PRZEMIANA AMINOKWASÓW I WYDALANIE ICH Z USTROJU
Jednym z najważniejszych produktów białkowej przemiany materii w ustroju są aminokwasy. Wytwarzane w wyniku stopniowego rozbijania cząsteczki białka na coraz mniejsze składniki ulegają one dalszej przeróbce przy udziale szeregu swoistych zaczynów — przeważnie w wątrobie. Z powstałych wskutek dezaminacji resztek aminowych następuje w komórce wątrobowej synteza mocznika. W tej postaci wydziela się z moczem około 50% azotu aminowego. Jak wynika z badań przy użyciu izotopu azotu reszta aminokwasów stanowi budulec dla rekonstrukcji białek ustrojowych. Przy normalnym odżywianiu znajdujemy w moczu tylko nieznaczne ilości aminokwasów (przeważnie histydyny), gdyż zdolność wchłaniania kanalików nerkowych w stosunku do nich jest dostatecznie sprawna, aby przy dowozie białek w pokarmach nie przekraczającym 1 g na 1 kg wagi nie dopuścić do wydalania ich w moczu. Zwiększone wydalanie aminokwasów może nastąpić tylko w warunkach patologicznych, przede wszystkim w stanach ciężkiej niedomogi wątroby (np. w ostrym żółtym zaniku). Wówczas ustaje przeróbka ich na mocznik, obniża się poziom mocznika we krwi i w moczu, a wzrasta bardzo znacznie poziom aminokwasów we krwi i moczu (aminoacidemia i aminoaciduria). Stwierdzamy wtedy w moczu znaczne ilości wolnych aminokwasów, zwłaszcza leucyny i tyrozyny, których kryształki można z łatwością wykazać w osadzie moczu. Poza tym wątroba wytwarza dużą ilość amoniaku z resztek aminowych powstałych w przebiegu dezaminacji aminokwasów. Jednak amoniak ten zostaje całkowicie zużyty w samej wątrobie na syntezę mocznika (White). Tym się tłumaczy między innymi zjawisko, że amoniak wprowadzony zwierzęciu dożylnie jest silnie trujący, ale podany nawet w stosunkowo dużych ilościach doustnie zostaje wychwytany przez wątrobę i przetworzony na mocznik.