostatae; retroversio uteri gravidae; wklinowanie kału; enterocolitis acuta; dysenteria; typhus abdominalis (perforatio ulceris); tuberculosis inte-stini; peritonitis tuberculosa; proctitis; tumor recti; pancreatitis (promieniowanie); myelitis transversa; neurosis; tumores medullae spinalis; cystis urachi; osteomalacia; enteritis regionalis; colitis ulcerosa; megacolon congo-nitum (morbus Hirschsprung!); aneurysma aortae abdominalis; occlusio aortae abdominalis; occlusio arteriae mesentericae inferioris; spondylitis; diverticula urethrae (u kobiet); strictura et neoplasma urethrae (u kobiet); vesiculitis seminalis; strictura ureteri bilateralis; prostatitis acuta; prostatitis chronica; ureterocoele; spasmus vesicae urinariae; cystes et tumores vesiculi seminalis; peritonitis pneumoeoccica primaria; peritonitis streptococcica; peritonitis gonococcica; endometriosis; hernia obturatoria; fistula intestino-vesi-calis; diverticulum vesicae urinariae; tumor testiculi (tępy ból w dole brzucha); endometritis chronica; volvulus; tumores recti et sigmae; diverticulum Meckeli; intussusceptio; neuralgia ileohypogastrica; cicatrix postoperativa; herpes zoster.