GRANICE OPŁUCNEJ W RZUCIE NA ŚCIANĘ KLATKI PIERSIOWEJ
Miejsce przejścia jednej części opłucnej ściennej w drugą stanowią linie przebiegu dna zachyłków opłucnowych; nazywamy je w skrócie »granicami opłucnej lub liniami granicznymi opłucnej«. Z czterech zachyłków, z którymi zapoznaliśmy się poprzednio, zachyłek żebrowo-śródpiersiowy tylny i przeponowo-śródpiersiowy nie mają stosunków topograficznych z kostną ścianą klatki piersiowej, natomiast pozostałe, zachyłek żebrowo-śródpiersiowy przedni i zachyłek żebrowo-przeponowy przylegają do niej i praktycznie mają duże znaczenie.
Linia graniczna przednia, żebrowo-śródpiersiowa zstępując z osklepka opłucnej przechodzi bez przerwy w linię graniczną dolną, żebrowo-przepo-nową. Granica przednia biegnie wzdłuż mostka ku dołowi i stąd linią łukowatą kieruje się ku tyłowi aż do kręgosłupa. Przednia linia graniczna (czyli przednia granica opłucnej) odpowiada najgłębszemu miejscu zachyłka
Przednia linia graniczna przebiega asymetrycznie. Obustronnie rozpoczyna się ona na stronie tylnej stawu mostkowo-obojczykowego i dalej obie linie, prawa i lewa, biegną zbieżnie ku granicy rękojeści i trzonu mostka, gdzie stykają się z sobą przeważnie po stronie lewej od linii pośrodkowej. Stąd obie linie biegną równolegle obok siebie (zlepiając się z sobą i wytwarzając rodzaj krezki) na tylnej powierzchni trzonu mostka mniej więcej do wysokości końców mostkowych 4 chrząstki żebrowej. Od tego miejsca począwszy kierują się rozbieżnie. Lewa linia graniczna łukowato
wygina się bocznie, przekracza lewy brzeg trzonu mostka i nieco bocznie od niego dochodzi do 6 chrząstki żebrowej, przy czym końce przednie 4 i 5 przestrzeni międzyżebrowej nie mają pokrycia opłucnej. Z powyższego miejsca linia graniczna przednia przechodzi w dolną. Prawa linia graniczna nie przekraczając brzegu mostka słabo wygiętą linią zstępuje ku dołowi do wysokości przedniego końca 6 chrząstki żebrowej, gdzie również przechodzi w granicę dolną. Z powyższego opisu wynika, że w górze
poza rękojeścią mostka i w dole poza końcami przednimi 4 i 5 przestrzeni międzyżebrowej oraz przylegającą częścią mostka znajdują się trójkątne przestrzenie nie pokryte opłucną. Są to trójkąt grasiczy i trójkąt osierdziowy, o których mowa była poprzednio.
Zmienność przebiegu przedniej granicy opłucnej. Obie linie graniczne przednie, prawa i lewa, osobniczo mogą bardzo znacznie odchylać się od wyżej opisanego przebiegu typowego i przesuwać się w stronę prawą lub lewą. W krańcowych przypadkach prawa linia graniczna przednia może biec wzdłuż lewego brzegu mostka, lewa — przekraczać go lub odwrotnie: lewa linia graniczna może się ciągnąć wzdłuż prawego brzegu mostka a prawa ją przekraczać.
Dolna linia graniczna przebiega na ogół symetrycznie po obu stronach. W przedłużeniu przedniej granicy opłucnej granica dolna łukiem wypukłym ku dołowi kieruje się bocznie a następnie ku tyłowi odpowiadając najgłębszemu uwypukleniu zachyłka żebrowo-przeponowego. Dolna linia graniczna rozpoczyna się u przyczepu mostkowego 6 chrząstki żebrowej (po stronie lewej nieco bardziej bocznie), w linii sutkowej leży w 7 przestrzeni międzyżebrowej (lub na brzegu dolnym 7 żebra), w linii pachowej (środkowej) przekracza 9 przestrzeń międzyżebrową (10 żebro), w linii łopatkowej krzyżuje 11 żebro i stąd biegnie dalej poziomo krzyżując 12 żebro i dochodzi do kręgosłupa w połowie wysokości 12 kręgu piersiowego; po stronie lewej granica dochodzi do kręgosłupa nieco niżej, jednak rzadko na wysokości 1 kręgu lędźwiowego.
Duże znaczenie praktyczne ma ta okoliczność, że dolna linia graniczna opłucnej krzyżuje z tyłu 11 i 12 żebro oraz że opłucna (zachyłek żebrowo-przeponowy) wnika między dolną część tylnej ściany klatki piersiowej a przeponę, tak że w częściowej resekcji tych żeber dla dogodniejszego dostępu do przestrzeni zaotrzewnowej zachodzi obawa otwarcia jamy opłucnej. Ponieważ z tyłu przestrzeń zaotrzewnowa, zwłaszcza w okolicy trójkąta lędźwiowo-żebrowego przepony , tylko tkanką łączną i opłucną przeponową oddzielona jest od tej części zachyłka żebrowo-przeponowego, sprawy zapalne z łatwością mogą przenosić się z jednej strony na drugą (ropnie podprzepo-nowe).