CZARNE LUB BIAŁE OGNISKA W SIATKÓWCE
U dzieci ciemnowłosych dno oka często wykazuje jasne odblaski, które zmieniają swoje położenie zależnie od ruchu lusterka. Są one najwyraźniejsze wzdłuż naczyń krwionośnych, a wygląd ich przypomina połyskiwanie mokrego jedwabiu. Do innych fizjologicznych odchyleń należą przetrwałe osłonki nerwowe, tworzące białe ogniska w różnej odległości od tarczy nerwu wzrokowego, zakończone postrzępionymi wypustkami. Prawidłowe dno oka może przedstawiać różnorodne drobne odchylenia.
Wysiękowe zapalenie naczyniówki. Cechy. Na dnie oka stwierdza się różnej wielkości i kształtu ogniska wysiękowe. Początkowo zmiany te są zabarwione żółtawo' i mają niewyraźne granice; naczynia siatkówki wydają się uniesione i przebiegają ponad ogniskami. W okresie późniejszym po kilku tygodniach lub miesiącach dochodzi do absorpcji wysięku, a na dnie widoczne są pola zanikowej naczyniówki; są to białawe ogniska, w obrębie których widoczne są często naczynia naczyniówki i na ogół zawierają większą lub mniejszą ilość barwnika, zwłaszcza na brzegach. Różne postacie zapalenia naczyniówki przedstawiają różny obraz na dnie oka, zależnie od rodzaju i umiejscowienia ognisk (rozlane, rozsiane, ograniczone, przednie, centralne itd.).
Zapalenie siatkówki. Cechy. Wziernikowaniem stwierdza się ograniczone pola wysiękowe, wyglądające jak delikatne, białe, lekkożółtawe plamy, niewielkie lub zlewające się, różniące się kształtem. Spotyka się je głównie wzdłuż naczyń siatkówkowych i w plamce żółtej. Stwierdza się także rozlane zawoalowanie szczegółów na dnie oka, przekrwienie tarczy nerwu wzrokowego, wybroczyny różnego kształtu i wielkości i męty w szklistce. Niektóre części naczyń mogą być niewidoczne. Przy zmianach siatkówki w zapaleniu nerek białe ogniska występują głównie w plamce żółtej i dokoła tarczy; początkowo stwierdza się w plamce żółtej jedynie pojedyncze plamki, w okresach późniejszych występuje więcej ognisk układających się promienisto, które tworzą figurę gwiazdy ze środkiem w plamce żółtej. W okolicy tarczy, a często otaczając ją, znajdują się większe ogniska, które mogą zlewać się i tworzyć pierścień dokoła tarczy. Przy zmianach cukrzycowych na dnie oka stwierdza się w okolicy plamki żółtej małe, jasne ogniska ułożone nieregularnie.
Kiłowe zapalenie naczyniówki i siatkówki. Cechy. W postaci nabytej tego schorzenia stwierdza się na dnie oka rozsiane szarawe lub białe ogniska, często przysypane barwnikiem, znajdujące się głównie w okolicy plamki żółtej i na obwodzie dna, i ograniczone białe wysięki w postaci białych linii wzdłuż naczyń krwionośnych. Zmiany te mogą być bardziej ograniczone i przedstawiać się jako duże, białe ognisko, ułożone w plamce lub na obwodzie, które w późniejszym okresie zmienia się w pole zanikowe z mniejszą lub większą ilością barwnika. W kile wrodzonej stwierdza się ołowiowe zabarwienie dna oka, na tle którego występują ogniska barwnikowe różnego kształtu i czerwonawożółte, szare lub białe plamki, głównie na obwodzie dna.
Barwnikowe zwyrodnienie siatkówki (retinitis pigmentosa). Cechy. Na obwodzie dna stwierdza się czarne ogniska o kształcie podobnym do kostek, ułożone głównie wzdłuż naczyń krwionośnych. Zaczynają się one w okolicy równika, a z biegiem lat tworzą się coraz nowe ogniska, tak że pierścień barwnikowy stopniowo przybliża się do tarczy. Stwierdza się zanik tarczy nerwu wzrokowego, tarcza jest żółtawa z odcieniem woskowym. Naczynia siatkówki są bardzo wąskie.
Początek we wczesnym dzieciństwie; cierpienie dziedziczne; kurza ślepota; koncentryczne zwężenie pola widzenia; postępujące obniżanie się ostrości wzroku, kończące się po latach ślepotą; czasami stwierdza się głuchotę i obniżenie inteligencji.
Odwarstwienie siatkówki. Cechy. Odwarstwienie siatkówki zaczyna się zwykle głównie na obwodzie dna oka. Na jego obraz składa się szereg szarawych, niebieśkoszarych lub zielonkawych fałd z białawymi szczytami, które tworzą jasną błonę znajdującą się w szklistce, mniej lub bardziej uniesioną i ulegającą drganiom przy ruchach oka. Naczynia krwionośne przebiegają na powierzchni tych fałd i mają wygląd wężykowaty, a miejscami są niewidoczne.
Kolobomat naczyniówki. Cechy. Ubytek naczyniówki przedstawia się jako szerokie, białe pole, zwykle umiejscowione poniżej tarczy Ponad nim przebiegają naczynia siatkówki.
Główne objawy. Występowanie od urodzenia; mroczek odpowiadający ubytkowi naczyniówki i siatkówki; czasami stwierdza się także ubytek tęczówki i inne, wrodzone zmiany w oku.
Pęknięcie naczyniówki. Cechy. Po wchłonięciu się krwi z ciałka szklistego stwierdza się na dnie oka, zwykle w sąsiedztwie tarczy lub na jej zewnętrznym brzegu, długie, żółtawobiałe ognisko, o brzegach pokrytych barwnikiem, w postaci łuku, wklęsłością zwróconego w stronę tarczy.
Gruzeł naczyniówki. Cechy. Gruzełki mają wygląd małych, żółtawobiałych ognisk, o nieostrych brzegach. Występują w różnej ilości, mają 1—2 mm średnicy, stwierdzamy je blisko tarczy, w okolicy plamki lub rozrzucone po całym dnie.
Występowanie w ostrej gruźlicy prosówkowej i w gruźliczym zapaleniu opon mózgowych.
Mniej częste przyczyny. Druzy; zwyrodnienie siatkówki u krótkowzrocznych; guzy naczyniówki; przerzutowe zapalenie siatkówki; zapalenie siatkówki; choroba Coatsa; retinitis circinata.