ŚRÓDMIĄŻSZOWE ZAPALENIA NEREK
Coraz większą uwagę zwracają ostatnio badacze na zmiany w tkance śródmiąższowej i na ich rolę w patogenezie chorób nerek. W nowszych podziałach grupa śródmiąższowych zapaleń nerek zajmuje wybitne miejsce. W grupie tej trzeba uwzględnić przede wszystkim postać wstępującą, w której proces zapalny przechodzi na miąższ nerkowy z dróg nerkowych wyprowadzających (pyelonephritis).
Zależnie od przebiegu można odróżnić ostrą obrzękową i przewlekłą, prowadzącą do marskości, postać wstępującego śród-miąższowego zapalenia nerek. Poza tym w każdej postaci rozlanej sprawy nerkowej typu ostrych i przewlekłych zapaleń kłębkowych, powikłaniom posoczniczym lub powstrząsowym odczynom nerkowym towarzyszą z reguły zmiany tkanki śródmiąższowej, które Zollinger zalicza do krwiopochodnych i dzieli z kolei na:
1) ostre — a) surowiczo-wysiękowe, przeważnie dookołakanalikowe,
b) naciekowo-komórkowe, przeważnie dookołanaczyniowe i c) ropne.
2) przewlekłe, prowadzące do marskości.
Poza tym bywają odczyny śródmiąższowe zlokalizowane, towarzyszące ogniskowym zmianom zapalnym (np. ogniskom gruźliczym, ogniskowym zapaleniom kłębkowym) i nowotworowym w nerkach. Nie mają one jednak większego znaczenia dla obrazu i przebiegu klinicznego schorzenia.
Natomiast bardzo ważną rolę odgrywa grupa rozlanych spraw śród-miąższowych, zarówno wstępujących, jak i krwiopochodnych, gdyż muszą one powodować głębokie zmiany strukturalne i czynnościowe w nerkach, uzależniane dawniej od zajęcia przez proces chorobowy wyłącznie kłębków albo kanalików. Tak więc ostre sprawy surowiczo-wysiękowe lub naciekowo-komórkowe uciskają na kanaliki oraz na naczynia nerek i mogą prowadzić do bezmoczu, zaburzeń w ukrwieniu i do nadciśnienia. Przewlekłe sprawy prowadzą do zmian bliznowatych i marskości, przeważnie w obrębie kory lub tylko w obrębie kanalików dystalnych. Powstają wtedy obrazy anatomopatologiczne przypominające marską nerkę po pyelonephritis, ale bez poprzedzającego okresu pyelonephritis. Procesy te mogą powodować powstanie najrozmaitszych zespołów klinicznych, poznanych dokładniej i opisanych dopiero w ostatnich latach. Nie znajdują one miejsca w dawnych podziałach. Stwierdza się w tych zespołach zaburzenia czynnościowe, dotyczące przeważnie kanalików i możliwe do uchwycenia tylko dzięki najnowszym postępom czynnościowego badania nerek. Do takich właśnie zespołów należy np. tak zwane zapalenie nerek z utratą soli (salt-losing nephritis autorów zachodnich), postać zapalenia nerek z kwasicą i zaburzeniami gospodarki wapniowej .
Ryc. 12. Schemat podziału zapalnych chorób nerek (wg Zollingera), trophia renalis), martwica brodawek nerkowych. Zmiany kanalikowe i bezmocz (lub skąpomocz) w tzw. „ostrej niedomodze nerek z mocznicą" (lower nephron nephrosis — opisana w r. 1946 przez Luckego), towarzyszącej stanom wstrząsu oraz ciężkim zatruciom i zakażeniom, zależą w dużej mierze także od surowiczo-wysiękowego odczynu śródmiąższowego, uciskającego kanaliki. Wreszcie niektóre nowsze spostrzeżenia i badania anatomo-histologiczne mogą nasuwać przypuszczenie, że śródmiąższowe wstępujące odczyny nerkowe typu pyelonephritis mogą odgrywać rolę w patogenezie tzw. nadciśnienia złośliwego (p. niżej podział Allena). Dla ilustracji warto przytoczyć schemat Zollingera ilustrujący jego podział zapalnych chorób nerek (p. ryc. 12) z uwzględnieniem zapaleń śródmiąż-szowych.