ROZDWOJENIE TONÓW SERCA
U młodych osób ze zdrowym sercem oraz po nasilonym wydechu wysłuchuje się czasem fizjologiczny trzeci ton serca, przedskurczowy. Rozszczepienie, czyli rozdwojenie pierwszego tonu nad koniuszkiem względnie rozdwojenie drugiego tonu nad podstawą serca, może występować w chorobach serca lub bez nich. Niepokojącym objawem jest zwykle rytm cwałowy, któremu przeważnie towarzyszy przyspieszenie akcji serca. Jeśli w tym wypadku wysłuchuje się ton dodatkowy, to pojawia się on albo po drugim tonie (cwał protodiastoliczny), albo poprzedza pierwszy ton (rytm cwałowy protosystoliczny). Mogą występować oba tony dodatkowe. Graficznie rytm cwałowy protosystoliczny można przedstawić z akcentem na pierwszym tonie, który jest normalny; natomiast rytm cwałowy protodiastoliczny można przedstawić jako daktyl ±uu. Rzadko spotyka się rytm cwałowy systoliczny, który nie posiada znaczenia klinicznego. W stanach gorączkowych, w duszności i w niedokrwistości może występować każda z tych postaci rozdwojenia tonów serca.
Stenosis ostii venosi sinistri (zwężenie lewego ujścia żylnego). Cechy. Drugi ton nad koniuszkiem jest niekiedy rozdwojony, podczas gdy drugi ton nad tętnicą płucną nad podstawą serca często ulega rozdwojeniu. Jeśli występuje rozdwojenie drugiego tonu nad koniuszkiem, jest ono wczesnym i charakterystycznym objawem, który obserwuje się w tej chorobie przed pojawieniem się szmeru przedskurczowego.
Insufficientia valvulae mitralis (niedomykalność zastawki dwudzielnej). Cechy. Często drugi ton nad tętnicą płucną ulega rozdwojeniu.
Hypertrophia cordis (przerost serca). Cechy. W przypadku różnic w ciśnieniu wewnątrzkomorowym, co jest zjawiskiem częstym, drugi ton ulega rozdwojeniu, a niekiedy to samo dzieje się z pierwszym tonem. Rozdwojenie pierwszego tonu nad koniuszkiem bywa pierwszym objawem rozwijającego się rozszerzenia lewej komory. Zjawisko to spotyka się najczęściej w przeroście w przebiegu nadciśnienia tętniczego samoistnego, rzadziej w przeroście wskutek wtórnego nadciśnienia tętniczego w przewlekłym zapaleniu kłębków nerkowych. Trzeci ton jest najczęściej przedskurczowy.
Insufficientia circulatoria chronica cardiaca (przewlekła niewydolność krążenia pochodzenia sercowego). Cechy. Bez względu na przyczynę osłabienia serca może pojawić się nadliczbowy ton serca w postaci rytmu cwałowego z potrójnym uderzeniem.
Carditis rheumatica acuta (gośćcowe zapalenie serca). Cechy. Rozdwojenie drugiego tonu może występować nad podstawą serca lub nad podstawą i nad koniuszkiem.
Infarctus myocardii acutus (ostry zawał serca). Cechy. W rozszerzeniu i osłabieniu lewej komory wskutek ostrej niewydolności wieńcowej występuje szczególnie często rytm cwałowy protodiastoliczny.
Tuberculosis pulmonum chronica (przewlekła gruźlica płuc ; phthisis). Cechy. Wraz z narastaniem — nawet umiarkowanym — przyspieszenia akcji serca często pojawia się rozdwojenie tonów serca, a zwłaszcza drugiego tonu nad tętnicą płucną, rzadziej pierwszego tonu nad koniuszkiem.
Pericarditis exsudativa (wysiękowe zapalenie osierdzia). Cechy. Spotyka się rozdwojenie drugiego tonu nad podstawą serca lub nad podstawą i nad koniuszkiem.
Mniej częste przyczyny. Zespół wysiłkowy; rozedma płuc istotna pęcherzykowa; gruźlica włóknista płuc; zwłóknienie płuc; tętniak łuku tętnicy głównej; albuminuria ortostatyczna; blok układu przewodzącego serca; zapalenie mięśnia serca na tle błonicy; dusznica bolesna.