PLAMY
Plamy są to ograniczone, o zmienionej barwie wykwity różnych kształtów i rozmiarów, których nie można wyczuć dotykiem. Plamicę krwotoczną omówiono w innym miejscu. Piegi, znamiona wrodzone i plamy barwne są w rzeczywistości plamami, ale nie wymagają omówienia.
Morbilli (odra). Cechy. We wczesnych okresach pojawiają się małe czerwone plamki, jakby od ukłucia pchły, przechodzące w ciągu kilku godzin w typową wysypkę. Z początku występują one na twarzy i szybko rozprzestrzeniają się po całym ciele. Na wysypkę składają się ciemnoczerwone plamy, które mogą układać się w półksiężycowate wykwity i nie znikają całkowicie przy ucisku.
Okres wylęgania 7—21 dni; występowanie zazwyczaj u dzieci; początkowo objawy nieżytu nosa, światłowstręt, zaczerwienienie i łzawienie oczu; kichanie, kaszel; wykwity 3 lub 4 dnia; gorączka 39,5 do 40°C; remisja gorączki drugiego dnia, nawrót w czasie wysypki i spadek w ciągu 3 lub 4 dni; po 3 lub 4 dniach od zblednięcia wysypki łuszczenie otrębiaste; plamki Koplika w jamie ustnej poprzedzają wysypkę; leukopenia.
Syphilis. Cechy. W kile drugorzędowej zjawiają się na tułowiu i kończynach różowawe plamki o różnych rozmiarach i o różnym nasileniu zabarwienia, mniej intensywne na twarzy. Nie dają one objawów podmiotowych; czasami są obrączkowate.
W wywiadzie — zmiana pierwotna na 3 do 10 tygodni przedtem; bóle stawowe; zapalenie gardła i jamy ustnej; wyłysienie; mniej lub bardziej powiększone gruczoły chłonne; czasem objawy ogólne; dodatnie odczyny serologiczne.
Pityriasis rosea (varietas maculosa). Cechy. Obfite wykwity plamiste pojawiają się na tułowiu i górnej części kończyn. Zmiany te są owalne, o długości 1—2 cm, dłuższa oś wykwitu jest równoległa do kierunku żeber. Początkowo barwa ich jest żywo czerwonoróżowa. Zmiany te są ostro odgraniczone i wyraźnie łuszczą się. Po kilku dniach środki wykwitów są żółtawe, a brzegi pozostają różowe.
,,Wykwity zwiastujące" zazwyczaj na boku klatki piersiowej; łagodny ból gardła i złe samopoczucie; nagłe szerzenie się wykwitów; czas trwania choroby od kilku tygodni do kilku miesięcy.
Variola (ospa prawdziwa). Cechy. Zwiastunowa, podobna do odrowej wysypka, zazwyczaj ogranicza się do podbrzusza i wewnętrznej powierzchni ud. Początkowo prawdziwy wykwit ospo wy jest plamą; plamy te są żywoczerwone, średnicy około 2 mm i znikają przy ucisku. Pojawia się ona zwykle czwartego dnia, początkowo na czole, w grzbietowej okolicy nadgarstków i rąk, a często w tym samym czasie w jamie ustnej i cieśni gardła. Następnie szerzy się na twarz, tułów i kończyny, w końcu na kończyny dolne, dłonie i podeszwy. W ciągu kilku godzin plamy przekształcają się w grudki.
Okres wylęgania od 9 do 15 dni (zwykle 12); nagły początek z dreszczami lub drgawkami; ból głowy w okolicy czołowej; wymioty, gorączka (40°C), tętno przyśpieszone; wyczerpanie; wysypka zjawia się czwartego dnia, gorączka opada; wykwity kolejno przechodzą w stadia plamy, grudki, pęcherzyka i krostki; narastanie gorączki w okresie powstawania krostek; począwszy od dziesiątego dnia spadek gorączki per lysin; opadanie strupów; niekiedy postać zlewająca się lub krwotoczna.
Pityriasis versicolor. Cechy. Choroba rozpoczyna się powstawaniem jakby brunatno zabarwionych plamek, pokrytych otrębiastymi łuskami, które występują na klatce piersiowej i grzbiecie (czasami także na barkach, szyi i górnej części ramion). Początkowo plamki są odosobnione, lecz wkrótce zlewają się. Zmiany te mają około 4 do 5 mm średnicy.
W zeskrobinach stwierdza się obecność zarodników ułożonych jak kiść winogron oraz grzybnie Malassezia furfur.
Rubeola (różyczka). Cechy. Liczne, różowawe, oddzielnie położone plamki pojawiają się najpierw na twarzy albo jednocześnie na twarzy, tułowiu i ramionach, rozprzestrzeniając się w ciągu 24 godzin na dolne kończyny. Na tułowiu i kończynach plamki te szybko zlewają się.
Mniej częste przyczyny. Typhus exanthematicus; mycosis fungoides; lepra; erythrasma; dermatitis herpetiformis; sodoku; lupus vulgaris; lupus erythematosus (środek zmiany jest często zagłębiony); acne rosacea; mononucleosis infectiosa (czasami wysypka plamkowo-grudkowa); toxoplasmosis; paratyphus; febris dengue,- erythema infecliosum (choroba piąta); exanthema subitum; vitiligo; anetodermia Jadassohni (wcześnie); dermatitis phenolphthaleinica; pediculosis pubis (sine plamki); psoriasis (kroplowate plamy rumieniowe); parapsoriasis varioliformis (wielokształtne wykwity plamkowe, grudkowe i czasami pęcherzykowe); pityriasis rosea (zmiany plamkowe i grudkowe barwy łososiowej); sarcoidosis; incontinentia pigmenti; urticaria pigmentosa; miliaria rubra; gorączka plamista Gór Skalistych; gorączka okopowa; choroba kociego pazura; przebarwienie popromienne.