STOSUNKI OGÓLNE
Każda opłucna składa się z dwóch blaszek: opłucnej ściennej (pleura pańetalis) wyściełającej jamę klatki piersiowej (cavum thoracis), w której płuco się znajduje i opłucnej płucnej albo trzewnej pokrywającej płuco. Między obu tymi blaszkami znajduje się jama opłucnej (cavum pleurae). Stanowi ona część jamy ciała, która w swym rozwoju, dzieli się powyżej przepony na trzy części: pośrodkowo położoną jamę osierdzia (cavum pericardii) oraz na prawą i lewą jamę opłucnej. Jama opłucnej, jak jamy wszystkich błon surowiczych, w warunkach prawidłowych jest przestrzenią potencjalną; staje się ona rzeczywistą jamą w niektórych stanach chorobowych kiedy zawiera płyn, np. krew, ropę czy inny. Normalnie obie blaszki opłucnej przylegają do siebie oddzielone włosowatą szczeliną, w której znajduje się nieznaczna tylko ilość płynu surowiczego. Opłucna ścienna przechodzi w opłucną płucną przy wnęce i w więzadle płucnym.
Wygląd opłucnej. Budowa opłucnej nie różni się w zasadzie od budowy otrzewnej. Jest to cienka blaszka wysłana jednowarstwowym nabłonkiem płaskim, wskutek czego jest gładka i lśniąca. Nabłonek spoczywa na tkance łącznej, ułożonej w parę warstw pęczków włókien klejodajnych i sieci sprężystych. Najgłębsza warstwa łącznotkankowa — tkanka podopłucnowa (albo podsurowicza) — w ścianie klatki piersiowej nosi nazwę powięzi wewnątrzpiersiowej. Opłucna wydziela niewielką ilość płynu surowiczego, który zwilża nabłonek, co tym bardziej ułatwia ślizganie się bez tarcia jednej blaszki o drugą. Jama opłucnej jest więc szczeliną ślizgową, która umożliwia ruchy płuca w stosunku do
ściany klatki piersiowej. Cienka blaszka opłucnej jest wybitnie przezroczysta, tak że prześwieca barwa tkanek, które pokrywa: czy tkanki płucnej, czy tkanki tłuszczowej podsurowiczej, naczyń krwionośnych, mięśni, nerwów itd. Opłucna stanowi więc gładką blaszkę pokrywającą odpowiednie części ścian jamy klatki piersiowej czy płuca. Wskutek spraw chorobowych przezroczystość, połysk i gładkość opłucnej mogą zanikać; powierzchnia jej staje się szorstka, a wtedy oddychanie jest bolesne i przykładając ucłio do klatki piersiowej wysłuchujemy szmery (tarcie); są one oznaką, że blaszki opłucnej przesuwają się jedna o drugą. Na ogół jednak opłucna płucna »trzyma się« opłucnej ściennej, do której przylega, wskutek ujemnego ciśnienia w jamie opłucnej.